Аўтары

Развітвацца з ілюзіямі заўсёды складана і горка. Але трэба. На мінулым тыдні ў многіх з’явіўся новы шанец пазбавіцца прынамсі адной. Наконт таго, што культуры не патрэбная дзяржаўная падтрымка — бо, маўляў, добры мастацкі прадукт заўсёды будзе і запатрабаваным, і прыбытковым, а той жа краўдфандынг можа лёгка і эфектыўна замяніць звыклыя схемы фінансавання. А такія думкі рэгулярна праслізваюць у сацсетках і асобных публікацыях СМІ.

Папярэдняя мая калонка выклікала дыскусію: у чым галоўная функцыя музейшчыка? Дбайна зберагаць факты і артэфакты? Альбо рабіць акцэнт на іх папулярызацыі — і, у рэшце рэшт, проста быць запатрабаванымі?

На мінулым тыдні музейная — і, шырэй, культурная — грамадскасць горача абмяркоўвала звальненне загадчыка Музея-сядзібы Міцкевічаў “Завоссе” Анатоля Еўмянькова. Дырэктар Дзяржаўнага музея гісторыі беларускай літаратуры Зміцер Яцкевіч не працягнуў з ім кантракт. Нешараговы розгалас гэтай падзеі абумоўлены відавочнай неардынарнасцю самога загадчыка. Наконт апошняй меркаванні, як прынята казаць, падзяліліся. Адвакаты Анатоля Еўмянькова — гэта шараговыя наведвальнікі Завосся. А вось за форумнымі нікамі “пракурораў” мне чамусьці бачацца твары таго-сяго з прафесійных музейшчыкаў.

Інфармацыйная стужка ажно стракаціць паведамленнямі пра цікавыя археалагічныя знаходкі (некалькі з іх патрапілі ў гэты нумар). Яно зразумела, бо лета — сезон раскопак. І, як сведчаць іх вынікі, капаць нам яшчэ не перакапаць. Гэта ўсведамляюць і іншага кшталту “археолагі”, у якіх цяпер таксама сезон. Што праўда, пра іх знаходкі — наколькі б яны ні былі сенсацыйнымі — прэса трубіць не будзе. Тыя артэфакты навекі асядуць у чыіхсьці прыватных калекцыях.

Скразной тэмай гэтага нумара сталі ініцыятывы камерцыйных структур у сферы культуры. Імпэтны прыватнік у Магілёве адкрыў непасрэдна ў сваёй краме мастацкую галерэю, на Чэрвенскім рынку ў сталіцы выстаўляюць дзіцячыя малюнкі і наладжваюць буккросінг, кобрынскі ансамбль выпраўляецца на гастролі дзякуючы спонсарскай падтрымцы вытворцы тэкстылю... Больш за тое, як сведчыць досвед Дзмітрыя Гмызы, часам такое супрацоўніцтва мае ўжо не спарадычны, а сістэмны характар — таму і з’яўляецца патрэба ў медыятарах паміж бізнес-структурамі і культурнымі ўстановамі. І тым не менш, менавіта гэтай сістэмнасці, як падаецца, пакуль што бракуе.

Абрысы паўзруйнаванай Свята-Троіцкай (або Белай) царквы мы прызвычаіліся бачыць на тле бязлюдных краявідаў. Але ў мінулыя выхадныя там упершыню за шмат-шмат гадоў усё было іначай: вірлівая людская плынь, музыка, паветраны шар у начным небе, гульня ценяў на пашарпаных мурах ад простай, але вынаходлівай падсветкі. Фестываль Sprava, які прайшоў ля тых муроў, атрымаўся бадай ідэальным паводле ўсіх складнікаў: назвы і айдэнтыкі, праграмы, атмасферы, арганізацыі. Але самае галоўнае — ягоны неверагодна аптымістычны грамадскі пасыл.

30 ліпеня музыка Шастаковіча зноў прагучала ў тых мясцінах, адкуль паходзіць ягоны род. Канцэрт, прысвечаны 111-годдзю з дня нараджэння геніяльнага кампазітара, гэтым разам адбыўся не ў самім Шэметаве, а ў блізкім ад яго колішнім мястэчку Кабыльнік (цяпер — Нарач у Мядзельскім раёне Мінскай вобласці). Адпаведна, ініцыятыва, распачатая год таму з нагоды юбілею, стала добрай традыцыяй. Пагадзіцеся, канцэрт акадэмічнай музыкі ў беларускай вёсцы — гэта пакуль вялікая рэдкасць. Асабліва калі ўдзел у ім бяруць як прафесійныя айчынныя музыканты, гэтак і вядомы габаіст з Францыі. Ды, як выявілася, гульня вартая свечак, а пэўная рызыка — цалкам сябе апраўдала.

Да нядаўняга часу Указ №527 падаваўся нейкім юрыдычным фантомам. Шмат хто пра яго чуў — ды мала хто ведаў, пра што там канкрэтна вядзецца гаворка. Выконвалі, трэба меркаваць, таксама нямногія. Але неўзабаве сітуацыя мае змяніцца: пасля прыняцця ініцыяваных Міністэрствам культуры паправак усё стане зразумелым — прынамсі, для бухгалтараў. Хто павінен плаціць, колькі, чаму менавіта столькі… Хочацца верыць, што заўсёды цікаўная ў такім выпадку грамадскасць атрымае адказ і на пытанне, куды канкрэтна пойдуць грошы.

14 ліпеня маёнтак у Жамыслаўлі зноў пайшоў з малатка. Як нячаста бывае ў такіх выпадках, аўкцыён адбыўся з першага разу, і прычынай таму, напэўна, стала смешная стартавая цана. Адзін з найлепшых узораў сядзібнага мастацтва Беларусі, які ўключае шыкоўны некалі палац, поўны экзотаў парк, гаспадарчыя пабудовы, абышоўся пакупніку як абед у рэстаране — усяго ў 138 рублёў! Зрэшты, акурат гэта — цалкам нармальна. Пытанне ў іншым: ці здолее новы ўласнік адрадзіць сядзібу альбо, прынамсі, прыняць пасільныя меры па яе захаванні? Ці зробіць ён для гэтага хаця б штосьці? А калі не, дык што яму за гэта будзе?

На стогадовай даўніны здымках — местачковыя ландшафты, пазнавальныя помнікі архітэктуры, побытавыя замалёўкі, твары дзятвы… Фота эмацыйна нейтральныя, аўтар яўна імкнуўся фіксаваць, а не ствараць рэчаіснасць. Але відавочна, што па той бок камеры было цікаўнае і назіральнае вока, якое ўмее бачыць хараство. І хіба асобныя дэталі нагадваюць пра той час, калі з’явіліся гэтыя кадры — у самы разгар першай жахлівай вайны ХХ стагоддзя.