“Дагнаць і перагнаць” Каны або выпрацаваць уласную канцэпцыю?

№ 51 (919) 19.12.2009 - 25.12.2009 г

На гэтым тыдні Беларусь адзначыла 85-годдзе нацыянальнага кіно. Ужо шаснаццаты год у яго гісторыі немалую ролю адыгрывае і Мінскі міжнародны кінафестываль “Лістапад”, адна з функцый якога — прэзентацыя беларускай прадукцыі. Усяго ж у свеце налічваецца каля пяці тысяч кінафестываляў. Якім сярод іх бачыцца лёс галоўнага беларускага кінафоруму? ХVІ Мінскі міжнародны кінафестываль пакінуў пасля сябе супярэчлівыя пачуцці. З аднаго боку, фестываль відавочна развіваецца, яго статыстыка ўражвае: гэтым разам па кінатэатрах усёй краіны было паказана звыш 250 стужак з 50 краін, форум наведалі знакамітыя госці, адбыліся майстар-класы і прэзентацыі. З іншага — Мінскі міжнародны, па вялікім рахунку, застаецца мерапрыемствам лакальнага маштабу нават параўнальна з аналагічнымі фестывалямі ў блізкім замежжы. “К” вырашыла абмеркаваць вынікі апошняга “Лістапада” і перспектывы будучых форумаў у форме “круглага стала”, у якім удзельнічалі кіраўнік фестывальнага аддзела Дэпартамента па кінематаграфіі Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь Уладзімір ШЫШКІН, галоўны рэдактар Нацыянальнай кінастудыі “Беларусьфільм” Наталля СЦЯЖКО, дырэктар сталічнага кінатэатра “Цэнтральны” Алена АЎДАШЧАНКА, кінааналітык, член мастацкага савета “Беларусьфільма” Ігар СУКМАНАЎ і рэдактары аддзелаў газеты “Культура” Дар’я АМЯЛЬКОВІЧ і Антон СІДАРЭНКА.

 

/i/content/pi/cult/243/3453/6-1.jpgАнтон СІДАРЭНКА:

- Фестываль "Лістапад", безумоўна, самая яркая падзея айчыннага кінематаграфічнага жыцця. Шаснаццаты кінафорум атрымаўся адначасова і супярэчлівым, і цікавым. Да таго ж яго рыхтавала часткова абноўленая каманда. Але колькі гадоў існуе беларускі фестываль, столькі і працягваюцца спрэчкі наконт яго канцэпцыі, статусу, бліжэйшай будучыні. Чым жыве наш галоўны кінафестываль, куды рухаецца, якім будзе?

 Ігар СУКМАНАЎ:

 - Люблю "Лістапад", але "странною любовью". Наш фестываль не згадваецца ў адпаведных міжнародных даведніках. На жаль, гэта лагічна. Высокі статус "Лістапада", хутчэй, - наша вялікае жаданне, наша надзея, якая пакуль не спраўдзілася. Мы марым аб фестывалі, які дазваляў бы беларусам знаёміцца з усімі праявамі сучаснага кінамастацтва і які, адначасова, годна прадстаўляў нацыянальнае кіно ў свеце. "Лістапад" пачынаўся як Тыдзень расійскага кіно, потым ператварыўся ў кінафестываль краін СНД і Балтыі. Некалькі гадоў таму яго геаграфія значна пашырылася. Але "Лістапад", на маю думку, пакуль не дасягнуў галоўнага - акрэсленага канцэпту: "Што?", "Чаму?" і "Навошта?" Вельмі добра, калі на "Лістападзе" ёсць магчымасць глядзець стужкі вышэйшага ўзроўню, пераможцаў прэстыжных фестываляў, а таксама фільмы, паглядзець якія ў звычайным пракаце або на дыску нельга. Аднак усе яны перамешаны ў своеасаблівы "вінегрэт". У адной абойме стужкі класа "Прарока" Жака Адзіяра і "Маўчання Лорны" братоў Дардэнаў, тыпова "глядацкае" кіно кшталту "Свет вялікі, і выратаванне хаваецца за вуглом" Стэфана Камандарава і, разам з імі, "Дах" Барыса Грачэўскага. Праграма "Лістапада" вельмі неаднародная, супярэчлівая, і адной канцэпцыяй "фестывалю фестываляў" яе апраўдаць немагчыма. І судзіць яе, мяркую, міжнароднаму журы кінематаграфістаў пад кіраўніцтвам тактоўнага Паўла Чухрая было не проста. Таму, лічу, над праграмай "Лістапада" трэба вельмі шмат працаваць, магчыма, "разводзіць" стужкі рознага ўзроўню і накіраванасці па адмысловых конкурсных і пазаконкурсных праграмах.

 Антон СІДАРЭНКА:

 - Відаць, гэта функцыя фестывальнага штаба...

 Ігар СУКМАНАЎ:

- На мой погляд,"Лістападу" не хапае каманды, якая б стала, на прафесійным узроўні год займалася арганізацыяй і падборам стужак. Наогул, трэба быць больш цікаўнымі да свету, ведаць, як функцыянуе фестывальны кінапрацэс не толькі на прыкладзе "Кінатаўра" і Маскоўскага форуму. Трэба наладзіць працу ў тым фармаце "фестывалю фестываляў", на які мы сёння прэтэндуем. Будзем добра працаваць на сваім узроўні, тады пытанні кшталту "Калі мы дагонім і перагонім Каны і Венецыю?" адпадуць самі па сабе.

Уладзімір ШЫШКІН:

 - Пытанне аб пастаяннай дырэкцыі "Лістапада" Дэпартамент па кінематаграфіі ўзнімае кожны год. Сёлета мы прапанавалі Мінгарвыканкаму знайсці сярод сваіх устаноў культуры тую, што прыме некалькі чалавек, так званы "штаб" фестывалю, у свой склад. Такім чынам падрыхтоўка кожнага наступнага "Лістапада" будзе весціся круглы год і пачынацца адразу пасля заканчэння папярэдняга. Я згодны з тым, што нам яшчэ расці і расці да сур'ёзнага міжнароднага ўзроўню. Мяркую, нам не варта імкнуцца менавіта да статусу фестывалю класа "А". Трэба выконваць куды больш сціплую, але вельмі важную задачу па знаёмстве беларусаў з самымі апошнімі дасягненнямі кінадумкі. Галоўнае - стварэнне станоўчага іміджу Беларусі, якая заслугоўвае якаснага, цікавага і прафесійна праведзенага кінафоруму. Трэба дадаць, што, як ні банальна гучыць, бюджэт сур'ёзнага кінафестывалю патрабуе сур'ёзных жа інвестыцый. Галоўнымі гасцямі на "Лістападзе" традыцыйна з'яўляюцца расійскія кінематаграфісты. Яны з задавальненнем прыязджаюць у Мінск, а ў гэтым годзе сярод патэнцыйных гасцей адтуль была нават канкурэнцыя за гонар пабываць на нашым кінасвяце! Але, каб запрасіць гасцей з іншых краін, патрэбны нашмат большыя грошы. Пагаджуся і з тым, што самім неабходна наведваць сур'ёзныя міжнародныя кінафорумы, у тым ліку і Канскі. Прыйшоў час прадставіць кінематаграфічную Беларусь на гэтым найпрэстыжным мерапрыемстве, хай сабе пакуль толькі з інфармацыйна-рэкламным разлікам.

/i/content/pi/cult/243/3453/19-1.jpg Наталля СЦЯЖКО:

 - Безумоўна, нам не трэба імкнуцца ў катэгорыю "А" толькі дзеля прэстыжнага цэтліка. Яна мае на ўвазе толькі абсалютна новае, нідзе больш непрадстаўленае кіно. На сённяшні дзень гэтую ўмову выканаць вельмі цяжка. Да і навошта? Можа, ёсць сэнс не замахвацца на фестывальнае "кіно не для ўсіх" і проста падбіраць стужкі, якія будуць у першую чаргу прыемныя гледачу? У гэтым плане паказальны Гран-пры "Лістапада-2009", які атрымала простая, але якасная і цікавая стужка Стэфана Камандарава.

Ігар СУКМАНАЎ:

 - Дарэчы, можна прывесці прыклад нашых суседзяў з Польшчы. Варшаўскі кінафестываль у гэтым годзе атрымаў катэгорыю "А". Пры тым, што фестываль па-ранейшаму мае лакальны характар, разлічаны, найперш, на жыхароў польскай сталіцы. Між тым, ён нечым падобны на наш "Лістапад", бо на ім таксама працуе глядацкае журы. Праўда, яно мае, хутчэй, несур'ёзны, так бы мовіць, "ігравы" статус, бо асноўныя, галоўныя прызы прысуджаюць ўсё ж прафесіяналы. Тым самым, узровень узнагарод Варшаўскага фестывалю - высокі, у выніках няма элементу выпадковасці, чаго нельга сказаць пра Мінскі міжнародны... На жаль, галоўныя прызы нашага фестывалю, чые ўладальнікі вызначаюцца з дапамогай глядацкага галасавання, не могуць аб'ектыўна адлюстроўваць ні мастацкі ўзровень саміх стужак, ні нават сярэднія густы беларускай публікі. Бо механізм глядацкага галасавання на "Лістападзе" вельмі і вельмі недасканалы. Зразумела, стужкі атрымліваюць узнагароды гледачоў не заўсёды за мастацкія якасці. Калі мы жадаем, каб наш фестываль меў сур'ёзны імідж, дык акцэнты трэба пасунуць у бок прафесійнага журы кінематаграфістаў.

/i/content/pi/cult/243/3453/19-2.jpgАлена АЎДАШЧАНКА:

- Для нас, кінапракатчыкаў, "Лістапад" - гэта свята, як свята і для нашых гледачоў. Але фестываль не павінен зводзіцца да адных праглядаў. Фестываль павінен мець сваю святочную атмасферу, уяўляць сабой кінафорум, дзе адбываюцца кантакты паміж гасцямі і гаспадарамі, што не заўсёды ёсць на нашым "Лістападзе". Пэўна, для арганізатараў гэтых кантактаў хапае, чаго нельга сказаць аб нашых гледачах. Публіка павінна мець куды больш магчымасцей для сустрэч з кінематаграфістамі. Што да "глядацкага журы", дык, трэба заўважыць, мы нават не ведаем, хто ж ён - глядач "Лістапада"? Пастаяннага, "сярэдняга" гледача, якому можна даверыць лёс фестывальных прызоў, няма. На мой погляд, тут трэба нешта змяніць. Калі пакідаць галоўныя прызы "Лістапада" ў руках публікі, дык трэба гэтую публіку вызначыць. Якім чынам? Хай гэта будзе фокус-група, складзеная з людзей рознага ўзросту, прафесій, сацыяльнага становішча. Умова толькі адна - усе яны павінны быць пастаяннымі наведвальнікамі мінскіх кінатэатраў. Мы, супрацоўнікі пракату, кожны ў сваім кінатэатры, добра ведаем сталых гледачоў у твар. Можна прапанаваць ім быць членамі глядацкага журы "Лістапада". Лічу, што такі падыход быў бы больш эфектыўным, а размеркаванне прызоў больш цікавым і зразумелым.

 Ігар СУКМАНАЎ:

- Яшчэ адным недахопам "Лістапада" з'яўляецца маленькая колькасць дадатковых праграм. Фестываль можа стаць куды больш цікавым і рознабаковым, калі прапанаваць гледачу 6-7 паралельных асноўнаму конкурсу паказаў, складзеных з адмыслова падабраных па тэматыцы і стылі стужак. Напрыклад, ад больш класічных, традыцыйных - да авангардных. Кепска, што ў галоўным конкурсе "Лістапада" сёлета, як, зрэшты, і ў мінулыя гады, апынуліся стужкі, якія пабывалі ў пракаце. Гэта тычыцца "Маўчання Лорны" і "Даху". Што ж гэта тады за фестывальнае кіно, калі для мінскага гледача яно ніякая не навіна? Наконт "зорак". Мо і не трэба траціць вялікія грошы на запрашэнне звышвядомых асобаў, калі іх з'яўленне на "Лістападзе" не звязана з канкрэтнай стужкай? А вось конкурсныя прэм'еры без суправаджэння стваральнікаў - нонсенс. Хай стужкі ў конкурсе "Лістапада" будуць малавядомыя, неразрэкламаваныя, аднак актуальныя, якія закранаюць вельмі важныя пытанні сучаснасці. І глядач пацягнецца да фестывалю. А пакуль што фестывальная публіка вельмі розная, свая амаль для кожнай стужкі. Таму і ўражанні ад конкурснай праграмы і "Лістапада" ў цэлым - вельмі супярэчлівыя. Да таго ж, "Лістапад" падзелены тэрытарыяльна. У гэтым годзе асноўныя падзеі адбываліся ў "Доме кіно" і "Цэнтральным" амаль адначасова. І тым, хто хацеў ахапіць большасць мерапрыемстваў, прыходзілася вельмі цяжка. Нашаму фестывалю, відавочна, патрэбны адзіны цэнтр, як зроблена ў той жа Маскве. Думаю, самы зручны варыянт для гэтага ў Мінску - мультыплекс "Беларусь".

 /i/content/pi/cult/243/3453/19-3.jpgАнтон СІДАРЭНКА:

- На жаль, у "Беларусі" практычна няма прыстасаванага месца для прэс-канферэнцый і службовых памяшканняў патрэбнага памеру, як у "Кастрычніку". Прынамсі, дэбют "Дома кіно" ў якасці месца асноўных конкурсных паказаў, думаецца, трэба лічыць удалым.

Алена АЎДАШЧАНКА:

- Пагаджуся, на фестывалі пераезд у "Дом кіно" адбіўся станоўча. Мы пазбавіліся ад вялізнай залы "Кастрычніка". Зала ў "Доме кіно" ўдвая меншая, затое глядач, які яе амаль цалкам запаўняе, зусім іншы, не так званы "арганізаваны", а- сапраўдны аматар кінамастацтва. Гэты факт вельмі паспрыяў паляпшэнню эмацыйнай атмасферы конкурсных праглядаў. Удалай была і арганізацыя спецыяльных дзённых паказаў для прэсы ў "Цэнтральным". Дарэчы, такое было на "Лістападзе" ўпершыню. Прэса мела магчымасць выбару, дзе і ў які час глядзець стужку, а галоўнае, журналістам можна было спакойна працаваць на прэс-канферэнцыях, якія, таксама ўпершыню на "Лістападзе", праводзіліся не ў кароткіх перапынках паміж сеансамі.

Антон СІДАРЭНКА:

 - Асобнае пытанне - цудоўная, на мой погляд, праграма дакументальных стужак у "Цэнтры відэа", якая прайшла амаль незаўважанай на фоне "вялікага" конкурсу ігравых стужак. Ці не надышоў час вылучыць дакументалістыку ў асобнае мерапрыемства? Узровень гэтага віду кінамастацтва ў Беларусі высокі па міжнародных стандартах. Магчыма, трэба узняць пытанне аб арганізацыі аўтаномнага фестывалю дакументальнага кіно?

/i/content/pi/cult/243/3453/19-4.jpg Алена АЎДАШЧАНКА:

- Інфармацыйны складнік арганізацыі фестывалю быў наладжаны на вельмі нізкім узроўні. Прэс-цэнтр "Лістапада" спрацаваў вельмі кепска. Так, перад прэс-канференцыямі журналістам раздаваліся прэс-рэлізы, але гэтым актыўнасць супрацоўнікаў прэсцэнтра абмяжоўвалася. Праграмы, у тым ліку дакументальная, фарміраваліся вельмі позна, таму дакладная інфармацыя пра іх і не трапіла да большасці патэнцыйных гледачоў. Шмат хто наогул не ведаў, што дакументальнае кіно прадстаўлена на "Лістападзе". Калі мы возьмем тую карычневую афішку, якая стала галоўнай рэкламай "Лістапада" ў гэтым годзе, дык пра дакументальнае кіно мы не ўбачым ні слова. На мой погляд, не трэба на афішку распісваць назвы стужак і іх аўтараў. Рэклама ёсць рэклама: проста напішыце, дзе і калі праходзяць паказы, ігравыя, дакументальныя, конкурсныя, пазаконкурсныя. Наогул, не трэба "размазваць" "Лістапад" па кінатэатрах, гэта стварае дадатковую блытаніну. Шмат хто з патэнцыйных гледачоў фестывалю гэтым разам быў упэўнены, што конкурсная праграма праходзіла ці не па ўсім Мінску. Прадстаўнікі некаторых СМІ зусім не ведалі пра дакументальны конкурс у "Цэнтрвідэа"! Арганізацыі інфармацыйнарэкламнай працы трэба надаваць куды больш увагі. Нават у такіх дробязях, як шыльдачкі-"бэджы". Гэтым разам на іх не было аніякіх надпісаў акрамя "Дырэкцыя" або "Прэса". Супрацоўнікі кінапракату па гэтай прычыне нават не ведалі, як завуць прадстаўніка штаба "Лістапада" і за якое пытанне той адказвае. Першае, чым трэба заняцца новай адміністрацыі фестывалю, - праводзіць перад стартам мерапрыемства арганізацыйныя сходы і дакладна вызначаць, хто з валанцёраў якой працай займаецца. Другое: прадстаўляць прадстаўнікам пракату спісы з імёнамі супрацоўнікаў штаба, іх функцыямі і кантактнымі данымі. Сёлета нам было вельмі цяжка знайсці адказных за тую ж службу суправаджэння гасцей. А патрэба такая ўзнікала! Напрыклад, калі нам з аэрапорта патэлефанаваў адзін важны госць і заявіў, што яго ніхто не сустрэў, таму ён мае намер купіць квіток на зваротны рэйс... А ніводны нумар кіраўніцтва фестывалю не адказвае! Трэцяе: вельмі позна рыхтуюцца праграмкі для гледачоў.

 Антон СІДАРЭНКА:

- Пытанне з праграмкамі - асобны пункт. Змена фірмовага стылю негатыўна адбілася на іміджы фестывалю. Уся друкаваная прадукцыя на гэты раз мела нейкі недарэчны карычневы колер, які ніяк не садзейнічаў святочнай атмасферы. Ранейшы стыль, які пратрымаўся пятнаццаць гадоў, быў куды больш выразны.

Наталля СЦЯЖКО:

 - Тут зноў паўстае пытанне аб канцэпцыі фестывалю. Будзе яна выразна акрэслена - стане зразумелым і, у тым ліку, якім стане візуальны вобраз "Лістапада". Мне падаецца, што форум можа вярнуцца да сваіх вытокаў. Стаць "сваім" для гледача са звычайнымі, а не "гурманскімі" густамі. Будзе цудоўна, калі ў праграме можна будзе паглядзець стужкі кшталту "Свет вялікі, і выратаванне хаваецца за вуглом". Для мяне, як супрацоўніка "Беларусьфільма", "Лістапад" - добрая, калі не адзіная, магчымасць паглядзець фестывальнае кіно, параўнаць яго з тымі стужкамі, што знаходзяцца ў вытворчасці ў нас. Таму "Лістапад" абавязкова павінен быць вельмі рознабаковым і сучасным, адкрытым свету, мы не можам увесь час варыцца ў сваім катле. Але пакуль наш кінафестываль не спраўдзіў такіх спадзяванняў.

Алена АЎДАШЧАНКА:

- У гэтым сэнсе нешта мяняецца на "Лістападзе" ў лепшы бок. Напрыклад, адбыўся міжнародны"круглы стол", прысвечаны будучаму праекту "У суботу" Аляксандра Міндадзэ. У ім удзельнічалі прадстаўнікі адразу чатырох зацікаўленых у стужцы краін. Лічу, такія сустрэчы "Лістапад" можа падтрымліваць.

 Дар'я АМЯЛЬКОВІЧ:

- Да плюсаў мінулага фестывалю дадам і яшчэ адзін: на ўрачыстыя цырымоніі адкрыцця і закрыцця "Ліст а п а д а 2 0 0 9 " можна было купіць квіткі. Безумоўна, гэты факт робіць наш форум бліжэйшым да шырокай публікі. Паказальна, што квіткоў у Палац Рэспублікі на ўсіх не хапіла. Гэта значыць, фестываль запатрабаваны мінчанамі. У перапынку паміж паказамі я пазнаёмілася са "старажылам" "Лістапада" - чалавекам, які ўсе 16 гадоў хадзіў на яго, не мінуў ніводнага паказу і нават на час кінафэсту ідзе ў працоўны адпачынак.

 Уладзімір ШЫШКІН:

- 978 білетаў прададзена на адкрыццё і ўдвая менш на закрыццё. Але трэба сказаць, што ўсе заяўкі мы нават не здолелі задаволіць. Людзі хочуць паглядзець на выступленні любімых выканаўцаў!

 Ігар СУКМАНАЎ:

- Цырымоніі адкрыцця і закрыцця "праграмуюць" увесь ход фестывалю. У тых жа Канах адкрыццё фестывалю доўжыцца не больш за 20 хвілін і ўключае ў сябе адзін, аднак, вельмі добры музычны нумар і неабходныя фармальнасці кшталту агучвання складу міжнароднага журы.

Антон СІДАРЭНКА:

 - Дарэчы, на апошні пункт сцэнарысты адкрыцця "Лістапада2009" папросту забыліся... Хацелася б, каб на цырымоніі адкрыцця паказвалася і стужка адкрыцця. Дарэчы, якую канкрэтную, практычную карысць ад міжнароднага фестывалю могуць атрымаць тыя ж пракатчыкі?

Алена АЎДАШЧАНКА:

- Паколькі пад час самога "Лістапада" глядач не паспявае паглядзець усе стужкі, было б вельмі добра, калі б у фестывалю з'явілася своеасаблівае "Рэха" - паказы на працягу года, дзе можна было б убачыць лепшыя стужкі мінулага сезона. Таму дырэкцыі фестывалю можна падумаць і аб такой магчымасці пры планаванні наступнага кінасвята.

Уладзімір ШЫШКІН:

- Па выніках "Лістапада2009" ужо заключаны кантракты: закуплены латвійская стужка "Маленькія разбойнікі" Армандаса Цвірбуліса з праграмы "Лістападзіка", шведская стужка-трыумфатар "Вечныя імгненні Марыі Ларсан" Яна Труэля. Наогул, эканамічны эфект ад "Лістапада" ў гэтым годзе склаў 99 мільёнаў рублёў ад прададзеных квіткоў на фестывальныя паказы.

Алена АЎДАШЧАНКА:

- Дарэчы, аб эканамічным эфекце. Мы прызвычаіліся чуць пра затратнасць "Лістапада", але трэба падумаць, якім чынам ён можа і павінен прыносіць грошы. У гэтым годзе мы з дапамогай прафесійных фатографаў назапасілі безліч здымкаў з мерапрыемстваў з гасцямі "Лістапада". Гэтыя здымкі можна не толькі прыгожа афармляць ў выставы ў фае кінатэатраў і выкарыстоўваць у якасці прэзентацыйнага матэрыялу, але і прадаваць пад час фестывалю. Думаю, шмат хто з гледачоў захоча атрымаць аўтограф знакамітасці на якасна зробленай паштоўцы. Тое ж тычыцца і сувенірнай прадукцыі, якой пакуль на "Лістападзе" папросту няма.

Антон СІДАРЭНКА:

- Прадаваць можна і фестывальны каталог. Дарэчы, такім чынам можна вяртаць частку сродкаў, якія ідуць на яго выданне. На жаль, на гэты раз каталог атрымалі нават не ўсе прадстаўнікі прэсы.

Дар'я АМЯЛЬКОВІЧ:

- Парадаксальна, але недахопы шаснаццатага "Лістапада" можна лічыць і яго "плюсамі". Так, новы фірменны стыль яўна няўдалы, але сам факт, што праз колькі гадоў існавання ўпершыню адбылася спроба "рэбрэндынгу", з'яўлення новага твару "Лістапада", не можа не радаваць. Таксама, колькі б ні казалі пра гасцей, якія прыязджаюць на "Лістапад", да прыкладу, без новай стужкі, прысутнасць Таццяны Даронінай, Кшыштафа Зануссі, Васілія Ланавога, іншых знакамітасцей сёлетні фестываль толькі палепшыла. Нарэшце, нягледзячы на перапады ў мастацкім узроўні, конкурсная праграма ігравых стужак пакінула пасля сабе вельмі моцнае ўражанне.

Антон СІДАРЭНКА:

 - Нечаканы "плюс" быў і ў пляцоўцы, на якой праходзілі прэс-канферэнцыі. З аднаго боку, бар у "Цэнтральным" - месца шумнае, з іншага - паразмаўляць з зоркамі маглі не толькі журналісты, а і ўсе ахвотныя. Наколькі ведаю, для кінафестываляў гэты момант абсалютна ўнікальны. Будзем спадзявацца, "Лістапад2010" пазбавіцца хібаў свайго папярэдніка. Безумоўна, беларускія гледачы заслугоўваюць цікавага і сучаснага кінафоруму.

Уладзімір ШЫШКІН:

 - Ва ўсялякім разе, мы ўжо сёння пачынаем працаваць над падрыхтоўкай наступнага, XVII Мінскага міжнароднага кінафестывалю "Лістапад".

 Фота Юрыя ІВАНОВА