Гістарычная памяць не існуе сама па сабе. Гэта — заўжды плён чыёйсьці работы. Пэўнага кшталту сацыяльная інжынерыя, здатная ствараць новыя “тэксты” і падтрымліваць тыя, на якіх будуецца наша сённяшняя візія гісторыі. У тым ліку, і самых балючых яе эпізодаў. Памяць пра падзеі Другой сусветнай вайны сёння ўшаноўваецца не толькі праз стварэнне вялікіх мемарыялаў, але і куды больш камерным спосабам. Невялічкае “зярнятка” брукаванкі з металічнай шыльдачкай, на якой напісанае імя канкрэтнага чалавека, усталёўваецца ў ходніку каля таго месца, дзе ён калісьці жыў — пакуль не прыйшла вайна. Праходзячы міма, ты міжволі заўважаеш гэтую дэталь — і, магчыма, спынішся ды задумаешся. Першыя на Беларусі “Камяні спатыкнення” неўзабаве маюць быць усталяваныя ў Гродне — з яго пакручастай і поўнай трагедый гісторыяй, сумныя напаміныпра якую і дасюль літаральна пераследуюць сучаснікаў. Заканамерна, што менавіта ў гэтым горадзе апрабуюцца цікавыя практыкі актуалізацыі гістарычнай свядомасці.

У кастрычніку 2016 года Беларусь ратыфікавала прынятую Генеральнай Асамблеяй ААН дзесяцігоддзем раней Канвенцыю аб правах людзей з інваліднасцю. Гэта значна актывіравала інклюзіўныя праекты ў розных прафесійных галінах. У культурнай у тым ліку. Але яшчэ да падпісання дакумента Нацыянальны мастацкі музей Беларусі адным з першых у краіне распачаў дзейнасць у гэтым кірунку.