Часам наракаюць на нашу газету за няспешнасць звароту да той ці іншай тэатральнай прэм’еры. Маўляў, выйшаў спектакль, хочацца свае ўражанні суаднесці з меркаваннем крытыка, а рэцэнзія на друкаваных старонках з’яўляецца толькі праз месяц. Заўвага слушная, аднак не заўжды тая павольнасць залежыць ад доўгага выспявання думкі. Часам літчасткі тэатраў умудраюцца арганізаваць мерапрыемствы для прэсы так, што, самі таго не плануючы, адсоўваюць верагоднасць з’яўлення крытычнага матэрыялу на невядомы перыяд.

Уявіце сабе такую сітуацыю. Вы страцілі блізкага чалавека і маеце намер ушанаваць ягоную памяць годным надмагільным помнікам. Замаўляеце яго ў спецыялізаванай майстэрні, аплочваеце работу і транспарціроўку, пры замове ўдакладняеце, што, акрамя імя і прозвішча нябожчыка і дат нараджэння і смерці, мусіць быць эпітафія, з якой зразумела, як вы сумуеце па родным чалавеку і ганарыцеся, што ён належыць да вашага роду. І вось, калі надышоў час усталёўваць помнік, высвятляецца, што шыльда з эпітафіяй на ім адсутнічае. І знялі яе з помніка па загадзе дырэктара могілак.

Што кіруе бацькамі, калі тыя запісваюць сваіх дзяцей на дадатковыя заняткі пры школах? Многімі — успаміны пра эстэтычныя аддзяленні пры ўстановах адукацыі, куды самі хадзілі. Выгада была відавочнай: дзіця малявала, танцавала, спявала ці іграла на інструменце, не марнуючы час на пераезды па горадзе, творчыя заняткі падганяліся пад расклад школьных урокаў. Па заканчэнні адукацыі вучні атрымлівалі пасведчанне з адзнакамі, якое давала магчымасць працягнуць профільную адукацыю ў каледжах ці адпаведных ВНУ. Аднак чаканні сённяшніх татаў і мам хутка разбіваюцца аб неспадзяваныя адкрыцці.

Калі Мінску было 900 год, мне споўнілася 13. Я амаль не памятаю тое святкаванне. Хутчэй за ўсё, я не ўспрымаў мерапрыемствы і адмысловую аздобу горада як нешта асаблівае, а саму дату як веху ў гісторыі горада і чымсьці важную для мяне. Відаць, таму, што на той час я быў мінчуком толькі паводле факту прапіскі, але Мінск яшчэ не быў прапісаны ў маім сэрцы. Усведамленне, што я мінчук, прыйшло пазней. Памятаю, калі ў 70-х маёй маці, журналісту, прапанавалі працу ў маскоўскім часопісе, і яна вагалася, ехаць ці не, мы з братам усчалі вэрхал, што нікуды з Мінска не паедзем, а калі ёй трэба тая Масква — хай едзе без нас. На гэты момант я ўжо быў мінчуком не па пашпарце, але па сутнасці. Меў мінскі менталітэт.

Калі знаёмыя ганарліва распавядаюць, што адвялі дзіця ў музычную школу, я ўнутрана здрыгваюся. Памяць па-здрадніцку падкідвае абрыс стомленай піяністкі, вымушанай штотыднёва па раскладзе выслухоўваць, як яе вучні здзекуюцца з інструмента. Кожны ўрок настаўніца непрыхавана пакутуе, а вучні затоена прызываюць усе маланкі свету на гэтае абрыдлае за сем гадоў фартэпіяна… Сёлета наведвала сяброўку ў Германіі і на свае вочы пабачыла: усё ж такі ад музычнай школы можна атрымліваць задавальненне.

4 жніўня Мікалаю Селешчуку споўнілася б 70 год. Мастак не паспеў састарыцца. Ён загінуў у Італіі у 1996 годзе, не дажыўшы да “палцінніка”. Вясковец з Берасцейшчыны зрабіў выдатную творчую кар’еру ў сталіцы, стаў адным з самых паспяховых мастакоў Беларусі, і што найбольш важна — першым прафесіяналам, які адкрыта ўвёў у наша мастацтва выяўленчыя і сэнсавыя коды, адпавядаючыя тагачаснай заходняй эстэтыцы. Да Селешчука ў Савецкім Саюзе носьбітам еўрапейскай культурнай ментальнасці лічылася Прыбалтыка, ён жа пасунуў “захад” далей на Усход. Ці наблізіў Усход да “захаду” — гэта як каму болей падабаецца. Варта адзначыць і тое, што ён не паехаў самасцвярджацца за мяжу. Ягоная майстэрня заўжды была ў Мінску. Селешчук ўсяго дасягнуў тут, не адрываючыся ад родных каранёў, сілкуючы творчасць нашай рэчаіснацю, гарманічна спалучаючы мастакоўскі касмапалітызм з натуральнай беларускасцю.

На мінулых выхадных занесла мяне на вяселле: даўні прыяцель выдаваў замуж дачку, а паколькі я памятаю прыгажуню яшчэ з малых гадоў, то быў запрошаны. Аповед аб афіцыйнай частцы і фатаграфаванні ў знакавых месцах Мінска апушчу, а перайду адразу да рэстарана.

Мінулым тыднем расійскі тэлеканал “Культура” трансляваў усе тры туры ІІІ Міжнароднага конкурсу маладых оперных рэжысёраў “Нана-опера”. Раптам падумалася: чаму б не правесці штосьці падобнае ў нас? Але для рэжысёраў драматычных тэатраў.

Апошні тыдзень аказаўся багаты на значныя кампазітарскія юбілеі: 22 ліпеня — 75-годдзе Рыгора Суруса, 25-га — 80-годдзе Дзмітрыя Смольскага. І што? Дзе тая музыка гучыць?