Райвыканкамаўская "лятучка" з "К"
Паняцці "маркетынг" і "агрэсіўны маркетынг" цяпер ведаюць усё больш работнікаў культуры не толькі ў горадзе, а і на сяле. Прычым не толькі ведаюць, але і актыўна карыстаюцца імі штодня. І сапраўды: без валодання найноўшымі тэхналогіямі "збыту" сваіх паслуг і прадукцыі, без пошуку форм працы, без наладжанай рэкламы не можа цяпер існаваць ніводная ўстанова дзяржаўнай або прыватнай формы ўласнасці.
Такая прэамбула - да матэрыялу з камандзіроўкі ў Гарадоцкі раён Віцебскай вобласці. У рэгіёне наладжаная маркетынгавая дзейнасць - не прыхамаць, а надзённая практычная неабходнасць. Бо сёлета ўстановам культуры Гарадоччыны, як, дарэчы, і ўсёй Віцебшчыны, неабходна зарабіць на аказанні платных паслуг насельніцтву суму, якая складае 180 працэнтаў ад фактычнага ўзроўню мінулага года. А ў Гарадоцкім раёне ёсць што піярыць і чым зацікаўліваць патэнцыйных спажыўцоў нават з іншых рэгіёнаў Беларусі. Тут нарадзіўся Канстанцін Вераніцын - цяпер ужо прызнаны большасцю даследчыкаў як аўтар вядомай паэмы "Тарас на Парнасе", тут знаходзіцца самая халодная "кропка" краіны, а тутэйшы раённы Дом рамёстваў і фальклору - сапраўдная візітоўка і гонар мясцовых жыхароў. Нездарма калектыў гэтай установы ўганараваны спецыяльнай прэміяй Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь дзеячам культуры і мастацтваў.
Але паспяховаму развіццю сацыякультурнай сферы раёна перашкаджае слабая матэрыяльная-тэхнічная база шматлікіх гарадскіх устаноў культуры. Так, Гарадоцкі ГДК і мясцовая Дзіцячая школа мастацтваў ужо даволі даўно чакаюць капітальнага рамонту. А супрацоўнікам таго ж раённага Дома рамёстваў катастрафічна не стае дадатковых памяшканняў для работы, як, дарэчы, і метадыстам Гарадоцкага РМЦ...
Народ пытаецца і прапануе
Памяшканняў не хапае...
За гады дзеяння Дзяржпраграмы адраджэння і развіцця сяла шматлікія сельскія ўстановы культуры Гарадоцкага раёна былі даведзены да ладу і цяпер выглядаюць, не раўнуючы, як новыя, чаго, на жаль, не скажаш пра ўстановы самога райцэнтра. Менавіта на гэта скіроўвалі маю ўвагу тыя суразмоўцы, з якімі гутарыў пра развіццё сферы пад час камандзіроўкі.
Святлана Андрэеўна, служачая, г. Гарадок:
- На жаль, у нашым гарадскім Доме культуры ніяк не зробяць рамонт. Праца там вядзецца добрая: магу згадаць выпускныя балі або навагоднія вечары, пра якія ведаюць і якіх чакаюць заўсёды... Але будынак ГДК - стары. Ці запланаваны сёлета рамонт?
Мікалай Фёдаравіч, рабочы, г. Гарадок:
- Наколькі ведаю, у Дзіцячай школе мастацтваў дах узімку пачаў працякаць шмат у якіх месцах. Думаю, трэба абавязкова зрабіць там рамонт, бо, вядома ж, інакш уся ўстанова пакутуе: унутры праводзіць нейкія работы не мае сэнсу, ды і для дзяцей і настаўнікаў умовы вельмі дрэнныя.
Людміла Гаравая, супрацоўніца РДРіФ, г. Гарадок:
- Наш Раённы дом рамёстваў і фальклору працуе вельмі даўно і станоўча зарэкамендаваў сябе не толькі ў Віцебскай вобласці, але і на Беларусі. Можна было б паспяхова працаваць і далей, але для таго, каб развіваць усе свае перспектыўныя задумкі, у нас абсалютна не стае вольных памяшканняў. Ды і сам будынак установы культуры - прыкладна стогадовага веку. Тут даўно трэба зрабіць рамонт, а таксама правесці цэнтральнае ацяпленне. Зразумела, што ўсё не ахапіць, але ж наша ўстанова, лічу, - вельмі перспектыўная. Можа, усе-такі прычакаем сёлета змен?
Школьнікі аграгарадка "Бычыха":
- Нам вельмі падабаецца, як працуе наш СДК. Там шмат цікавых праграм, на танцавальныя вечары да нас прыязджаюць нават з іншых паселішчаў... Толькі адно шкада: няма ў СДК ноўтбука, таму і дыскатэкі нашы не такія, як у горадзе...
Беларуская... "Антарктыда"
- Ці адчуваеце вы, як у нас сцюдзёна? - задала мне пытанне дырэктар сельскага Дома культуры аграгарадка "Бычыха" Святлана Шэнец.
І пытанне было не выпадковым, а цалкам слушным. Справа ў тым, што менавіта ў гэтым паселішчы Гарадоччыны фіксуецца заўсёды самая нізкая тэмпература на тэрыторыі рэспублікі. Таму Бычыха можа папраўдзе лічыцца, так бы мовіць, Антарктыдай у межах нашай краіны.
Ды і суседнія з Бычыхай вёскі пацвярджаюць гэты "халодны" статус. Напрыклад, побач знаходзяцца паселішчы з найменнямі, якія кажуць самі за сябе: Дражакі, Студзёнка...
Таму цалкам лагічнымі былі і мае пытанні ў адказ дырэктару: а ці "раскручана" ў Бычысе гэтая адметнасць? Ці ладзяцца, да прыкладу, тэатралізаваныя прадстаўленні, дзе галоўную ролю грае, скажам, Дзед Антарктыд або Дзядзька Ледавік? Ці ёсць у цэнтры сяла знак, што тут пастаянна фіксуецца самая нізкая тэмпература ў Беларусі? А мо "абыгрываюць" мясцовыя культработнікі (вядома, на карысць сабе і выкананню свайго плана платных паслуг) выгаднае геаграфічнае і метэаралагічнае становішча вёскі?..
І яшчэ адна ідэя, што нарадзілася пад час напісання артыкула. Для таго ж Дзеда Антарктыда можна было б зрабіць і жытло - дом са снегу і лёду, а яшчэ - ладзіць у Бычысе пленэры для ахвотных рабіць разнастайныя фігуры з лёду. Можна запрашаць на такія семінары як беларускіх скульптараў, так расіян і літоўцаў, балазе мяжа знаходзіцца не так далёка. А скульптуры маглі б пасля і далей стаяць пад адкрытым небам, утвараючы своеасаблівы музей, а супрацоўнікі мясцовага СДК зараблялі б грошы на білетах у гэтую ўстанову культуры "новага тыпу".
Аказваецца, праца ў гэтым накірунку супрацоўнікамі СДК пакуль не праводзілася. Але, як запэўніла мяне дырэктар установы Святлана Шэнец, ужо ў хуткім часе, святкуючы Масленку, культработнікі абавязкова паспрабуюць прапанаваць сяльчанам конкурс, звязаны з аграгарадоцкім "халодным брэндам"...
Ізноў вяртаючыся да тэмы артыкула, мушу зазначыць, што клубны маркетынг - гэта не толькі пошук новых відаў паслуг, але і працэс актыўнага ўздзеяння на рэальных і патэнцыйных наведвальнікаў, фарміраванне іх густаў. Таму ў кожным канкрэтным выпадку любы СДК і СК проста павінен вызначыць свае прыярытэтныя накірункі дзейнасці, зыходзячы, натуральна, з наяўнай матэрыяльна-тэхнічнай базы і кваліфікаваных кадраў.
Напрыклад, у СДК аграгарадка "Бычыха" створаны этнаграфічны куток, дзе сабраны розныя старадаўнія рэчы, а таксама вырабы мясцовых майстроў. Дык чаму б супрацоўнікам не праводзіць майстар-класы тых жа народных рамеснікаў? Або ладзіць пад кіраўніцтвам майстроў кароткатэрміновыя заняткі па вырабе сувеніраў (навагодніх, велікодных і гэтак далей)? За навучанне пэўнаму віду традыцыйнага мастацтва можна было б таксама браць грошы, хоць і невялікія, але ўсё адно важкія, калі ўлічыць, што такія майстар-класы цягам часу стануць паўсядзённай завядзёнкай і своеасаблівай візітоўкай установы культуры...
Але казаць пра тое, што ў гэтым СДК сядзяць склаўшы рукі, не выпадае. План платных паслуг за 2010 год амаль выкананы: факт складае амаль пяць мільёнаў рублёў. Ва ўстанове культуры - 14 відаў платных паслуг, сярод якіх самыя запатрабаваныя - клубныя вечары адпачынку, забаўляльныя праграмы, тэатралізаваныя прадстаўленні.
А ўсё таму, што з 2006 года пры ўстанове існуе тэатральная пляцоўка, на якой неаднаразова выступалі як мясцовыя ўдзельнікі дзіцячага і дарослага драматычных гурткоў, так і артысты з віцебскага Беларускага тэатра "Лялька". Працуе пры СДК і фальклорная група "Спадарыня", што ўжо сёлета, магчыма, займее званне "народная": адпаведныя дакументы пададзены ў Міністэрства культуры краіны.
Але нягледзячы на досыць выніковую працу, дырэктара СДК не можа не хваляваць выкананне плана платных паслуг 2011-га: сёлета супрацоўнікам установы культуры трэба зарабіць больш за 8 мільёнаў рублёў.
- Але я ўпэўнена, што мы справімся з планам, - кажа Святлана Шэнец. - За студзень бягучага года зарабілі блізу аднаго мільёна за кошт правядзення забаўляльных праграм, якія карыстаюцца нязменным попытам. Магчыма, зробім платным гурток эстрадных спеваў...
У планах культработнікаў - іншыя перспектыўныя задумкі, сярод якіх - правядзенне шэрагу тэатралізаваных прадстаўленняў на святы з беларускага народнага календара.
ГДК: "дзялянка" выніковасці
Гарадоцкі ГДК, без сумневу і перабольшання, - флагман па ўкараненні і ўвядзенні ва ўжытак новых форм і відаў паслуг, тая ўстанова, якая сваім прыкладам паказвае іншым гарадскім і сельскім установам культуры, як трэба і неабходна змагацца за кожнага патэнцыйнага наведвальніка, як прывабліваць і зарабляць сваімі крэатыўнымі знаходкамі.
Да вышэйсказанага прывяду толькі адну лічбу: калі ўсе ўстановы культуры Гарадоччыны зарабілі на платных паслугах агулам прыкладна 265 мільёнаў рублёў, дык ГДК прынёс на гэты рахунак амаль палову з названай сумы: 120 мільёнаў. Прычым 30 мільёнаў былі зароблены ў два апошнія тыдні снежня на правядзенні навагодніх вечароў. А цягам года ладзіліся шматлікія танцавальныя вечары, тэматычныя дыскатэкі, канцэрты, забаўляльныя праграмы і нават выпускныя балі. У далейшым установа культуры плануе аказваць платныя паслугі па відэаздымках, ладзіць вясельныя, юбілейныя і сямейныя ўрачыстасці, запісваць для ахвотных фанаграмы і аказваць камп'ютарныя паслугі. Балазе камп'ютарны фонд ГДК папоўніўся летась двума ПК.
Але і ў гэтай установе культуры ёсць яшчэ патэнцыял для развіцця і шчыравання на мясцовай маркетынгавай "дзялянцы". Бо, на жаль, не працуюць пры ГДК, скажам, курсы па авалоданні разнастайнымі прафесіямі: мадэльераў, дызайнераў або цырульнікаў, якія з поспехам прыносяць грошы ў іншых раённых і гарадскіх дамах культуры, дзе даводзілася бываць цягам камандзіровачных выездаў. Таксама можна было б стварыць каля ГДК Алею маладажонаў: яны ў гонар надзвычайнай падзеі садзяць дрэва, куды прымацоўваецца таблічка з данымі пра тое, хто і калі яго пасадзіў. Натуральна, сам рытуал пасадкі такіх дрэўцаў можна было б зрабіць урачыстым і відовішчным з дапамогай тых жа мясцовых культработнікаў. Гэтую паслугу даўно і вынікова ладзяць, скажам, у Заводскім раёне Мінска... На мой погляд, не стае ў Гарадоцкім ГДК і жаночага фітнес-клуба, салонных і камерных сустрэч, разнастайных найноўшых відаў дыскатэк...
І яшчэ. У вёсцы Астраўляны Гарадоцкага раёна нарадзіўся аўтар вядомай паэмы "Тарас на Парнасе" Канстанцін Вераніцын. Але ў раённым мерапрыемстве, прысвечанай гэтаму культурнаму дзеячу - Свяце народнай творчасці, беларускай паэзіі і фальклору "Вераніцынскі фэст", - калектыў ГДК амаль не прымаў удзелу. А можна ж было ладзіць там тэатралізацыі, прапаноўваць сфатаграфавацца побач з Палясоўшчыкам Тарасам, праводзіць шматлікія конкурсы на платнай аснове, да прыкладу, на лепшае чытанне вершаў, спаборніцтвы за каштоўныя падарункі "ад Зеўса" і шмат чаго яшчэ... Нічога гэтага, на жаль, зроблена не было...
У тым ліку і адсюль як вынік - і невыкананне леташняга плана платных паслуг, што складаў 240 мільёнаў рублёў.
- Упэўнены, што з даведзенымі паказчыкамі мы справіліся б, - кажа дырэктар Гарадоцкага ГДК Андрэй Кандратовіч, - але нам катастрафічна не хапае памяшканняў, а таксама - аўтобуса, каб выязджаць з канцэртамі на раён. Каб былі вольныя плошчы, можна было б ладзіць і курсы па авалоданні новымі прафесіямі, і праводзіць больш вечароў на платнай аснове...
Праблемная сітуацыя з недахопам памяшканняў склалася з-за таго, што з самага пачатку дзейнасці ГДК у ягоным будынку месціцца Цэнтральная раённая бібліятэка, а цяпер яшчэ "кватаруюць" супрацоўнікі раённага метадычнага цэнтра, аўтаклуба, цэнтра прававой інфармацыі і навучэнцы тэатральнага класа школы мастацтваў. Асабліва цяжка даводзіцца супрацоўнікам мясцовага РМЦ: у невялікім пакойчыку размясціліся сем чалавек, а таксама - дырэктар аўтаклуба...
Да таго ж, цягам 35 гадоў галоўная ўстанова культуры раёна не зведала капітальнага рамонту. І калі першы паверх выглядае для н
епрыдзірлівага вока досыць няблага, дзякуючы пастаянным касметычным рамонтам, дык на другім на столі бачныя шматлікія плямы ад вады...
Усе праблемныя пытанні былі абмеркаваны на райвыканкамаўскай лятучцы, ініцыяванай "К". У ёй прынялі ўдзел намеснік старшыні Гарадоцкага райвыканкама Надзея БУРУНОВА і начальнік мясцовага аддзела культуры Вольга КАЎРЫГА.
Юрый ЧАРНЯКЕВІЧ:
- Хачу распачаць гаворку пра маркетынгавыя хады, якія, на мой погляд, павінны выкарыстоўваць культработнікі Гарадоччыны для таго, каб выканаць план платных паслуг. Ведаю, што ўсім установам культуры Віцебшчыны, у тым ліку і Гарадоцкага раёна, неабходна зарабіць 180 працэнтаў ад фактычнага выканання плана мінулага года... Таму наша гаворка пра пошукі новых форм працы - вельмі надзённая і актуальная...
Надзея БУРУНОВА:
- Сапраўды, праца па выкананні плана платных паслуг у раёне ўжо другі год запар вядзецца вельмі напружаная. І гэты 180-працэнтны план даведзены не толькі культуры, але іўсёй сацыяльнай сферы: медыцыне, спорту і турызму... Што да культуры, дык, думаецца, варта сёлета ладзіць больш канцэртаў, у тым ліку - і абменных.
Вольга КАЎРЫГА:
- Таксама будзем уводзіць новыя віды паслуг. Цяпер іх - пяцьдзясят чатыры найменні, будзем і далей працаваць над разнастайнасцю форм работы.
Юрый ЧАРНЯКЕВІЧ:
- Як вядома, стварэнне раённага брэнда - рэальная магчымасць прывабіць у рэгіён шматлікіх турыстаў і праз гэта павялічыць паказчыкі выканання плана платных паслуг. Да таго ж, брэндавы фестываль або свята - не толькі культурная праграма. Гэта і неабходнасць распрацоўваць ды ўводзіць атрыбутыку дадзенага свята, каб кожнаму ўдзельніку захацелася б купіць і прывезці дадому яго "часцінку". Напрыклад, раённы фэст, прысвечаны Канстанціну Вераніцыну, як падаецца, даволі перспектыўны. Можна было б прадаваць на ім шматлікія сувеніры: фігуркі Тараса-палясоўшчыка, візітоўкі, эмблемы, паштоўкі... І ўстанавіць у горадзе ды на сяле адпаведныя сімвалы - Гару Парнас, скульптуру Тараса, - ладзіць тэатралізацыі...
Надзея БУРУНОВА:
- Згодная. Трэба ствараць вакол гэтага свята адпаведную інфраструктуру і абавязкова ладзіць тэатралізацыі. У іх, на маю думку, няблага было б задзейнічаць супрацоўнікаў ГДК.
Вольга КАЎРЫГА:
- І мы будзем гэта рабіць. Таксама, магчыма, на радзіме Канстанціна Вераніцына, у вёсцы Астраўляны, з'явіцца музей, прысвечаны жыццю і дзейнасці пісьменніка. Мы цяпер сіламі гаспадарчай групы рамантуем Астраўлянскі СДК і нашы планы па размяшчэнні ў ім невялікага музея - цалкам рэальныя.
Юрый ЧАРНЯКЕВІЧ:
- Тэатралізацыі на Ашмяншчыне, на Нясвіжчыне пераконваюць, што гэта - перспектыўны накірунак дзейнасці, бо іх можна і варта рабіць на платнай аснове... Але ў вашым раёне ёсць яшчэ адна нераскручаная "фішка"- маю на ўвазе аграгарадок "Бычыха", дзе стала фіксуецца самая нізкая тэмпература ў Беларусі. Можна і там ладзіць нейкія тэматычныя раённыя святы, запрашаць і рэкламаваць гэтае паселішча... Але тады мо варта падумаць і пра адпаведны сімвал - напрыклад, пра Дзеда Антарктыда, - альбо ўсталяваць у цэнтры вёскі адпаведны знак...
Надзея БУРУНОВА:
- Гэта цікавая задумка. Абавязкова падумаем пра тое, каб увасобіць яе ў жыццё. Тым больш, зімовыя мерапрыемствы ў нашым раёне можна ладзіць ажно да красавіка месяца...
Юрый ЧАРНЯКЕВІЧ:
- Якія яшчэ праблемы і задачы стаяць перад аддзелам культуры на бягучы год?
Надзея БУРУНОВА:
- Трэба надалей працаваць над паляпшэннем матэрыяльна-тэхнічнай базы гарадскіх і сельскіх устаноў культуры, праводзіць больш выніковую работу з кадрамі. Але, канешне ж, галоўная праблема - нездавальняючая матэрыяльная база шэрагу гарадскіх устаноў культуры...
Юрый ЧАРНЯКЕВІЧ:
- Пэўна, у першую чаргу маеце на ўвазе цэнтральную ўстанову культуры раёна - Гарадоцкі ГДК?..
Надзея БУРУНОВА:
- Так. Праектна-каштарысная дакументацыя на капітальны рамонт названага аб'екта культуры ўжо зроблена, на гэта пайшло каля 70 мільёнаў рублёў. Летась распачалі рамонт сваімі сіламі: замянілі санвузлы. Сёлета будзе выдаткавана 100 мільёнаў рублёў на рамонт даху ўстановы. Але, натуральна, толькі сродкамі раённага бюджэту мы гэты аб'ект не завершым. Будзем звяртацца ў абласное ўпраўленне культуры: можа, яны нам здолеюць дапамагчы.
Юрый ЧАРНЯКЕВІЧ:
- Ведаю, што даволі даўно не працуе гарадскі кінатэатр, які знаходзіцца ў самым цэнтры Гарадка...
Надзея БУРУНОВА:
- Гэты аб'ект - сапраўды наш даўні галаўны боль. Але ён увайшоў у Дзяржаўную праграму "Культура Беларусі" на 2011 - 2015 гады. Там прапісана, што на рамонт Гарадоцкага кінатэатра плануецца выдаткаваць прыкладна 3 мільярды рублёў.
Вольга КАЎРЫГА:
- Дадам толькі вось яшчэ што: хоць гарадскі кінатэатр не працуе, у раёне функцыянуе кінаперасоўка, якой мы задавальняем патрэбы гараджан і сяльчан у фільмах. Але, канешне ж, цалкам вырашыць праблему гэта не можа.
Юрый ЧАРНЯКЕВІЧ:
- Таксама наспела патрэба рамонту Гарадоцкай ДШМ і раённага Дома рамёстваў і фальклору...
Надзея БУРУНОВА:
- У 2012-м у Гарадку плануецца правесці абласныя дажынкі. Таму цалкам магчыма, што цягам 2011 - 2012 гадоў нам паступіць дадатковае фінансаванне з вобласці, і тады мы, спадзяюся, зможам давесці да ладу ўсе праблемныя аб'екты культуры райцэнтра.
Дэталь да агульнай карціны
Аўкцыён на перспектыву
Раённы дом рамёстваў і фальклору існуе ў Гарадку з 1994 года. Ва ўстанове паспяхова працуюць 14 гурткоў традыцыйнага мастацтва, - як кажуць, на любы густ, - і выкладаюць высокакваліфікаваныя майстры.
Прыкладам, у навукова-даследчай дзейнасці ў супрацоўнікаў РДРіФ ёсць чаму павучыцца: яны здолелі рэканструяваць традыцыйны гарадоцкі строй, пастаянна выязджаюць у навуковыя экспедыцыі на раён, выдаюць метадычную літаратуру, ладзяць разнастайныя выстаўкі...
Крэатыў мясцовых культработнікаў у выкананні плана платных паслуг - таксама навідавоку: пад час раённых святаў ладзяцца аўкцыёны па продажы разнастайных прадметаў, платныя майстар-класы, а ў салоне-краме, што працуе пры РДРіФ, вочы літаральна разбягаюцца ад шматлікіх вырабаў, выстаўленых на продаж. Летась установа зарабіла прыкладна сем з паловай мільёнаў рублёў. І гэта - не мяжа, лічыць дырэктар Алена Бараўцова.
- Гады два таму мы шылі пад заказ народныя касцюмы для Расонскага дзіцячага фальклорнага ансамбля, - кажа яна, - і толькі на гэтым зарабілі 16 мільёнаў рублёў. Таму, думаю, што перспектыва для нас - развіваць дадзены накірунак дзейнасці, а таксама прымаць больш актыўны ўдзел у раённым фэсце, прысвечаным Канстанціну Вераніцыну. Сёлета на гэтым мерапрыемстве плануем прапаноўваць жыхарам сфатаграфавацца ў народным адзенні, будзем запрашаць паглядзець батлейку, прадаваць стравы народнай кухні і сувеніры з эмблемай фестывалю.
наш спецыяльны карэспандэнт
Мінск - Гарадоцкі раён - Мінск
Фота аўтара