"Круглы стол" "К": праблематыка сферы
Сістэма клубных устаноў Беларусі — адна з найбольш маштабных на ўсёй постсавецкай прасторы. Раённыя, гарадскія ды сельскія дамы культуры — гэта, у пераважнай большасці, цэнтры прыцягнення агульнагарадскога і сельскага жыцця. Якім будзе заўтрашні дзень клубных устаноў Беларусі, што за праблемы іхняга функцыянавання паўстаюць на сёння найбольш востра і злабадзённа? Зварот да гэтай тэмы дазволіў не толькі вызначыць дасягненні клубных работнікаў краіны, але і сфармуляваць шэраг актуальных пытанняў, датычных перспектывы развіцця РДК ці СДК. Усе яны прагучалі пад час “круглага стала” ў рэдакцыі нашай газеты. У ім прынялі ўдзел галоўны спецыяліст упраўлення ўстаноў культуры і народнай творчасці Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь Людміла ЛЕБЕДЗЬ, начальнік аддзела міжнароднай і сацыякультурнай дзейнасці Інстытута культуры Беларусі Лілія ЖМАЧЫНСКАЯ, дырэктар Магілёўскага абласнога метадычнага цэнтра народнай творчасці і культурна-асветніцкай работы Алег ХМЯЛЬКОЎ, дырэктар Цэнтралізаванай клубнай сістэмы Клічаўскага раёна Магілёўскай вобласці Аляксей ШУМСКІ, дырэктар Цэнтралізаванай клубнай сістэмы Бялыніцкага раёна Магілёўскай вобласці Святлана КАНДРАЦЬЕВА, дырэктар Плябанаўскага сельскага дома культуры Ваўкавыскага раёна Гродзенскай вобласці Аляксандр БАБІН і дырэктар Агарэвіцкага сельскага дома культуры Ганцавіцкага раёна Брэсцкай вобласці Ірына САБЕЦКІС. Вёў сустрэчу спецыяльны карэспандэнт газеты “Культура” Юрый ЧАРНЯКЕВІЧ.
Юрый ЧАРНЯКЕВІЧ: — Сёння перад клубнымі ўстановамі Беларусі паўстае шэраг актуальных пытанняў, звязаных, у тым ліку, з аптымізацыяй сеткі дамоў культуры, а таксама з формамі клубнай работы. Таму кожны кіраўнік клубнай установы, на мой погляд, проста павінен быць менеджарам, маркетолагам, актыўным піяршчыкам сваёй дзейнасці. Ён мае канкурыраваць са сваімі калегамі ды апярэджваць час, зацікаўліваючы сваімі праектамі. Пастаянныя выезды ў рэгіёны Беларусі дазваляюць сцвярджаць, што шмат клубнікаў творча падыходзяць да сваёй працы ды пастаянна спрабуюць рэалізоўваць у сваёй дзейнасці новыя падыходы ды практыкі. Але ж падобная карціна назіраецца не ўсюды і не заўжды.
Людміла ЛЕБЕДЗЬ: — На Беларусі існуе больш за тры тысячы клубных устаноў, у якіх, у пераважнай большасці, працуюць высокапрафесійныя спецыялісты. Але ж, вядома, ёсць і клубы, якія малазапатрабаваны і супрацоўнікі якіх не ў стане зацікавіць жыхароў сваёй работай. Таму я цалкам згодная: кожнаму клубу сёння патрэбна не толькі функцыянаваць, але і даказваць сваёй дзейнасцю, што ён мае права на будучыню, што ён запатрабаваны. Аптымізацыя сеткі клубных устаноў культуры Беларусі і прадугледжвае тое, што ў краіне будуць існаваць менавіта тыя клубы, супрацоўнікі якіх твораць і працуюць у адпаведнасці з сённяшнім імклівым часам. А пад час аптымізацыі, хутчэй за ўсё, будзе адбывацца цэнтралізацыя клубных устаноў, якая, на маю думку, дазволіць сканцэнтраваць у адным месцы творчых асоб, дазволіць весці работу на якасна новым узроўні.
Юрый ЧАРНЯКЕВІЧ: — Цэнтралізацыя будзе адбывацца на базе тых аграгарадкоў, дзе маецца выдатная матэрыяльна-тэхнічная база?
Людміла ЛЕБЕДЗЬ: — Не абавязкова. Галоўнае — каб тая канкурэнцыя, пра якую ўжо згадвалася, дазволіла выявіць лепшых і даць “сярэднячкам” стымул таксама пазмагацца за, так бы мовіць, “месца пад сонцам”. Прычым беларускае заканадаўства не пярэчыць існаванню любых тыпаў клубных устаноў, у тым ліку — і недзяржаўных. Будуць стварацца на Беларусі і прыватныя дамы культуры — гэта варта толькі вітаць, бо такім чынам канкурэнцыя акажацца яшчэ большай.
Алег ХМЯЛЬКОЎ: — Аптымізацыя, на мой погляд, павінна быць, але ж у разумных межах. Цяпер на Магілёўшчыне створана рабочая група на чале з начальнікам абласнога ўпраўлення культуры, і па кожнай сістэме — ЦКС ці ЦБС, музейная дзейнасць — мы разам з начальнікамі аддзелаў культуры дэталёва разглядаем усе пытанні наконт будучыні той або іншай установы. Да 2015 года ў нас прыкладна дваццаць такіх клубных устаноў павінны быць рэарганізаваны. Але гэта не значыць, што мы іх закрыем. Мы глядзім, колькі ў тым населеным пункце пражывае насельніцтва, якая ў гэтага клуба зона абслугоўвання. Нават калі ў тым паселішчы пражывае і сорак чалавек, у клуба ёсць шанц.
Аляксандр БАБІН: — А калі клуб існуе ў вёсцы, як вы кажаце, на сорак чалавек і там працуе клубны работнік, дык якая ў яго група па аплаце працы? Хутчэй за ўсё, яму плацяць па чацвёртай катэгорыі — самай нізкай. І тут адразу паўстае пытанне: ці застанецца гэты чалавек на сваёй пасадзе пры такім малым заробку?
Алег ХМЯЛЬКОЎ: — Калі казаў пра аптымізацыю, дык меў на ўвазе крыху іншае: згодна з рашэннем рабочай групы мы перавядзём гэтага спецыяліста ў суседні, больш моцны клуб. А аптымізацыя будзе ў эканоміі сродкаў, бо не трэба ўтрымліваць будынак, плаціць за камунальныя паслугі, выдаткоўваць грошы на працу прыбіральшчыцы і гэтак далей.
Аляксандр БАБІН: — Мая прапанова такая. Можна, напрыклад, вызначыць у тым або іншым раёне пяць-шэсць сельскіх устаноў культуры, дзе маглі б працаваць спецыялісты высокага ўзроўню ў колькасці не менш чым пятнаццаць чалавек. А аўтаклубы маглі б аб’язджаць усе іншыя паселішчы раёна і займацца культурным абслугоўваннем мясцовага насельніцтва. Бо, не сакрэт, што сёння многія клубныя ўстановы часам не могуць зарабіць на аплату камунальных паслуг, тым больш — на закупку новай гукаўзмацняльнай і светлавой апаратуры…
Алег ХМЯЛЬКОЎ: — Крыху з вамі падыскутую, зыходзячы са свайго вопыту. Я часта бываю ў Расіі, у тамтэйшых клубных установах. Дык вось, нешта падобнае таму, што вы прапаноўваеце, практыкуецца ў Краснадарскім краі ды Белгародскай вобласці. Мясцовыя мадэльныя тыпы ўстаноў маюць у сваім штаце дзевяць чалавек, плюс у кожнай з іх маецца чатырнаццаць штатных адзінак для духавога аркестра. Гэта значыць, у штаце — дваццаць тры чалавекі! Але гэта могуць сабе дазволіць, падкрэслю яшчэ раз, толькі ў некалькіх багатых рэгіёнах суседняй краіны. У нас для падобнай практыкі проста не хопіць грошай ды, магчыма, гэта і не да канца апраўдана. Бо, паглядзіце, абласныя, рэспубліканскія “Дажынкі”, міжнародныя і рэспубліканскія фестывалі — усе яны ладзяцца культработнікамі менавіта зыходзячы з той колькасці штатных адзінак, якую мы маем на сёння. Дык навошта штат так павялічваць?
Аляксандр БАБІН: — Маю на ўвазе, што дзякуючы падобным установам, пра якія я казаў, можна было б і стварыць пэўную канкурэнцыю, надаўшы такім дамам культуры статус юрыдычнай асобы.
Юрый ЧАРНЯКЕВІЧ: — Што да ідэі пра абслугоўванне малых паселішчаў сродкамі мабільных устаноў культуры, дык гэта, на мой погляд, дастаткова перспектыўна. Бо — значна танней, чым утрымліваць у невялічкай вёсцы ўстанову культуры. Дарэчы, на Магілёўшчыне сетка аўтаклубаў і аўтабібліятэк — адна з самых вялікіх на Беларусі. Значыць, ідзяце менавіта гэтым шляхам?
Алег ХМЯЛЬКОЎ: — Не зусім так. Не варта забываць, што яшчэ раней, колькі гадоў таму, даволі значна скарацілі сетку клубных устаноў не толькі на Магілёўшчыне, але і на Беларусі. І менавіта зону абслугоўвання гэтых закрытых клубаў цяпер пакрываюць нашы мабільныя ўстановы культуры. Але спадзявацца толькі на падобныя магчымасці, на тое, што яны здолеюць прадаставіць у поўным аб’ёме ўвесь спектр культурных паслуг, на мой погляд, не зусім апраўдана. А калі аўтаклуб будзе выязджаць на раён кожны дзень, дык праца яго супрацоўнікаў будзе неэфектыўная: вядома ж, для правядзення таго або іншага мерапрыемства трэба падрыхтавацца, выдаткаваць на гэта шмат часу.
Ірына САБЕЦКІС: — Хачу таксама сказаць наконт гэтай праблемы. На тэрыторыі нашага Ганцавіцкага раёна знаходзяцца трыццаць тры клубныя ўстановы, і гэта адзіны раён на Брэстчыне, дзе цягам апошніх гадоў ніводны СДК не быў зачынены. Прычым сямнаццаць з іх — менавіта ўстановы новага тыпу, а ў пятнаццаці супрацоўнікі працуюць няпоўны рабочы дзень, на палову ці на чвэрць стаўкі. І, як мне падаецца, гэта цалкам апраўдана. Вось мы гаворым пра тое, што магчыма пераводзіць малыя паселішчы на абслугоўванне мабільнымі ўстановамі культуры. Згодная, у летні час гэта будзе мець нейкі эфект. А што можна паказаць пры дапамозе аўтаклуба ў зімовы час? Канцэрт пад адкрытым небам? Наўрад ці гэта будзе запатрабавана.
Лілія ЖМАЧЫНСКАЯ: — Галоўнае, пра што, на мой погляд, таксама не варта забываць, — гэта тыя сацыяльныя стандарты, якія мы павінны забяспечваць кожнаму жыхару нашай краіны, незалежна ад таго, дзе ён пражывае. Таму да агучанай праблемы сапраўды трэба падыходзіць вельмі акуратна. Так, сёння немэтазгодна, з эканамічнага пункта гледжання, трымаць у маленькім паселішчы дзве ўстановы культуры — бібліятэку і клуб. Таму, як казалі мае калегі, і ёсць неабходнасць ствараць новыя тыпы ўстаноў, напрыклад, бібліятэкі-клубы, якія і будуць несці ўсе свае сацыяльныя функцыі па абслугоўванні насельніцтва.
Алег ХМЯЛЬКОЎ: — І яшчэ адно: пад час гэтай будучай аптымізацыі нам неабходна такім чынам арганізаваць нашу працу, каб пакінуць на сваіх месцах высакакласных прафесіяналаў. І тут, у першую чаргу, шмат што залежыць ад мясцовых начальнікаў аддзелаў культуры, якія і будуць прымаць рашэнні аб аптымізацыі сеткі сваіх устаноў культуры.
Юрый ЧАРНЯКЕВІЧ: — Вярнуся да тэмы канкурэнцыі ўстаноў культуры, павышэння іхняй запатрабаванасці. На мой погляд, адзін з магчымых і дзейсных варыянтаў раскруткі клубнай установы — актыўнае выкарыстанне ў клубнай дзейнасці найноўшых камп’ютарных тэхналогій і Інтэрнэта. Пра вопыт дырэктара Плябанаўскага СДК Ваўкавыскага раёна ў гэтым аспекце “К” пісала яшчэ колькі гадоў таму.
Аляксандр БАБІН: — Мы і цяпер працуем досыць паспяхова: за дзесяць месяцаў зарабілі шэсцьдзясят два мільёны рублёў пры плане ў васямнаццаць з паловай мільёнаў. Рэклама праз Інтэрнэт дазволіла нам далучыць да сваёй аўдыторыі насельнікаў некалькіх суседніх раёнаў, якія пастаянна прыязджаюць на нашы дыскатэчныя вечары. Прыкладам, у нашай вёсцы пражывае 150 чалавек, а група “Плёбы” нашага СДК, створаная ў адной з вядомых сацыяльных сетак, налічвае прыкладна 1700 удзельнікаў. Але ж не скажу, што гэта мая інавацыя: агучаны вопыт — зусім не новы.
Святлана КАНДРАЦЬЕВА: — Так, ён, натуральна, не новы, але, напрыклад, у Бялыніцкім раёне такая форма работы чамусьці не пайшла. І вопыт Плябанаўскага СДК цікавы для нас.
Людміла ЛЕБЕДЗЬ: — Дадам і сваю рэпліку. Калі прымалася Дзяржпраграма адраджэння і развіцця сяла, дык у ёй было прапісана, што ў кожнай бібліятэцы аграгарадка мае быць камп’ютар з падключэннем да Інтэрнэта, павінен быць створаны інфармацыйны цэнтр. На жаль, для клубаў падобнага не было прадугледжана. І цяпер не толькі СДК, але і некаторыя раённыя ды гарадскія дамы ці цэнтры культуры абсталяваны камп’ютарнай тэхнікай вельмі слаба...
Аляксандр БАБІН: — Хацеў бы пагаварыць крыху пра іншае. Як ужо казаў, мы на сёння зарабілі шэсцьдзясят два мільёны рублёў. Але ж сорак працэнтаў ад гэтай сумы неабходна пералічыць на аплату камунальных плацяжоў, на іншыя выдаткі. Усё астатняе ідзе на абнаўленне матэрыяльна-тэхнічнай базы. Натуральна, установа культуры забяспечана якаснай апаратурай, а вось што рабіць іншым клубнікам, якія зарабляюць пяць-дзесяць мільёнаў на год? Набыць на пару мільёнаў якасную гукаўзмацняльную тэхніку цяпер папросту немагчыма. Як выжываць такім установам? Пастанова Савета Міністраў № 582 адмоўна паўплывала на колькасць наведвальнікаў танцавальных вечароў. Таму калі не зменшыць падатковую нагрузку на клубы, не змяніць некаторыя заканадаўчыя нормы, на мой погляд, тое будзе перашкаджаць далейшаму развіццю клубнай сістэмы.
Людміла ЛЕБЕДЗЬ: — Названую вамі тэму і па дыскатэках, і па падатковых ільготах клубных устаноў Беларусі мы ўжо неаднаразова ўзнімалі. І “Культура” пра гэта таксама пісала.
Аляксандр БАБІН: — Так, але вырашэнне дадзеных пытанняў на ўзроўні рэспублікі дазволіла б нам быць сапраўды канкурэнтаздольнымі. Бо я ўжо бачу гэтую канкурэнцыю, пра якую мы ўжо згадвалі. Прыкладам, цяпер на Беларусі ствараюцца прыватныя ці камерцыйныя гурткі ды калектывы для культурнага абслугоўвання насельніцтва. Вось да нас у клуб прыязджалі артысты Брэсцкага абласнога тэатра, якія працуюць на прыватнай аснове, і робяць выдатнае шоу. Завітваў да нас і лідскі калектыў, што дэманстраваў прыгожае фаер-шоу. Гэтыя прыклады можна працягваць. Так што канкурэнцыя ўжо існуе. І якраз цяпер трэба думаць пра тое, якім чынам перахопліваць ініцыятыву ў прыватнікаў. А ў нас сапраўды даволі слаба развіваюцца новыя формы работы, мы часта проста плывём па цячэнні, сядзім і думаем: як жа зарабіць дзесяць мільёнаў на год? А вось якім чынам: ствараючы запатрабаваны прадукт. Людзі сёння, як і заўжды, хочуць бачыць відовішча. Варта толькі ўмець яго паказаць — і поспех будзе забяспечаны.
Алег ХМЯЛЬКОЎ: — Цалкам згодны. Наша задача — узяць пад крыло ўсё тое, што яшчэ развіваецца стыхійна, без асаблівай карысці для нашага грамадства. Да прыкладу, графіці, за якое ў гарадах могуць прыцягваць да адміністрацыйнай адказнасці: чаму б не аб’яднаць прыхільнікаў гэтага віду мастацтва пры дапамозе клубных устаноў, чаму б не стварыць гурток графіці ў сваім райцэнтры або нават на сяле, калі ў гэтым ёсць неабходнасць?
Людміла ЛЕБЕДЗЬ: — У некаторых рэгіёнах падобнай дзейнасцю ўжо займаюцца. Напрыклад, у Гомелі. Гэты шлях даволі перспектыўны.
Юрый ЧАРНЯКЕВІЧ: — Яшчэ адзін шлях, які, на мой погляд, цалкам рэальна можа палепшыць матэрыяльна-тэхнічны стан установы культуры, — узаемадзеянне са спонсарамі і мецэнатамі. Прыкладам, на Кобрыншчыне, дзе пабываў нядаўна ў камандзіроўцы, мясцовыя аўтэнтычныя калектывы дзякуючы такому партнёрству займелі гукаўзмацняльную апаратуру. Ды і ў іншых, праўда, не ва ўсіх, рэгіёнах краіны праца са спонсарамі ідзе даволі паспяхова. Але ж, гэтага, натуральна, магчыма дасягнуць толькі пры адпаведнай арганізацыйнай рабоце, пры наладжанай праектнай дзейнасці… Ці маеце чым пахваліцца ў гэтым плане?
Аляксандр БАБІН: — Цягам апошніх гадоў мне, прыкладам, паступіла ўжо тры прапановы ад, скажам так, “спонсараў”: яны хацелі выкупіць клуб і стварыць забаўляльнае прадпрыемства на аснове нашага Плябанаўскага СДК, скарыстацца, так бы мовіць, ужо раскручаным брэндам. Але ж гэта — не спонсары!
Ірына САБЕЦКІС: — Я, напрыклад, працую ўжо больш за дваццаць гадоў дырэктарам СДК. Доўгі час наша ўстанова ўвогуле не ацяплялася. Дасягнуць змен у гэтым плане змаглі толькі з дапамогай бюджэтных сродкаў: у рамках Дзяржпраграмы адраджэння і развіцця сяла клуб быў адрамантаваны, на яго базе адкрылі філарманічную пляцоўку. Цяпер мы стварылі ў нашым Агарэвіцкім СДК два калектывы са званнем “народны” — дзякуючы, у першую чаргу, тым прафесіяналам, якія ў нас працуюць. Але ж матэрыяльна-тэхнічная база нашай установы культуры ўсё роўна даволі слабая. Мы ладзім пры дапамозе калектываў навагоднія ранішнікі, зарабляем грошы. Працуем і са спонсарамі, але не сказала б, што вельмі вынікова. Вось нядаўна адзін з прадпрымальнікаў паабяцаў набыць нам мальберты для студыі выяўленчага мастацтва...
Алег ХМЯЛЬКОЎ: — Дарэчы, пра калектывы са званнямі. Каб не вяртацца да гэтай тэмы яшчэ раз, скажу, што нам трэба падыходзіць вельмі асцярожна і ўважліва да надання найменняў. У мяне, напрыклад, зараз ляжыць на стале стос дакументаў на прысваенне званняў “народны” прыкладна дваццаці калектывам вобласці, але я пакуль гэтыя паперы прытрымліваю. Бо, на мой погляд, для такога пачэснага статуса ў ансамбля павінен быць зусім іншы, больш высокі, узровень…
Людміла ЛЕБЕДЗЬ: — Гэта, лічу, цалкам правільны падыход. Бо іначай у нас нівелюецца гэтае найменне — “народны калектыў”. Такога быць не павінна. Больш за тое: магу сказаць, што цяпер у Міністэрстве культуры Беларусі будуць рэкамендаваць рэгіянальным атэстацыйным камісіям па наданні калектывам званняў "народны" і "ўзорны" больш прынцыпова і адказна падыходзіць да гэтай справы, аналізаваць перспектывы дзейнасці прапануемых да ўганаравання аматарскіх творчых фарміраванняў, бо мы ўжо маем прыклады, так бы мовіць, "скоропостижной кончины" некаторых з іх. Колькасць уганараваных калектываў у кожнай вобласці ідзе на сотні, а ў канцэртах ды на фестывалях з года ў год ззяе дзясятак-другі адных і тых жа "зорак". Будуць змяняцца крытэрыі ацэнкі для надання гэтых званняў — патрабаванні стануць больш жорсткія.
Алег ХМЯЛЬКОЎ: — Што ж да спонсарства і мецэнацтва, дык, на мой погляд, да яго клубныя ўстановы Беларусі яшчэ павінны “дарасці” і “даспець”. Гэтая дзейнасць, натуральна, ідзе і яна цалкам заканамерная, але ж не трэба прыспешваць названы працэс. Напрыклад, спонсарства ў сферы прафесійнага мастацтва ўжо досыць няблага сябе праяўляе, але вось што да самадзейнага — тут яшчэ ёсць пытанні.
Людміла ЛЕБЕДЗЬ: — У той жа час, пашыраецца практыка грантаў за тыя або іншыя культурныя праекты. Чым не рэальны спосаб набыць новую апаратуру ці касцюмы для калектыву?
Ірына САБЕЦКІС: — Напрыклад, наколькі я ведаю, у Ганцавіцкім раёне ўжо ёсць некалькі ўстаноў культуры, якія атрымалі грантавую падтрымку, у прыватнасці — мясцовы Дом рамёстваў. Мы, дарэчы, цяпер таксама падалі заяўку на грант.
Алег ХМЯЛЬКОЎ: — На мой погляд, вельмі добра, што ў нашых клубаў ёсць і бюджэтнае, і пазабюджэтнае фінансаванне, бо мы можам такім чынам адраджаць нашы традыцыі, з дапамогай самадзейных артыстаў і калектываў адбіраць таленавітую моладзь, якая потым, магчыма, будзе прафесійна займацца спевамі або танцамі. Успомніце, яшчэ гадоў дваццаць таму мы толькі падступаліся да грунтоўнага вывучэння нашы нацыянальных традыцый, а цяпер — змены навідавоку. І яны адбыліся менавіта пры самым непасрэдным удзеле клубных работнікаў, якія гэтыя традыцыі адрадзілі ды надалі ім вядомасць, у тым ліку — і ў асяродку моладзі. А гэта важна.
Лілія ЖМАЧЫНСКАЯ: — Некалькі слоў дадам пра аптымізацыю. Напрыканцы 2011 года Міністэрства культуры і Інстытут культуры Беларусі ладзілі разам з абласнымі ўпраўленнямі маніторынг па вывучэнні эфектыўнасці ўстаноў культуры нашай краіны. Ён паказаў, што на сёння не існуе адзінай схемы рэфармавання сеткі клубных устаноў Беларусі. Таму рэфармаваць усе нашы клубы, напрыклад, па ўзоры Магілёўскай вобласці, дзе створана Цэнтралізаваная клубная сістэма, або па ўзоры іншых абласцей, немэтазгодна. Да гэтага працэсу трэба падыходзіць вельмі ўзважана. Дарэчы, мы нядаўна ўнеслі прапанову аб правядзенні эксперыменту па аб’яднанні бібліятэк сферы культуры і адукацыі. Гэтая прапанова цяпер рэалізуецца ў некаторых раёнах Беларусі. Мы ўважліва адсочваем і аналізуем усе факты названага эксперыменту, але што з гэтага атрымаецца — пабачым толькі праз некаторы час, бо працэс гэты — не хуткі. Ды ён і не павінен быць хуткім, а толькі паступовым і планавым.
Алег ХМЯЛЬКОЎ: — Натуральна, не абавязкова браць за прыклад для аптымізацыі вопыт Цэнтралізаванай клубнай сістэмы, якая доўгі час функцыянуе на Магілёўшчыне. Але ж мы стварылі ЦКС яшчэ 25 гадоў таму, і з таго часу яна зарэкамендавала сябе толькі са станоўчага боку. А першым раёнам, дзе была створана Цэнтралізаваная клубная сістэма, быў Бялыніцкі.
Святлана КАНДРАЦЬЕВА: — Так, сапраўды, наш раён быў адным з першых. Я працую ў сферы культуры больш за дваццаць гадоў і таксама прыхільніца Цэнтралізаванай клубнай сістэмы. Шмат што залежыць, натуральна, ад дырэктараў СК ці СДК (сёння мы ўбачылі рэальныя прыклады такіх крэатыўных дырэктараў СДК з Гродзеншчыны і Брэстчыны), але ж ЦКС — гэта і адзіны фонд прэміравання, і адзіны фонд аплаты працы, гэта каманда аднадумцаў і многае іншае.
Аляксей ШУМСКІ: — У нас на Магілёўшчыне, напрыклад, ладзяцца штогадовыя абласныя і раённыя спаборніцтвы па ЦКС, ЦБС, дамах рамёстваў, якія дазваляюць выявіць найбольш паспяховых кіраўнікоў і супрацоўнікаў. Мы ацэньваем дзейнасць устаноў культуры па васьмі крытэрыях, у ліку якіх — і творчая дзейнасць, і платныя паслугі, і многае іншае. Ад гэтых паказчыкаў залежыць, наколькі будзе прэміраваны той або іншы клуб, бібліятэка ці Дом рамёстваў. Гэта, натуральна, значна стымулюе нашых культработнікаў.
Юрый ЧАРНЯКЕВІЧ: — А якія крэатыўныя знаходкі маюць, да прыкладу, клубнікі ў Бялыніцкім раёне?
Святлана КАНДРАЦЬЕВА: — Вядома, што традыцыйныя сюжэтна-гульнёвыя праграмы ці дыскатэкі паступова адыходзяць з практыкі не толькі клубных устаноў Магілёўшчыны, але і ўсіх рэгіёнаў Беларусі. Таму мы, напрыклад, распрацавалі такую форму работы, як дзіцячыя дні нараджэнняў — гэта своеасаблівая трансфармацыя той жа сюжэтна-гульнёвай праграмы. Цяпер ладзім выезды на дом да заказчыка. Дадам, што гэтая платная паслуга карыстаецца ў нашым раёне вельмі вялікім попытам. У нас сёння распісаны ўвесь пераднавагодні графік, і мы ўжо цяпер, у лістападзе, ведаем, дзе і калі будзем выступаць.
Людміла ЛЕБЕДЗЬ: — Напрыканцы нашага “круглага стала” хачу сказаць наступнае: няхай гэтае шмат разоў прамоўленае намі сёння слова “аптымізацыя” паслужыць таму, каб стаць стымулам для творчай дзейнасці клубных супрацоўнікаў, каб новыя формы работы дапамагалі ім і ў якасным павышэнні культурнага абслугоўвання насельніцтва, і ў выкананні плана платных паслуг, і ў развіцці пазабюджэтнай дзейнасці, каб на Беларусі не было інертных клубнікаў і каб іхняя праца не зводзілася адно толькі да традыцыйных форм работы. Чаму клубнікі, якія маюць шмат магчымасцей, не робяць так, як, прыкладам, дырэктар Плябанаўскага СДК Аляксандр Бабін? Чаму не пераймаюць вопыт сваіх калег з іншых рэгіёнаў?
Алег ХМЯЛЬКОЎ: — Можа, каб палепшыць іх дзейнасць, варта такіх людзей прыцягваць да адміністрацыйнай адказнасці?
Людміла ЛЕБЕДЗЬ: — Не буду настолькі катэгарычнай, але скажу вось яшчэ што. На сёння на Беларусі сфарміраваўся вялікі кантынгент прафесійных клубных работнікаў. Сведчаннем гэтаму — і тое, што ў нашых клубных установах ёсць на сёння не толькі калектывы са званнямі “народны” ці “ўзорны”, а і са званнем “заслужаны”, а на базе СДК ладзяцца рэспубліканскія фестывалі — згадайма хоць бы “Покліч Палесся” ў Ляскавічах Петрыкаўскага раёна і Фэст гумару ў Аўцюках Калінкавіцкага раёна Гомельшчыны. Але, на жаль, зрэдку ў нашых клубах трапляюцца і такія работнікі (не хачу называць іх спецыялістамі), якія працуюць па прынцыпе “адкрыў-закрыў” дзверы СДК, не прыўносячы ў сваю дзейнасць нічога новага. Іх, пераканана, абсалютная меншасць, і мне падаецца, што само жыццё “адфільтруе” такіх. Гэта і будзе адзін з вынікаў той аптымізацыі, пра якую мы сёння гаварылі, а ўстановы галіны стануць тымі ўплывовымі культураўтваральнымі аб'ектамі, якія будуць фарміраваць сацыякультурнае асяроддзе свайго рэгіёна…
Фота Юрыя ІВАНОВА