— Гэта як есці слана, — вучыў мяне некалі знаёмец з Ісландыі, — Трэба вымаўляць па складах: Эй-я-ф’я-длу... Ой, усё адно збіўся...
З фэсту я вярнуўся не з пустымі рукамі, але з пакункам сувеніраў, якія ўручалі ўсім гасцям. Асаблівую вагу ў ім меў шыкоўны прэзентацыйны фотаальбом, прысвечаны таму краю. Пагартаў яго — і здзівіўся. Здавалася б, глянец пакліканы пераўвасабляць “шурпатую” рэчаіснасць у ідэал: насамрэч ногі мадэлі крывыя, а на фота яны стромкія бы бярозкі. Але тут — супрацьлеглы выпадак.
Нязначную частку альбома займаюць здымкі тых самых бярозак ды іншай прыроды (іх рабіў адзіны заангажаваны ў праект прафесіянал) ды архітэктурных помнікаў (не горш і не лепш, чым у блогах аматараў). Але большасць старонак чамусьці аддадзена менавіта пад дакументацыю сучаснага побыту — стэрыльную і паталагічна датклівую. Вось чыгуначная станцыя, вось электрычка на заднім плане... На пярэднім — чамусьці сметніца. Вось крама, абліцаваная пліткай а-ля “кабанчык”. Вось паліцы крамы, на якіх стаіць той самы гатунак распушчальнай кавы, што можна сустрэць і ў Берліне, і ў Мумбаі. Вось прахадная завода, якая выглядае дакладна так, як і павінна выглядаць прахадная. Знята добрасумлена, гарызонт не завалены — у адрозненне, дарэчы, ад фота на вокладцы...
У звязку з гэтым, у старонняга адразу ўзнікае пытанне: што вы мне гэтым хацелі сказаць? Што ў вас ёсць сметніцы, плітка-“кабанчык” ды распушчальная кава? Дзякуй за інфармацыю... Адсюль і пытанні. Першае: навошта было змарнавана столькі добрай глянцавай паперы? І другое: калі такія альбомы робяцца хіба раз на дзесяцігоддзе, няўжо нельга парупіцца, каб іх змест быў... ну хаця б адпаведным паліграфіі?
Другое пытанне — рытарычнае. Ездзячы ў камандзіроўкі з Юрыем Івановым, заўсёды здзіўляўся, як ён выбудоўвае кадр, спалучаючы і фатографа, і рэжысёра, і псіхолага... Хаця, здавалася б, робіць толькі газетнае фота, у паласу з якім заўтра могуць загарнуць селядзец... Але халтурыць прафесіяналы не ўмеюць. І такія прафесіяналы ў нас ёсць — вядома, маю на ўвазе не толькі свайго калегу. Ды, на жаль, замоўцы рупяцца адно пра шыкоўную паліграфію... Адказ на пытанне “Навошта рабілі?” — відавочны. Беларускамоўныя тэксты альбома прадубліраваны па-англійску (няхай і з памылкай у самім напісанні райцэнтра, назва якога чамусьці транслітаравана з рускай). Толькі, здаецца, дарма стараліся перакладчыкі...
Магу сабе ўявіць, што сказаў бы той самы знаёмец з Ісландыі, прагледзеўшы гэтыя здымкі, дзе пабачыш і сцены, і дамы, і тэхніку, але толькі не людзей. “Oh, Belarus, Chernobyl... I do understand...”. Я, вядома, адразу б запярэчыў: ды пры чым тут вашы стэрэатыпы ў дачыненні да гэтага краю? Азёры там — чыстыя, лясы — зялёныя, малачко з-пад каровы — зусім не хімія, што ў супермаркетах... Адным словам — зямны рай, параўнальна з тваёй суровай выспай.
— А людзі? — спытае ён мяне. — А людзі дзе?
І сапраўды, на большасці фота людзей не відаць. Ёсць дзяржустановы, прадпрыемствы, школы, бальніцы, дамы культуры, а людзей — амаль няма. Хіба дзесьці на ўскрайку кадра, дый тое — патыліцы. Нібыта яны ўцякаюць ад камеры.
— Ды кінь ты гэтую кніжку ў свой Эйяф’ядлаёкюдль! — не стрываўшы, параю я тады. — Паехалі ў той край, і на свае вочы ўбачыш там усебакова прыгожых людзей, якія і ў госці цябе прымуць, і песню прыгожую спяюць, і малачка з-пад каровы нальюць — ды і не толькі малачка, калі пажадаеш…