Уладзімір Андрэевіч валодае кінематаграфічным мысленнем — рэдкім, але неабходным дарам для мастака кіно. Гэтая якасць у спалучэнні з талентам зрабіла яго адным з найбольш выдатных майстроў айчыннага кінематографа.
Я шмат гадоў ведаю гэтага таленавітага чалавека, у свой час часта бываў у ягонай майстэрні на кінастудыі “Беларусьфільм”, не кажучы пра нашы сустрэчы на розных вернісажах, а таксама ў асяроддзі яго сяброў — Віктара Турава, Ігара Дабралюбава, Міхаіла Пташука.
Свае першыя карціны Дзяменцьеў паставіў 45 гадоў таму з рэжысёрамі Л.Голубам (“Вуліца малодшага сына”) і В.Туравым (“Праз могілкі”, у сааўтарстве з Я.Ігнацьевым), а апошнюю, у 2003 годзе, — з М.Пташуком (“У жніўні 44-га...”). А паміж імі — цэлае жыццё, якое ўвабрала ў сябе выдатныя мастацкія ўзлёты, грамадскае прызнанне, званне заслужанага дзеяча мастацтваў, Дзяржаўную прэмію СССР і шмат што іншага. Канешне, былі і няўдачы, сумненні, расчараванні. Усё было. Але, па яго словах, сваёй прафесіяй ён заўсёды ганарыўся: “Кінематографу я аддаў амаль паўстагоддзя, і для мяне кожны год работы ў кіно быў вельмі цікавым і памятным. Я спасцігаў свет. І спасцігаў не павярхоўна, як турыст, а глыбінна. Так, я шчаслівы... І шчаслівы і таму, што лёс звёў мяне з такімі вялікімі рэжысёрамі, як Віця Тураў, Ігар Дабралюбаў, Міша Пташук, Слава Нікіфараў, Барыс Сцяпанаў...”Вось толькі некаторыя фрагменты ўспамінаў Уладзіміра Андрэевіча пра яго работу з гэтымі рэжысёрамі, якія я запісаў у розны час.
“...З Туравым я зняў чатыры карціны — “Праз могілкі”, “Час яе сыноў”, “Нядзельная ноч” і казку “Гора баяцца — шчасця не бачыць...”. Віктар быў вялікім энтузіястам і ў жыцці, і ў кінематографе. Вельмі мужны чалавек. У яго былі складанасці са здароўем, ён перанёсРэдактар Валянціна Булавіна, рэжысёр Марлен Хуцыеў, мастак Уладзімір Дзяменцьеў. |
“...З Ігарам Дабралюбавым пачынаў працаваць у карціне “Іван Макаравіч” (прэмія ЛКСМБ). Спачатку ад пастаноўкі гэтага фільма адмовіліся ажно тры рэжысёры: настолькі быў слабы сцэнарый. Але Ігар згадзіўся, бо ідэя сцэнарыя “аўтабіяграфічна” клалася на яго душу: гаворка ішла пра лёс дзяцей вайны, пра пакаленне, да якога належаў і ён (дарэчы, я і аператар Дзіма Зайцаў — таксама). На Міжнародным кінафестывалі ў Венецыі ён атрымаў галоўны прыз “Сярэбраная Мінерва” за лепшы дзіцячы фільм... Потым з Дабралюбавым я працаваў у карціне “Братушка”...”
Эскіз дэкарацыі да фільма “Іван Макаравіч”. |
Хутар мусіў быць “спалены немцамі”. Актрыса Ніна Русланава ў мяне і пытаецца: “Уладзімір Андрэевіч, а як вы мяне бачыце ў палаючым доме? Гэта ж небяспечна...” Я адказаў, што маўляў, мы збудавалі вынаску з выхадам, дзе не будзе задняй сценкі, так што выскачыць — не праблема. “А калі не паспею?” — занепакоілася Ніна. Я тады зусім сур’ёзна кажу аператару: “Сапраўды, Ніна можа не паспець выскачыць. Так што гэтую сцэну здымай у апошнюю чаргу...” Русланава — у жаху... Але потым жарт дайшоў да яе, і яна рассмяялася...”
“...Вельмі цікава было працаваць з Мішам і ў карцінах “Наш браняпоезд” і “У жніўні 44-га...”. Я ўжо не кажу, што Пташук быў унікальным “акцёрскім” рэжысёрам. У кожным яго фільме — “зорныя” асобы, выдатныя акцёры: Ульянаў, Гасцюхін, Пятрэнка, Міронаў, Гарбук, Філіпенка... І што важна: ніхто з іх не “саліруе”, ніхто не цягне коўдру на сябе, і вялікая заслуга ў гэтым, канешне, рэжысёра...”
Вось такі ён, мастак-пастаноўшчык Уладзімір Дзяменцьеў. Аднойчы на маё пытанне: ці не крыўдна бывае яму, калі своеасаблівасць яго творчасці паглынаецца кінаэкранам? — адказаў так: “Наадварот. Гэта — умова поспеху любога фільма, калі ўсе мы — рэжысёр, аператар, мастак, кампазітар — нібы раствараемся ў карціне. Як сказаў адзін мой выкладчык па ВГИКу, мастак кіно геніяльны тым, што незаўважны”.
Дадам, што Уладзімір Андрэевіч таксама з’яўляецца мастаком-пастаноўшчыкам фільмаў “Трэцяя ракета”, “Час выбраў нас”, “Культпаход у тэатр”, “Белыя адзенні”, “Тутэйшыя”, “Бег ад смерці”, “На Чорных лядах”, “Развітальныя гастролі”, “Дакумент “Р”, “Птушкі без гнёздаў” і інш. — усяго каля 40 твораў. Некаторыя эскізы і плакаты да карцін Дзяменцьева экспануюцца на выстаўцы і будуць цікавыя ўсім, хто любіць беларускае кіно.
Барыс КРЭПАК