Аўтары

Дзіўным збегам абставінаў, доўгачаканае адкрыццё мемарыялу ў Благоўшчыне супала з бурлівай актуалізацыяй у грамадскай свядомасці самой тэмы мемарыялізацыі. І разам з разглядам канкрэтных фактаў варта было б прагматычна задумацца пра тыя агульныя прынцыпы, якія павінны вызначаць падыходы да захавання рознага тыпу месцаў памяці — ад могілак да тэрыторый масавых забойстваў.

Воляй лёсу падчас сёлетняй Ночы музеяў я патрапіў у Ок16 акурат у той момант, калі архітэктар і культуртрэгер Георгій Заборскі казаў у сваёй лекцыі пра агульны досвед, які ўзнікае ў свядомасці людзей дзякуючы тым ці іншым творам мастацтва, становячыся глебай для кансалідацыі. Вось як раней, калі глядацкая аўдыторыя тых ці іншых фільмаў (скажам, “Чапаеў”) вымяралася пакаленнямі. Сёння такіх культурных з’яваў ужо практычна няма: кіно ў кожнага сваё. І таму, як сцвярджае лектар, агульны досвед трэба ствараць наўмысна. Здавалася б, папулярная міжнародная акцыя — найлепшая для гэтага магчымасць. Але…

Напэўна, артыкул Віктара Корбута выкліча ў многіх жаданне палемізаваць — як наконт асобных яго пастулатаў, гэтак і адносна агульнага падыходу да тэмы. Ці праўда, што трохі адышоўшы ад міфаў пра беларускую гісторыю савецкага перыяду (да 1917 года — толькі лапці, прыгнёт і каўтуны), мы даволі хутка і незаўважна абраслі новымі, куды больш для нас прыемнымі?

Матэрыялы гэтага развароту так ці іначай тычацца тэмы адказнасці тых, хто займаецца выхаваннем моладзі. Прычым адказнасці не толькі чыста прафесійнай (у службовых абавязках жа многае не прапішаш!), а і грамадзянскай ды і проста чалавечай. І тут мы абавязкова павінны закрануць паняцце, якое ўжо даўно выклікае самыя ажыўленыя дыскусіі — “культпаход”.

Штогод на Ушэсце жыхары некаторых вёсак на поўдні Беларусі збіраюцца, каб правесці старадаўні абрад Пахавання стралы. Робяць яны гэта спрадвеку, і не ў фармаце “фальклорнага фестывалю”, а для сябе. Зрэшты, апошнім часам усё больш вузкае кола вяскоўцаў разбаўляюць “турысты” — у тым ліку і мы, журналісты. Натуральна, нават адной сваёй прысутнасцю яны не могуць не паўплываць на ход дзеі. Але куды болей захаванню традыцыі шкодзіць сам няўмольны бег часу. Як жа зберагчы жывыя праявы народнай культуры, не сказіўшы пры тым іх сутнасць? Пытанне, актуальнае не толькі ў Год малой радзімы — але ў гэты час асабліва! І адказы на яго пакуль да канца незразумелыя.м

У рэдакцыю “К” звярнуўся неабыякавы жыхар Брэста Аляксандр Пашчук. Ён імкнецца адстаяць стары дамок непадалёк ад чыгуначнага вакзала, які вось-вось мае стаць ахвярай будаўніцтва новага аўтавакзала. І з гэтай нагоды піша звароты ва ўсе інстанцыі. Тая аднапавярховая камяніца афіцыйна помнікам спадчыны не з’яўляецца. Гарадскія ўлады лічаць, што ніякай гістарычнай каштоўнасці яна не ўяўляе. А вось руплівец-краязнаўца перакананы ў адваротным. Атрымаўся акурат той выпадак, які адлюстроўвае агучаны ў мінулым нумары тэзіс: спадчына — гэта заўсёды поле канфлікту інтарэсаў, дзе вызначальную ролю часцяком грае не аб’ектыўная вартасць таго ці іншага аб’екту, а ацэначнае стаўленне да яго нашых сучаснікаў. І пытанне ў тым, як у гэтым выпадку прыйсці да паразумення.

У сваім адкрытым лісце Сяргей Кулікоўскі не толькі ўжывае ў дачыненні да нашага тэатральнага аглядальніка знак двукосся (маўляў, не Бялінскі), і не толькі разважае пра прыроду чалавечых жарсцяў. Тут ёсць і канкрэтныя тлумачэнні таго папраўдзе прыкрага непаразумення, якое адбылося з пастаноўкай “Клапа”.

Рэтраспектыва Сяргея Катрана “Сакрэтная зона”, якая прайшла ў Нацыянальным цэнтры сучаснага мастацтва ў рамках фэсту “Арт-Мінск”, без сумневу, стане адным з самых знакавых сёлетніх выставачных праектаў. Думаю, нават апошняму скептыку яна давяла, чым можа быць contemporary art у яго лепшых праявах. Вядомы расійскі аўтар, які паўдзельнічаў у мностве прэстыжных міжнародных арт-імпрэзаў, не проста стварыў уласны гібрыд навукі і паэзіі, але і навучыўся пераканаўча рэпрэзентаваць сваё творчае крэда. Атракцыйнасць падачы, часам здатная захапіць гледача ў эмацыйны палон, у гэтых працах арганічна спалучаная з глыбокім інтэлектуальным зместам. А тэхнічная складанасць — з рамантычнасцю.

Асноўны праект “Арт-Мінска” рабіўся паводле прынцыпу “абы ніхто не пакрыўдзіўся”. Канцэптуальнасць тут суседнічае з фарматворчасцю, эпатажнасць — з дэкаратыўнасцю. Убок былі адсунутыя шматгадовыя бясплённыя дыскусіі пра тое, што сучаснае, а што не. І ў гэтым, думаецца, ёсць рацыя: перад тым, як занурвацца ў тэорыю, варта хаця б проста паказаць цікаўнай публіцы, якое яно, беларускае мастацтва. Дзякуючы нечувана добрай па мясцовых мерках рэкламе гэта атрымліваецца. Толькі ў дзень адкрыцця выставу наведалі дзве з паловай тысячы чалавек.

Лофты, крэатыўныя прасторы, галерэі… Прыватныя культурныя інстытуцыі з’яўляюцца ў нас бы грыбы пасля дажджу. У Мінску іх лік ужо перавысіў дзясятак, на чарзе — буйныя гарады Беларусі. Пра ролю гэтых устаноў у агульным працэсе, пра магчымасць іх супрацоўніцтва з дзяржавай і выхавальніцкую місію мы гаворым з сузаснавальнікам адной з самых старых, атмасферных і аўтарытэтных такіх “кропак” у пост-СССР. Гэты ўтульны і дзівосны закуток на Вірменскай запомнілі, напэўна, усе, хто калісьці шпацыраваў вулкамі старога Львова. “Дзыга” (па-нашаму, “ваўчок”) — праект купкі энтузіястаў, які вырас у маштабны арт-цэнтр і з году ў год утрымлівае занятыя пазіцыі, дбайна захоўваючы пры гэтым свой нонканфармісцкі дух. Адзін з тых нястомных энтузіястаў — знакаміты львоўскі мастак і культуртрэгер Улодка КАЎФМАН.