Мастак прапаноўвае заходняй публіцы ўсходнееўрапейскую экзотыку — іранічна асэнсоўвае некаторыя рэаліі нашага жыцця недзе 30-40-гадовай даўніны. Цікавасць да яго работ, лічыць Валянцін, абумоўлена тым, што ён малюе правінцыю, а правінцыя ёсць паўсюль — што ў Екацярынбургу (тады ён быў Свярдлоўскам), дзе майстар нарадзіўся, што ў Мінску, дзе ён акрэсліўся ў творчым сэнсе, што ў Парыжы ці Нью-Ёрку, якія яму сёння не чужыя. Правінцыяналізм, на думку мастака, не побыт, не лад жыцця, а форма ўспрымання свету і свайго месца ў ім.
Персанажы карцін Губарава засяроджаны на саміх сабе, на сваім побыце, на стасунках у шчыльным коле сваякоў і суседзяў. Іх жыццё разгортваецца на тле местачковых краявідаў, дзе на вуліцы часцей пабачыш карову, чым аўтамабіль. Так званы вялікі свет для іх, здаецца, не існуе. Гэта нібы ілюстрацыі да тэзы Маркса пра «ідыятызм сельскага жыцця». Тэза гэтая двухсэнсоўная, бо ў грэчаскай мове, адкуль прыйшло слова, «ідыёт» не лаянка, а вызначэнне чалавека, што жыве адасоблена, у адрыве ад клопатаў грамады. Зыходна яно адпавядае нашаму «дафеніст/пафігіст». Такіх «ідыётаў» грэчаскага ўзору, якім усё абыякава, і малюе Валянцін Губараў. Яго калі-нікалі параўноўваюць з Брэйгелем: той для ілюстрацыі сваіх думак пра нязменную чалавечую сутнасць шукаў натуру ў галандскай глыбінцы. Хіба што там, дзе ў Брэйгеля роспач, у Губарава — незласлівая іронія. Асабліва выразнае ў гэтым сэнсе палатно, дзе ўсходнеславянская вёска з яе жыхарамі перанесена ў кантэкст брэйгелеўскага шэдэўра «Паляўнічыя на снезе». Хаты са сваімі насельнікамі глядзяцца даволі дзіўна на тле гор.
Мне, праўда, бліжэй параўнанне Губарава з Маркесам, які ўвасобіў у дзесяцігоддзямі нязменных рэаліях калумбійскай глыбінкі замаруджаны, спынены час. Не ведаю, ці ставіў сабе аналагічную мэту наш мастак, але па ягоных палотнах насамрэч можна блукаць, як па старонках сямейнага альбома, знойдзенага на гарышчы дома, прызначанага да зносу.
Часта на карцінах Валянціна Губарава можна пазнаць, а хутчэй адчуць мінскія матывы, але не сённяшнія, калі горад набыў рысы стылёвай еўрапейскай сталіцы, а мяжы 1970—1980-х. Сёе-тое з тых рэалій захавалася ў Асмалоўцы, а Верхні горад і Траецкае прадмесце — сёння сталічныя брэнды. Там і жытло, і арэнда мала каму па кішэні. Вось і падумалася, чаму майстар для вобразнага ўвасаблення правінцыі трымаецца за ўспаміны, а не шукае яе ў, як казалі калісь, «каменных джунглях» Заходняй Еўропы.
Можа, адна з прычын гэтага крыецца ў тым, што Валянцін Губараў разумее, чаго ад яго чакае заходняя публіка. Ягоны поспех на Захадзе з таго ж шэрагу, што і Нобелеўская прэмія Святланы Алексіевіч. Для тамтэйшых чытачоў/гледачоў згаданыя карціны і кнігі — люстэрка нашай рэчаіснасці. Тое, што за два апошнія дзесяцігоддзі шмат чаго змянілася ў нас саміх і ў нашым асяроддзі, не бярэцца да ўвагі. Нас там жадаюць бачыць менавіта такімі, як малюе згаданы мастак і апісвае згаданая пісьменніца... Бо ім так звыкла і зручна. Той выпадак, калі культурны прадукт на ўнутраным рынку і на экспарт успрымаецца па-рознаму. Мы, гледзячы на карціны Губарава, калі-нікалі сумна ўсміхнемся. Гэта нашае, але не вызначальнае. А ў замежніка ад тых карцін нараджаецца думка: «Я заўжды ведаў, што яны такія!»
А вось у карціне «Святло далёкай зоркі» ёсць нешта ад Брэдберы: хлопчык з ганку дома, што яшчэ засталіся ў старой Асмалоўцы, назірае за такімі аблокамі, як іх можна пабачыць толькі з ілюмінатара самалёта. Вось тут сапраўдны, некан’юнктурны Валянцін Губараў. Магчыма, гэта ягоны аўтапартрэт.
Пётра ВАСІЛЕЎСКІ