Мяне яшчэ тэхнікумаўскі выкладчык папярэджваў: "Эканоміку трэба любіць. У адваротным выпадку яна пачне цябе ненавідзець". Так яно па жыцці і атрымліваецца. Банкірам не стаў, хоць і не надта з гэтай нагоды засмуціўся. Аднак праца Карла Маркса "Капітал" уразіла незвычайна сваёй лагічнасцю і паслядоўнасцю. Тавар пераўтвараецца ў грошы, калі ён якасны, запатрабаваны, канкурэнтаздольны. Калі не памыляюся, усё гэта дакладна праектуецца і на эканоміку культуры.

Ад­ной­чы ў сяб­роў тра­піў на ку­хон­ны лі­та­ра­тур­ны дыс­пут “Ча­му Мі­ха­іл Фё­да­ра­віч леп­шы за Фё­да­ра Мі­хай­ла­ві­ча?”. Бы­ло сум­на, бо на той мо­мант мя­не тур­ба­ва­ла іншае пы­тан­не: “Ці па­ві­нен клуб­нік ва­ло­даць біб­лі­ятэч­най пра­фе­сі­яй?” Ка­лі не пра­фе­сі­яй, дык яе аза­мі. Да сло­ва, пы­тан­не гэ­тае ці­ка­віць мя­не і сён­ня. Ка­ра­цей, хто пра што, а я зноў пра рэ­гі­яна­ль­ную ку­ль­ту­ру.

Іван Шамякін напісаў "Сэрца на далоні", "Атланты і карыятыды" і першым пераканаўча давёў, што краіна наша — далёка не вясковая. Дыпламаваная інтэлігенцыя спрабавала шукаць і знаходзіць сэнс жыцця сярод гарадскіх гмахаў. Прататыпы герояў "Трывожнага шчасця", а дакладней дзеці хлебаробаў, станавіліся пісьменнікамі, настаўнікамі, урачамі, архітэктарамі… Яны выйшлі з вёскі, аднак далёка не ўсе здолелі вярнуцца. Праз пакаленне ў сваю "Вёску" запрасіў Андрэй Федарэнка. Для таго, каб успомніць, хто мы і для чаго мы.

У бібліятэчнай пошце ўсё часцей з'яўляюцца артыкулы, дзе бібліятэкары аналізуюць, што з кніг цікавіць чытачоў і з якой прычыны. Веданне гэтага дапамагае будаваць перспектыўную бібліятэчную палітыку. Такі разгляд тэмы, якая на нашых старонках раней не ўзнімалася, — доказ развіцця бібліятэчнага ўплыву на чытацкую актыўнасць…

Уз­рост па­сля шас­ці­дзе­ся­ці — для бяс­кон­цых ван­дро­вак па ла­бі­рын­тах па­мя­ці, час сум­ных і шчас­лі­вых зга­дак, за­бы­тых сус­трэч і раз­ві­тан­няў. Іншым раз­ам да гэ­та­га пад­штур­хоў­вае бяс­сон­не, іншым раз­ам — не­ча­ка­ны пах бэ­зу з тра­лей­бус­на­га акна. І па­чы­нае раз­мот­вац­ца той клу­бо­чак, спі­ра­лі яко­га зні­тоў­ва­юць мі­ну­лае з бу­ду­чым. Я ча­ла­век не сель­скі, ад­нак час­та ста­іць пе­рад ва­чы­ма вёс­ка. За­імшэ­лая студ­ня, пра­тап­та­ная ся­род раз­на­траў­я сцеж­ка, ха­та, кры­тая гон­там, га­нак ма­ле­нь­ка­га клу­бі­ка… Пры­чым на­яўнасць апош­ня­га — аб­авяз­ко­вая. Без клу­ба і мроя не мроя. Тлу­ма­чэн­не тут про­стае. За дзе­ся­ці­год­дзі жур­на­ліс­цка­га кло­па­ту кож­нае па­се­ліш­ча, дзе па­спеў па­бы­ваць, ста­ла род­ным ды зра­зу­ме­лым. Як і тое, што ся­ло без цар­квы — не ся­ло, а вёс­ка без клу­ба — што арга­нізм без сэр­ца. За­над­та ўзнёс­ла? Але до­сыць да­клад­на!

Чытанне — з ліку тых абавязковых уменняў, што працягваюць жыццё чытача. Чым больш розуму, тым большая прага да асэнсавання асабістага існавання… Праблема адна: як на тое ўменне “захварэць”. Хачу распавесці пра свой эпікрыз. Эпіцэнтрам стала маці. Яна чытала ўсё і заўжды. Я пісаў ужо, што ў радыусе яе ўспрымання свету чытаць пачыналі літаральна ўсе. Пра матчын уплыў усё. Тут патлумачыць трэба: яна і бацька былі настаўнікамі. А школа тады месцілася праз дарогу ад нашай хаты. Бацькі не проста працавалі, яны жылі там. Калектыў быў дружны, адзіная ідэя аб’ядноўвала… У выніку выхоўвалі мяне старшакласніцы і старэйшая на шэсць гадоў сястра. Чытаць мяне вучыла менавіта яна.

Уявіце: летні ціхі вечар, вёска, якую дзеліць шаша, ля адчыненых дзвярэй бібліятэкі сядзіць на крэсле маладая жанчына і чытае кніжку. І ў гэтай паставе столькі стрыманай прыгажосці і нейкай унутранай годнасці пры поўнай адсутнасці паказухі, што нельга было не спыніцца на гэтым абсалютна выпадковым журналісцкім маршруце. Уразіла пазіцыя прыгажуні: “Я раблю сабе рэкламу тым, што яе не раблю”. Яшчэ адзін доказ таго, што ў прыгожых людзей і ўчынкі прыгожыя. Так, расчаравання ад выпадковай сустрэчы не было. Я пісаў пра гэта некалькі гадоў таму. І пра тое, што чытальная зала тады была паўнюткая і чытачоў на абанеменце хапала. Карціна, скажам, не надта стандартная. Як, зрэшты, і сама гаспадыня ўстановы. Усё правільна: кожная асоба выбітная па-свойму. Але ўсіх аб’ядноўвае артыстызм, смеласць, упэўнены прафесійны гонар і такая арганізацыя працы, што складваецца цвёрдае ўражанне: усё робіцца само па сабе. Аднак вы ведаеце: які аркестр без дырыжора!

Мы з ва­мі за­йма­емся ве­ль­мі ня­сум­най спра­вай. Пры­нам­сі, так яно па­він­на быць. Ня­сум­ная спра­ва — ці­ка­вая для ця­бе і мя­не, ра­дас­ная і свет­лая. Якая, да пры­кла­ду? Кра­язнаў­ства! Мно­гія клу­бы і біб­лі­ятэ­кі аб­ра­лі яго для сва­іх гур­ткоў і ама­тар­скіх аб’­яднан­няў ці не ге­не­ра­ль­ным кі­рун­кам дзей­нас­ці. І пра­ві­ль­на зра­бі­лі. Іншым раз­ам за спі­на­мі ра­бот­ні­каў ку­ль­ту­ры на гэ­тай вяс­ко­вай ці ра­ённай дзя­лян­цы пра­цы ня­ма бо­льш ні­якіх да­след­чы­каў. Што клуб­ні­кі ды біб­лі­ятэ­ка­ры збя­руць і за­пом­няць, тое і за­ста­нец­ца. На ўва­зе маю ды­ялек­ты знік­лых вё­сак, тво­ры на­род­на­га мас­тац­тва, рэ­чы ся­лян­ска­га по­бы­ту, гід­ро­ні­мы, та­по­ні­мы і ці ма­ла яшчэ якія артэ­фак­ты. Ве­даю біб­лі­ятэ­кар­ку, якая з не­ўтай­моў­нас­цю сап­раў­дна­га ка­лек­цы­яне­ра да­сле­дуе га­рыш­чы асі­ра­це­лых вяс­ко­вых хат, збі­рае ста­рыя фо­та­здым­кі. На­ко­ль­кі ве­даю, у за­меж­жы та­кі за­ня­так да­ўно лі­чыц­ца то­па­вым ся­род ама­та­раў да­ўні­ны. Дос­ле­ды гэ­тыя я на­зваў бы ўмоў­на “Па­гар­та­ем дзя­ду­леў фо­та­аль­бом”. Усё так: за кож­ным здым­кам — лё­сы, гіс­то­рыя і ку­ль­ту­ра асоб­на ўзя­тай ся­м’і. А ўсё раз­ам і на­зы­ва­ецца “Ра­дзі­маз­наў­ствам”. Хто нам за­мі­нае ўзяц­ца та­ла­кой за рэ­алі­за­цыю та­ко­га пра­екта на рэ­спуб­лі­кан­скім уз­роў­ні?