Выстава графікі “Горад, які мы не бачылі. Мінск на малюнках 1940 — 1950 гадоў”, разгорнутая цяпер у Гарадской мастацкай галерэі твораў Леаніда Шчамялёва, паказвае, як выглядаў Мінск пасля вызвалення. Таксама можна пабачыць некоторыя эпізоды новага будаўніцтва на праспекце імя Сталіна. Работы аўтарства Іосіфа Лангбарда, Георгія Заборскага, Уладзіміра Караля, Сяргея Святліцкага, Уладзіміра Стальмашонка. Усяго — пяць дзясяткаў твораў.

Ад эканамістаў ці палітыкаў па ўсім свеце штогод чуеш адно і тое ж: “у нашы цяжкія часы…” Але скажыце: якія часы былі лёгкімі? Хаця б тыдзень? Не, такога не было! Але тут і я пачну звышбанальна: “У наш час, як прынята казаць, нялёгкі, яшчэ 7 красавіка ў канцэртнай зале “Верхні горад” мінчане сталі сведкамі падзеі, якую можна ахарактарызаваць як узноўленае гучанне срэбра.

“Беларусь лічаць сухапутнай краінай. Кандыдат гістарычных навук Андрэй КІШТЫМАЎ падобнае сцвярджэнне абвяргае: Беларусь спаконвеку жыве на водападзеле, на ростанях водных магістраляў, і таму яе можна лічыць вялікай рачной дзяржавай. А значыць, і марской — бо, як вядома нават першакласніку, кожная рака рана ці позна ўпадае ў мора. У апошнім гісторык здолеў пераканацца на ўласным досведзе падчас сваіх шматлікіх водных падарожжаў у складзе экіпажу славянскай ладдзі альбо дракара вікінгаў. Экспедыцыі, кожная з якіх цягнулася больш за месяц, ахапілі практычна ўсе буйныя рэкі Усходняй Еўропы і тры найбліжэйшыя да нас моры — Балтыйскае, Чорнае і Азоўскае. Аднак пры гэтым ці не кожны з дзясятка размаітых маршрутаў праходзіў праз тэрыторыю Беларусі.

У светлагорскіх аматараў выяўленчага мастацтва ёсць усе падставы павіншаваць галоўную навучальную ўстанову краіны ў сферы мастацтва з 70-годдзем. За 23 гады існавання нашай карціннай галерэі “Традыцыя” імя Германа Пранішнікава мы пабачылі каля 600 выставак. А ў фондзе з’явілася 526 твораў, якія маглі б скласці гонар любога мастацкага музея. Але найбольш памятнымі экспазіцыямі і найбольш каштоўнымі экспанатамі сталі тыя, што адбыліся і належаць выкладчыкам Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў.

Мастак Алег Луцэвіч пражыў больш за 90 год, нарадзіўся ў 1924-м, пайшоў з жыцця сёлета. Ён валодаў асаблівым талентам — вучыць іншых, перадаваць творчы досвед моладзі. Педагогіка была ягоным пакліканнем. Многім вядомым сёння творцам ён дапамог знайсці ўласны шлях у мастацтве. Сярод вучняў Алега Вікенцевіча і жывапісец Ігар Бархаткоў. Сваімі ўспамінамі пра настаўніка ён дзеліцца з чытачамі “К”.

Калі фармальна вызначыць тэму “Гастэлы”, дык гэты твор — пра вайну. Пра героя вайны. Больш складана вызначыць філасофска-маральны аспект, ідэйны сэнс кампазіцыі, яе сталую сучаснасць, дзякуючы якой яна ўзрушвае наступныя пакаленні. Тут з дакладнай глыбінёй выяўлена вечная, а значыць, у вышэйшай ступені сучасная праблема чалавечага жыцця — патрэба чалавека быць неабходным Радзіме, усяго сябе аддаваць дзеля Перамогі. Інакш кажучы, гэта праблема неўміручасці смяротнага чалавека.

Тут, у інстытуце, Бембель ажаніўся са студэнткай скульптурнага факультэта Вольгай Дзядок. Хутка нарадзілася іхняя дачка Клара. А настаўнікамі маладых людзей сталі выдатныя педагогі, выхаванцы пецярбургскай Імператарскай акадэміі мастацтва Усевалад Лішаў, Раман Бах, Васіль Сіманаў і ўжо згаданы Мацвей Манізер.

Не ведаю, чаму Андрэй Ануфрыевіч так давяраў мне, майму густу, маім прынцыпам у разуменні сучасных і мінулых мастацкіх з’яў, хаця погляды нашы на так званы “сацрэалізм” і нейкія плыні ў еўрапейскім мастацтве зусім не супадалі. Нарэшце, сваёй думкі ён мне ніколі не навязваў. І наадварот... Аднак заўсёды Бембель прасіў мяне, асабліва ў час нашай сумеснай працы ў Саюзе мастакоў, дапамагчы яму скласці тэзісы даклада для якога-небудзь значнага пленума альбо з’езда мастакоў, адрэдактаваць нейкія яго метадычныя праграмы для кафедры скульптуры БДТМІ, якую ён, прафесар, узначальваў шмат гадоў. Асабліва мы зблізіліся ў час падрыхтоўкі майго манаграфічнага альбома пра яго жыццё. На жаль, гэты альбом выйшаў ужо пасля смерці Андрэя Ануфрыевіча ў выдавецтве “Беларусь” і пакуль застаецца, на думку спецыялістаў, найбольш фундаментальным. Хаця многія цікавыя факты з творчай біяграфіі маэстра туды з розных прычы не ўвайшлі.

“Фармаліст, але малайчына!..” Гэтыя словы, адрасаваныя яшчэ ў 1943 годзе герою майго сённяшняга нарыса — Андрэю Бембелю, належаць знакамітаму савецкаму скульптару Мацвею Манізеру, які стварыў помнік Уладзіміру Леніну, што стаіць перад Домам урада ў Мінску.