Штотыднёвая грамадска-асветнiцкая газета
Выдаецца з кастрычнiка 1991 года
Дзейснасць Праграмы
Шмат ініцыятыў напярэдадні VI Усебеларускага народнага сходу ўвасоблены ў жыццё. І дэвіз форума — “Адзінства! Развіццё! Незалежнасць!” — гэта той падмурак, на якім трымаецца Стваральнасць.
Шукаць магчымасці і знаходзіць іх
2 лютага адбылася чарговая апаратная нарада міністра культуры Рэспублікі Беларусь Анатолія Маркевіча з начальнікамі ўпраўленняў і аддзелаў міністэрства. Дзякуючы сродкам відэасувязі, удзел у нарадзе прынялі таксама начальнікі ўпраўленняў культуры абласных выканаўчых камітэтаў.
Ад заснавання — да нашых дзён
3 лютага ў прэс-цэнтры інфармацыйнага агенцтва БелТА адбылася прэс-канферэнцыя, прысвечаная рабоце па захаванні, прымнажэнні і папулярызацыі гісторыка-культурнай спадчыны Беларусі, праведзенай у рамках трохгодкі малой радзімы. Удзельнікі мерапрыемства распавялі таксама аб далейшых планах у гэтай сферы.
Абшары старадаўняй карты
Каго з нас у дзяцінстве не захаплялі падарожжы па нязведаных краінах, поўныя прыгодаў, адкрыццяў і незвычайных знаходак? Многія, відаць, любілі разглядаць рознакаляровыя карты, уяўляючы сябе вандроўнікамі і першаадкрывальнікамі новых земляў. Пасля ўжо ўсе мы ўсур’ёз сутыкаліся з асаблівым светам карт, вывучаючы іх таямніцы на школьных занятках па геаграфіі — але нямногія зрабілі вывучэнне картаграфіі справай свайго жыцця.
Аўто Песняра
Часам мы не звяртаем належнай увагі на тое, што было створана за апошнія гады ў сацыяльна-эканамічнай сферы краіны. Між тым, без перабольшання можна сказаць, што суверэнная Беларусь за мінулыя 30 гадоў змагла значна прасунуцца на шляху рэканструкцыі і мадэрнізацыі ключавых галін народна-гаспадарчага комплексу. Прынамсі праца любога творцы, які займаецца прамысловым дызайнам, шчыльна спалучана з поглядам на нацыянальны культурны асяродак як рэч вызначальную. Таму сёння брэнды беларускіх прадпрыемстваў, якія спецыялізуюцца на машынабудаванні, адразу пазнаюцца і ў краіне, і за яе межамі спачатку па сваіх візуальных адметнасцях. Гэта і кар’ерныя самазвалы “БелАЗ”, і трактары “Беларус”, і грузавыя аўтамабілі “МАЗ”, і спецтэхніка “Амкадор”, і сельскагаспадарчая тэхніка “Гомсельмаш”, і магутнае прадпрыемства па выпуску электратранспарту “Белкамунмаш”… Два мінулыя гады пазначылі яшчэ адну тэндэнцыю: устойлівую спажывецкую цікавасць насельніцтва рэспублікі да электрамабіляў. Летась стала вядома, што гэтая тэндэнцыя была заўважана кіраўніцтвам дзяржавы, у сувязі з чым у бліжэйшы час Беларусь плануе выйсці на праектаванне і вытворчасць пяці новых мадэляў айчынных электрамабіляў. У арганізацыях НАН Беларусі ўжо выкананы шырокі спектр даследчых работ, у выніку якіх створаны эксперыментальныя і вопытныя ўзоры электратранспарту і яго кампанентаў. Вядома ж, над імі працавалі і будуць яшчэ працаваць у тым ліку і айчынныя дызайнеры. Відавочна, што гэтыя прыярытэты, у прыватнасці, увядзенне ў жыццё нацыянальнага электрамабіля, не абыйдуць увагай падчас абмеркавання праекта Праграмы сацыяльна-эканамічнага развіцця Рэспублікі Беларусь на 2021 — 2025 гады на VI Усебеларускім народным сходзе. Застаецца толькі дадаць, што па мерках гісторыі беларускае машынабудаванне, як галіна, зусім маладая. Таму безумоўныя поспехі яе дызайнераў, інжынераў, аўтаслесараў (насамрэч сапраўдных творцаў) заслугоўваюць несумненнай павагі. Бо ўсё пачыналася яшчэ ў 1944 годзе, калі ў зруйнаваным Мінску з машынакамплектаў, якія паступалі па ленд-лізу, збіраліся грузавыя аўтамабілі Ford, GMC, Chevrolet… Гэта ўжо была перамога на фронце адраджэння і далейшага ўздыму гаспадаркі Айчыны. А годам раней на аўтазаводзе расійскага горада Горкі (Ніжні Ноўгарад) савецкія дызайнеры і канструктары пачалі працу над вытворчасцю легендарнай легкавой аўтамашыны пад сімвалічнай назвай “Победа”. Як нараджалася яна — у расповедзе вядомага навукоўцы.
Зразумець элементы асобных традыцый…
Працягваем чытаць зборнік “Місія выканальная-2”, у якім перспектывы вывучэння фальклору разглядаюцца навукоўцамі з Беларусі і Эстоніі. Пачатак — у № 4 за 23 студзеня.
“Жоўтыя зоркі” in Memoria Nominis Clara
Да Міжнароднага дня памяці ахвяр Халакосту ў Беларускай дзяржаўнай філармоніі чацвёрты год запар быў зладжаны канцэрт “Жоўтыя зоркі”. А ў канцы мінулага года на іншай пляцоўцы паказваўся эскіз спектакля Memoria Nominis Clara, дзеянне якога адбываецца на месцы гібелі яўрэяў Мінскага гета ў 1941 — 1942 гадах. Дзве розныя падзеі — адзін боль. І аднолькавае жаданне — каб жудасны генацыд больш ніколі і нідзе не паўтараўся.
Вынікі года. Памежны стан
Мінск. Палац мастацтва. Чатыры выставы. Дзве персаналіі — Ларысы Журавовіч (“Святло зямлі, святло нябёсаў…”) і Кацярыны Сумаравай (“Памежны стан”), а таксама выставы лаўрэатаў Трыенале (жывапіс, графіка, скульптура) і конкурсу “Графіка года 2020” (графіка друкаваная і арыгінальная). “Памежны стан” разглядаецца ў кантэксе Трыенале, бо гэта творчы праект, што заваяваў Гран-пры. Калі пра выставы коратка — прыгожа, эфектна, запамінальна. І яшчэ: пакаленне мастакоў, якое, здаецца, зусім нядаўна лічылася “сярэднім”, трывала замацоўваецца ў новым статусе, які, дарэчы, прадугледжвае большую адказнасць за сённяшні стан нашай культуры і яе перспектывы.
Новае “…Паляванне караля Стаха”
У канцы гэтага сезона ў афішы Нацыянальнага акадэмічнага Вялікага тэатра оперы і балета Беларусі павінна з’явіцца папраўдзе гістарычнае найменне — “Дзікае паляванне караля Стаха” паводле Уладзіміра Караткевіча. Опера Уладзіміра Солтана вернецца на сцэну ў варыянце не аднаўлення старога спектакля, а цалкам новай версіі, што закране нават музыку. Днямі на пасяджэнні мастацкага савета тэатра чальцы пастаноўчай каманды на чале з рэжысёрам Ганнай Маторнай выклалі сваю канцэпцыю будучай прэм’еры, пазнаёмілі з макетам і эскізамі касцюмаў.
Што тоіцца за плямамі фарбы?
Мастаку Алесю ФАЛЕЮ, мабыць, як нікому іншаму ўдаецца увасабляць той аголены нерв авангарда, які наўрад ці адчуеш у акадэмічных музейных экспазіцыях заходніх музеяў, дзе гэты накірунак сёння актыўна прадстаўлены. Асабліва той нерв адчувальны ў яго асамбляжах і інсталяцыях, матэрыялы для якіх аўтар часцяком знаходзіць на сметніку. Гэтыя творы можна назваць своеасаблівым працягам яго экспрэсіўнага абстрактнага жывапісу — прыклад таго, калі карціна выходзіць за ўласныя рамкі і набывае аб’ём. І наўрад ці хто назаве тыя “трэш-творы” неэстэтычнымі. Здаецца, усё акурат наадварот: яны ўсцяж прасякнутыя эстэтыкай — праўда, да вычварнасці своеасаблівай. Ідэю ў большасці выпадкаў расшыфраваць немагчыма — на тое яна і абстракцыя. Але аўтар валодае выбітнай здольнасцю прымушаць матэрыял — хай гэта будуць фарбы, або, скажам, іржавая бляха — гаварыць самому за сябе. Мабыць, менавіта гэта найперш і прываблівае нават вельмі спакушаных у сучасным мастацтве гледачоў. Звязаўшыся віртуальна з мастаком, меркаваў заспець яго ў родных Баранавічах — але ён адказаў мне з іншай краіны, з Чарнагорыі, дзе мае неблагую славу.
Аксіёмы музейнага жыцця
Калісьці дырэктар Эрмітажа Міхаіл Піятроўскі параўнаў музей з “велізарным караблём”, які лавіруе ў акіяне сучаснай культуры. А лавіраваць у гэтым культурным акіяне, безумоўна, значна дапамагае інтэрнэт. Па гэтай прычыне сёння на старонках музейных устаноў Беларусі часта можна ўбачыць запрашэнні наведаць віртуальную выставу, прэзентацыю ці нават прагуляцца ў анлайн-фармаце па экспазіцыйных залах.
“Бліснуць краскай непаблеклай...”
4 лютага ў Нацыянальным мастацкім музеі адкрылася доўгачаканая выстава твораў аднаго з лепшых беларускіх нацыянальных мастакоў — Міхася Філіповіча. Але што дзіўна: карціны і графічныя работы гэтага творцы даўно знаходзяцца ў фондах і пастаяннай экспазіцыі нашага мастацкага музея, таксама ў Музеі гісторыі Вялікай Айчыннай вайны, у прыватных калекцыях, аднак яго творчая біяграфія і сёння малавядомая не толькі ў асяроддзі аматараў жывапісу, але і сярод сучасных маладых мастакоў. Хаця і на слыху яго імя заўсёды асацыявалася з “беларускасцю”, з тым, што Міхась Мацвеевіч быў адным з заснавальнікаў нацыянальнай мастацкай школы, аўтарам шматлікіх твораў пра жыццё і побыт нашага народа да рэвалюцыі і пасля яе…
А раптам вынясуць гарбуза?
Вялікая ўвага тэме традыцыйнага вяселля ўдзяляецца ў нашай газеце невыпадкова. У тых выпадках, калі ад былых носьбітаў традыцыі яшчэ можна запісаць песні, музыку, вясельныя гульні, абрады і звычаі, неабходна гэта зрабіць як мага хутчэй — дзеля таго, каб засталася памяць для наступных пакаленняў. Бо цікавасць да спадчыны ўзрастае з года ў год. Забыцца на тое, што назапашвалася народам стагоддзямі, мы проста не маем маральнага права. Там, дзе гэта магчыма, трэба ўключаць у практыку работнікаў культуры хоць бы элементы традыцыйнага вяселля. Некаторыя даволі паспяхова гэта робяць. Другая прычына — насельніцтва нашай краіны стала пераважна гарадскім, таму выкарыстанне этнічных традыцый у гарадскім вяселлі беларусаў становіцца важнай задачай. Назіранне за тым, як праводзяцца вяселлі, прыкладна, у Мінску, засмучае — нейкія надуманыя гульні, спаборніцтвы, каб толькі заняць час у рэстаране або кавярні. Калі лічыцца, што сям’я — ячэйка грамадства, то даўно наспеў час, каб беларускае вяселле было і ў горадзе менавіта беларускім.
“Іду на Пола!”
Напрыканцы 1950-х і 1970-х гадоў мне давялося наведаць больш за 20 спектакляў на той час Беларускага драматычнага тэатра імя Я.Купалы, у якіх галоўную або адну з галоўных роляў выконвала народная артыстка БССР Вера Мікалаеўна Пола. І, шчыра кажучы, ніколі не быў расчараваны ігрой гэтай чароўнай актрысы. Наадварот, яна была маёй любімай актрысай. Неаднаразова, пакідаючы гардэроб тэатра імя Я.Купалы, я чуў за сваёй спінай такія размовы жанчын і мужчын: “І ўсё ж самай яркай, безумоўна, была Пола…”, “Вера Мікалаеўна сёння іграла лепш за ўсіх…” Рэдка здараецца, калі тэатральны акцёр або актрыса працуюць у адным тэатры больш чым паўстагоддзя. Што датычыцца Веры Пола, то яе жыццё было звязана з калектывам купалаўцаў на працягу 55 гадоў (1922 — 1977), у тым ліку ў 1943 — 1944 гадах, калі яна выступала ў франтавой тэатральнай брыгадзе.
Сайт переехал на новый адрес – kultura-info.by

Новы нумар

Рэдакцыйна-выдавецкая ўстанова
"Культура і мастацтва"

© 2007 - 2024 «Культура». Зроблена ў «Вэбпрофі»