Аўтары

Гісторыка-культурны комплекс “Лінія Сталіна” ў чэрвені адзначае 15-годдзе існавання. За гэты час ён зрабіўся адным з найбольш вядомых месцаў захавання і папулярызацыі памяці аб ваеннай гісторыі Беларусі. Экспазіцыя размешчана на вялікай плошчы пад адкрытым небам, што дазволіла даўно і трывала пашырыць гістарычныя рамкі экспанатаў за межы 1930 — 1940-х гадоў. Хаця менавіта помнікі фартыфікацыі гэтага перыяду паслужылі асновай для стварэння комплексу, а гісторыя самой мясціны непасрэдна звязаная з падзеямі першых дзён Вялікай Айчыннай.

Ужо неўзабаве свет адзначыць 75-годдзе Перамогі над нацызмам. Чым далей ад нас гады Вялікай Айчыннай вайны, тым меней, на жаль, застаецца жывых сведкаў тых трагічных і гераічных падзей, адыходзяць ад нас ветэраны, удзельнікі баявых дзеянняў і нягод акупацыі, ахвяры гітлерызму. Добра, калі сёння яшчэ ўдаецца запісаць часцінку ўспамінаў непасрэдных відавочцаў, зберагчы іх і перадаць наступным пакаленням. Але сляды вайны захоўваюцца не толькі ў памяці людзей, а і ў помніках, якія пакінула па сабе ліхалецце.

25 красавіка ў Беларусі праходзіць Рэспубліканскі суботнік, падчас якога рэкамендавана, між іншага, добраўпарадкаваць і прывесці ў належны стан гісторыка-культурныя каштоўнасці краіны. Асаблівая ўвага ў год 75-годдзя Перамогі надаецца воінскім пахаванням, мемарыяльным комплексам, месцам баявой славы.

Пытанні аховы гісторыка-культурнай спадчыны ўсё часцей выклікаюць зацікаўленасць у нашым грамадстве. У розных кутках краіны пастаянна з’яўляюцца новыя ініцыятывы і неабыякавыя энтузіясты, якія ўсведамляюць, што хочуць прымаць удзел у вызначэнні лёсу помнікаў і традыцый, дапамагаць дзяржаве ў іх захаванні, аднаўленні і выкарыстанні. Як скіраваць такі імпэт у належнае рэчышча, якімі рамкамі мусіць рэгулявацца актыўнасць такога кшталту, і чым кожны з нас можа быць карысны ў гэтай справе?

Сёння ў Беларусі ўсё часцей уздымаецца пытанне рэстытуцыі — вяртання на радзіму гісторыка-культурнай спадчыны, якая з розных прычын і ў розныя часы апынулася за мяжой. Не сакрэт, што да гэтага прывялі, не ў апошнюю чаргу, шматлікія войны, якія пракаціліся па нашай зямлі за ўсю яе доўгую гісторыю. Стагоддзямі чужынцы вывозілі адсюль прадметы мастацтва і матэрыяльныя сведчанні нашай даўніны — але і самі пакідалі ў сваіх культурах памяць аб знаходжанні ў Беларусі.

20 мая ў Жыровічах пад Слонімам мелі адбыцца ўрачыстасці, прымеркаваныя да святкавання 550-годдзя цудатворнай іконы Жыровіцкай Божай Маці і 500-годдзя Жыровіцкага манастыра. На жаль, у сувязі з эпідэміялагічнай сітуацыяй гэтыя мерапрыемствы плануюць перанесці на пазнейшы тэрмін. Тым часам на прэс-канферэнцыі ў Доме прэсы супрацоўнікі дзяржаўных выдавецтваў распавялі аб новых кнігах, выдадзеных да гэтых памятных дат.

Напярэдадні першамайскіх святаў у прэс-цэнтры Дома прэсы абмяркоўвалі пытанні добраўпарадкавання мемарыялаў Вялікай Айчыннай вайны. Акрамя прэс-канферэнцыі, у якой удзельнічалі прадстаўнікі музеяў і мемарыяльных комплексаў, адбылася відэатрансляцыя з Брэсцкай крэпасці, а таксама ад помніка піянеру-герою Марату Казею ў Мінску, дзе адбывалася добраўпарадкаванне тэрыторыі ў рамках акцыі “Беларусь памятае. Ніхто не забыты, нішто не забытае”, зладжанай Беларускім рэспубліканскім саюзам моладзі і Беларускай рэспубліканскай піянерскай арганізацыяй.

Ваенная гісторыя маёй сям’і — дужа неаднастайная, бо ўсе мае прадзеды ды прабабкі, якія тую вайну заспелі больш-менш дарослымі, жылі ў розных мясцовасцях Беларусі, мелі рознае паходжанне ды заняткі, належалі да розных нацыянальнасцяў. Адпаведна з гэтым складваліся іх лёсы ў ваеннае ліхалецце.

24 красавіка ў Нацыянальным гістарычным музеі адбылася віртуальная цырымонія адкрыцця выставы “75 гадоў разам: Беларусь — дзяржава-заснавальніца ААН”, падрыхтаванай Міністэрствам замежных спраў сумесна з Прадстаўніцтвам Арганізацыі Аб’яднаных Нацый у Беларусі. Мерапрыемства было прымеркавана да Міжнароднага дня дэлегата, які сёлета адзначаўся ўпершыню, і 75-годдзя стварэння ААН.

Міжнародны дзень помнікаў і гістарычных мясцін, які адзначаецца 18 красавіка — добрая нагода звярнуць увагу не толькі на стан нашай гісторыка-культурнай спадчыны, але і на ступень яе дасяжнасці для ўсіх ахвочых, незалежна ад таго, дзе б яны ні знаходзіліся. З улікам новых рэкамендацый органаў улады і захадаў па ахове здароўя грамадзян, многія музейныя ўстановы Беларусі абмяжоўваюць дзейнасць сваіх экспазіцый для наведвальнікаў — але на дапамогу аматарам культурнага адпачынку і цікаўным да гістарычнай спадчыны прыходзяць новыя тэхналогіі.