Вакол апошняй бочкі вады

Ігар КАЗАКОЎ: "Лялька бліскуча спраўляецца і без акцёра!"

- Мне па­да­ец­ца, вя­лі­кая пра­бле­ма ў тым, што мно­гія, на­ват ся­род пра­фе­сі­я­на­лаў, не­да­а­цэнь­ва­юць тэ­атр ля­лек па сут­нас­ці і лі­чаць, што ён  - вык­люч­на для са­мых ма­лень­кіх. Але ж гэ­та аб­са­лют­на не так! Гіс­то­рыя пад­каз­вае: тэ­атр ля­лек вый­шаў з ву­ліч­ных форм, з жор­сткай са­ты­ры, і толь­кі пас­ля та­го, як з ча­сам  зай­меў больш-менш ак­рэс­ле­ную, пра­фе­сій­ную фор­му, стаў ад­ра­соў­ваць свае пас­та­ноў­кі і дзе­цям. А ка­лі ўзяць яго су­час­ны стан? Ён уяў­ляе з ся­бе не­ве­ра­год­ную раз­ма­і­тасць форм: не толь­кі ўлас­на ляль­кі, але і аб'ек­ты, прад­ме­ты, ві­зу­аль­ныя фор­мы...

- Аса­біс­та  вам  які тэ­атр ля­лек ці­ка­вы?

- Мне ці­ка­ва ўсё! Маг­чы­ма, гэ­та мож­на спі­саць на пэў­ны мак­сі­ма­лізм, але я лі­чу, што рэ­пер­ту­ар му­сіць быць раз­нас­тай­ны, ён па­ві­нен здзіў­ляць кож­най но­вай пас­та­ноў­кай. Мя­не "кі­дае" то на на­іў­ныя дзі­ця­чыя гіс­то­рыі пра пчол­ку, то  -  у го­га­леў­скі "Шы­нель". Што да рэ­жы­сёр­скіх мар, вель­мі ха­чу пас­та­віць "Му­му", але па­куль ня­ма ні п'есы, ні пры­ду­ма­най фор­мы. Ды ўсё ж мне блі­жэй не "дзі­ця­чыя" сю­жэ­ты. У боль­шай сту­пе­ні хва­лю­юць пра­бле­мы ма­раль­на­га кштал­ту, ці­ка­віць ча­ла­век як з'ява. Бліз­кая тэ­ма­ты­ка Дас­та­еў­ска­га - у пла­не "кор­пан­ня" ўнут­ры ча­ла­ве­ка, вы­ву­чэн­не яго з мо­ман­ту ўзлё­ту да мо­ман­ту  па­дзен­ня: што ў яго­най ду­шы, на­коль­кі шы­ро­кі спектр па­чуц­цяў і пе­ра­жы­ван­няў? Мы час­та лю­бім сцвяр­джаць, што свет - не­дас­ка­на­лы, але ж для мя­не гэ­та не са­ма­мэ­та. На­ша за­да­ча як твор­цаў - сва­і­мі спек­так­ля­мі ра­біць яго ха­ця б кры­шач­ку леп­шым.

- Ка­лі ка­заць пра ва­ша суп­ра­цоў­ніц­тва з Аляк­сан­драм Вах­ра­ме­е­вым, яно ўяў­ляе з ся­бе амаль кла­січ­ны ўзор сут­вор­час­ці, дзе на­дзвы­чай скла­да­на "раз­дзя­ліць" ра­бо­ту рэ­жы­сё­ра і мас­та­ка...

- Мне і са­мо­му бы­ло б вель­мі скла­да­на "раз­дзя­ліць" па та­кім пры­нцы­пе спек­такль. Усё па­ча­ло­ся з вель­мі вя­сё­лай гіс­то­рыі. Ка­лі я прыйшоў да Вах­ра­ме­е­ва з ідэ­яй ства­рэн­ня эка­ла­гіч­на­га спек­так­ля і рас­ка­заў яму пра свае нап­ра­цоў­кі, Аляк­сандр мя­не ўваж­лі­ва выс­лу­хаў і за­даў толь­кі ад­но пы­тан­не: "А чым мы за­кон­чым гэ­тую гіс­то­рыю? Які бу­дзе  фі­нал?" Я ка­жу: гэ­та па­він­на быць ней­кая гла­баль­ная ка­тас­тро­фа. Ён паг­ля­дзеў на мя­не і ска­заў: "Ігар, ты не Спіл­берг. У тэ­ат­ры мы не зро­бім "ка­тас­тро­фу". І да­даў:  фі­нал яму ба­чыц­ца ў тым, што мы, лю­дзі, ба­наль­на зні­шча­ем за­пас прэс­най ва­ды на пла­не­це - тое, што для нас жыц­цё­ва важ­на і без ча­го не бу­дзе іс­на­ваць ні­чо­га жы­во­га. Та­кім чы­нам у спек­так­лі з'яві­ла­ся Апош­няя боч­ка ва­ды, ва­кол якой раз­гор­тва­ец­ца дзея. Што да ін­шых сцэн і эцю­даў, гэ­та тое, што на­ба­ле­ла і што ха­це­ла­ся вы­ка­заць. Мы да­во­лі доў­га пра­ца­ва­лі над са­мой ідэ­яй, перш чым пры­сту­піць да пас­та­ноў­кі.

- А як вы да­маў­ля­лі­ся з ак­цё­ра­мі, якім бы­ло "на­ка­на­ва­на" стаць не­ві­доч­ны­мі для гле­да­чоў?

- З ак­цё­ра­мі ні­я­кіх пра­блем не бы­ло - уз­ні­ка­лі пы­тан­ні ін­ша­га кштал­ту. Зра­зу­ме­ла, ніх­то не хо­ча зра­біць спек­такль, каб ён по­тым ад­ра­зу ж лёг на па­лі­цу. Та­му ў нас доў­га і нас­той­лі­ва пы­та­лі­ся, пры­кла­дам, ці сап­раў­ды нам на сцэ­не пат­рэб­на ржа­вае жа­ле­за? А я ка­заў: аку­рат та­кая фак­ту­ра і му­сіць быць!

- Вось тут і пры­даў­ся б "жы­вы план": ак­цё­ры маг­лі ад­цяг­ваць ува­гу гле­да­чоў ад гэ­та­га са­ма­га ржа­ва­га жа­ле­за...

- Ні ў якім ра­зе! Ляль­ка са­ма цу­доў­на тры­мае ўва­гу гле­да­ча, асаб­лі­ва паль­чаткавая - ад­на з ма­іх са­мых лю­бі­мых. Яна бліс­ку­ча "спраў­ля­ец­ца" і без ак­цё­ра. Фун­кцы­я­наль­на "паль­чат­ка" мо­жа на сцэ­не пра­ктыч­на ўсё тое ж, што і ча­ла­век.