У гэты дзень мы віншавалі сваю бабулю — Сафію Дзмітрыеўну Сенюковіч. Вайна заспела яе ў Ташкенце, і ўсе гэтыя гады яна працавала на ваенным заводзе, вырабляла снарады. Расказвала, як хадзіла туды па некалькі кіламетраў пешшу, як несла атрыманы хлебны паёк дадому, дзе яе чакала маленькая дачка — мая маці, пакінутая пад апеку сваёй бабулі. І як пісала на тых “падарунках Гітлеру” вершы-пасланні — накшталт такога: “Лети, моя мина, до самого Берлина, прямо в сердце Гитлера зверино”. У такі час было не да тэхнікі бяспекі, потым гэта абярнулася інваліднасцю. А мой дзядуля, яе муж Канстанцін Крамнёў, загінуў разам з яшчэ двума іх дзецьмі ў 1930-я ў Казахстане, дзе яны тады жылі: там пачаўся галадамор, а разам з ім і эпідэмія, а ён быў урачом.
На фронце ваяваў бабулін брат — Якаў Дзмітрыевіч Сенюковіч. Вярнуўся без ног. Бабуля пасля вайны паехала жыць на радзіму продкаў — у Беларусь. А ён застаўся ў Ташкенце. З часам яму зрабілі пратэзы, і ён змог патроху хадзіць. А калі была адкрыта прамая авіялінія, аднойчы нават прылятаў да нас. Я была тады маленькай, нічога не ведала пра тыя “штучныя ногі”, але ўвечары пачула нейкія незразумелыя гукі і стрыманыя стогны. Паддаўшыся дзіцячай цікаўнасці, зірнула ў шчыліну дзвярэй і спужалася: дзеда Яша, як я яго называла, здымаў пратэзы, а пад імі было крывавае месіва — у кроў расцёртыя абрубкі.
Мой бацька ў вайну быў хлапчуком, жыў у мястэчку Старобін, што паблізу заснаванага ў пасляваенны час Салігорска. Вайна была для яго забароненай тэмай: ён адразу цямнеў тварам і пераводзіў размову ў іншы бок. Я ведала, чаму: немцы з-за нейкай дробязі расстралялі на яго вачах маленькага браціка. Нічога не распавядала і мая цётка Маша — яго старэйшая сястра, да якой мы звычайна прыязджалі на ўсё лета. Яна вельмі любіла нас, з асаблівай пяшчотай ставілася да майго брата, песціла яго, даравала ўсе дзіцячыя свавольствы. Пазней я зразумела, што ў ім яна бачыла свайго загінуўшага брата. А ў нас абодвух — яшчэ і сваіх ненароджаных дзяцей. Маці ўпотай расказала мне сямейную тайну, што на ўсё жыццё засталася незагойнай ранай маёй любай цётухны. У Марылі быў каханы, яны збіраліся пабрацца шлюбам. Ён пайшоў на фронт, загінуў, але яна ўсё роўна чакала яго. Заўсёды і штодзень. Нават з-за гэтага пайшла працаваць паштальёнам — каб першай атрымаць ад яго вестачку. Прымаючы розумам непазбежнае, сэрцам яна адмаўляла тую трагедыю, спадзеючыся на памылку. Прачыналася на досвітку — і адразу бегла да брамкі: а раптам ідзе? Гэта быў як штодзённы рытуал, выкананне якога павінна было наблізіць час сустрэчы. Сапраўдная прыгажуня, яна так і засталася адзінокай. Не таму, што ніхто не заляцаўся: проста яна чакала і верыла. Калі была ўжо ў гадах і цяжка захварэла, мы ўзялі яе да сябе. Ну якія ў старой вясковай хаце выгоды? У яе нават газ не быў праведзены. Але цётачка пакутавала, рвалася дадому — і аднойчы папросту збегла, пакінуўшы запіску, што не можа іначай. Цікавая дэталь: Дзень вызвалення Мінска прыпадаў на яе дзень народзінаў. Яна вельмі ганарылася гэтым. І ніколі не адзначала свае юбілеі: прасіла віншаваць яе не з асабістым святам, а з вызваленнем ад захопнікаў. Пэўна, у адной такой дробязі — усё стаўленне да вайны і Перамогі.