У чаканні Сашы і Цімы

№ 8 (1395) 23.02.2019 - 02.03.2019 г

Хай не пакрыўдзяцца на мяне кіраўнікі ўстаноў культуры Валаўска, але самае моцнае ўражанне на мяне ад наведвання гэтага аграгарадка зрабіла зносіны з тым яго жыхаром, якога я запрасіў на ролю рэцэнзента. Кароткай гутаркі з ім мне хапіла для таго, каб зразумець: так, 40 гадоў розніцы ва ўзросце паміж людзьмі — гэта тэрмін, які абумоўлівае істотную розніцу ў поглядах на сучасную культуру і расстаноўку ў ёй прыярытэтаў. Але “прымірыла” мяне з падрастаючым пакаленнем тое, што яго ацэнка стану рэчаў у мясцовай сферы баўлення вольнага часу ў цэлым мне падалася знаёмай. Недзе я ўжо такое сустракаў. Таму супакоіўся...

/i/content/pi/cult/733/15936/15.jpgУрокі краязнаўства

На чале Цэнтра народных традыцый Галіна Бурмiч знаходзіцца шосты год, але культуры служыць — 21, прайшоўшы, у прыватнасці, прыступкі мастацкага кіраўніка ўстановы, бібліятэкара мясцовай “публiчкi”, кіраўніка народнага фальклорнага ансамбля “Валошкi”.

— Заняўшы пасаду дырэктара, я паставіла перад сабой некалькі задач, — распавядае Галіна Мікалаеўна. — Першая — захаваць ранейшыя напрацоўкі нашай установы, яе асноўную лінію, калі ўхіл у дзейнасці рабіўся на традыцыйны сельскі фальклор. Затым — унесці нейкі струмень асучаснення. Дапусцім, пры правядзенні абрадаў іх кананічныя рысы павінны заставацца непарушнымі, але падача матэрыялу можа быць больш лёгкай, разлічанай на маладых выканаўцаў і маладую аўдыторыю. Гэта тычыцца і манеры выканання песень ды танцаў.

— Але супраць такіх стылізацый сёння выступаюць прафесійныя фалькларысты з імем і навуковымі ступенямі, — заўважыў я. — Маўляў, скажаецца гістарычная праўда, а ад скажэння да замяшчэння — рукой падаць.

— Дык я пра тое і кажу! — тлумачыць спадарыня Бурмiч. — У творчасці нашых калектываў мірна суседнічаюць і абсалютна аўтэнтычныя праграмы, якія дайшлі да нас, як лічыцца, у першакрыніцы або блізкім да яе варыянце, і нумары, што маюць дачыненне хутчэй да масавай фольк-культуры, а не да чыстай этнікі, некранутай новымі павевамі і часам. На мой погляд, гэта нармальная і правільнае з’ява — своеасаблівая перазагрузка, калі мы хочам, каб моладзь канчаткова не адвярнулася ад культуры і мастацтва бабуль і дзядуль, а захоўвала іх і развівала. Тое ж самае ўжо колькі гадоў адбываецца з класічнай музыкай, калі яна прапануецца слухачу ў сучасных аранжыроўках.

Мяркуючы па ўсім, Галіна Мікалаеўна мае рацыю, ва ўсякім выпадку — у праекцыі на Валаўск. Такі яе падыход моладзь прываблівае: з пяцідзесяці навучэнцаў мясцовай школы (у вёсцы каля 600 жыхароў) 39 займаецца ў фарміраваннях ЦНТ — сольнага і вакальнага спеваў, народна-бытавога і эстраднага танца. Іх высілкі не застаюцца незаўважанымі СМІ, што, вядома ж, важна пры папулярызацыі той жа народнай творчасці. Пра калектывы і юных артыстаў паасобку часцяком пішуць у газетах, здымаюць рэпартажы і перадачы. Ды і для дзяцей увага і прызнанне — гэта стымул у далейшым іх самаразвіцці, выбары жыццёвага шляху.

/i/content/pi/cult/733/15936/16.JPG— Праўда, — прызнаецца дырэктар, — з культурай свой далейшы лёс звязваюць не так шмат нашых выхаванцаў. Сумна, але... не вельмі. Калі мы сустракаемся з імі нават праз гады, дык бачым, што адчуванне густу і маральныя прынцыпы, якія тут у іх закладвалі, па-ранейшаму для іх важныя. Гэта і грэе нашы душы.

Акрамя вакальных і харэаграфічных, у Цэнтры дзейнічае гурток настольных гульняў (“меню” звычайнае для такіх фармаванняў). Таксама дзяўчынак і хлапчукоў вучаць рукадзеллю.

— Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва можа быць не проста хобі, — працягвае знаёміць мяне з ЦНТ спадарыня Бурмiч. — Пры адпаведным навучанні, гэта і знаёмства дзяцей з іх роднай старонкай — яе гісторыяй, прыродай. Урокі краязнаўства, адным словам. Мы ў сябе гэты падыход і практыкуем, стараючыся праз такія заняткі — як бы ў “садружнасці” з сям’ёй і школай — закласці ў падлетках аснову любові да сваёй радзімы, цікавасці да яе мінулага і сучаснасці.

Гэткай жа эмацыйнай і шчырай была мая суразмоўца, калі я папрасіў падзяліцца яе тым, што турбуе ў працы.

— Цяжкавата з планам платных паслуг, — прызналася яна. — Складаецца ўражанне, што цяпер мы працуем у першую чаргу дзеля яго выканання, а не так, як раней, калі наш дэвіз быў “Усё для людзей!”

Усе імпрэзы, якія праводзяцца Цэнтрам, платныя. І рады б яго работнікі заняцца ”дабрачыннасцю” ў гэтым аспекце, ды “грахі” (то бок, план) не дазваляюць.

— Хай бы яшчэ да нас Саладуха які прыехаў! — пускаецца ў мары дырэктар. — Але сюды і мясцовыя зоркі — з Гомельскай абласной філармоніі — апошнім часам рэдка зазіраюць. Зазiралi б часцей — можа, нам бы тады апаратуру абнавілі... А так мы сваіх жыхароў у Ельск возім, калі там выступае хто-небудзь з артыстаў і нам прапаноўваюць набыць бiлеты на канцэрт.

Усмешкі ад кніг

Галіна Літвіненка кіруе Сельскай бібліятэкай з 2006 года, а да таго яна працавала заатэхнікам у саўгасе. У культуры ёй падабаецца, адчувае яна сябе на сваім месцы, хоць і прызнаецца, што вабіла яе калісьці і выкладчыцкая сцежка.

— Любiла і люблю дзяцей, — кажа Галіна Раманаўна. — І хацелася мне іх чамусьці вучыць, проста мець зносіны з імі. Але гэта і збылося тут, у бібліятэцы, калі яны прыходзяць па кніжкі. Я ім і распавядаю аб новых паступленнях, раю, што пачытаць, сакрэтнічаем нават — яны мне паведамляюць, як у іх прайшоў дзень, як ідуць справы ў школе, што дома адбываецца.

У Год малой радзімы сумесна з Цэнтрам народных традыцый бібліятэка правяла вялікую прэзентацыю Валаўска, надаўшы асноўную ўвагу савецкаму і цяперашняму перыядам у яго гісторыі. Наогул, мерапрыемстваў установа праводзіць шмат, сумаваць насельнікам аграгарадка яна не дае: тут і акцыі да юбілейных дат у жыцці пісьменнікаў, і iмпрэзы да вялікіх і знакавых святаў, і разнастайныя тэматычныя тыднi. Пры бібліятэцы працуюць некалькі аматарскіх аб’яднанняў, так ці інакш завязаных на літаратуру. За піццём гарбаты таксама ж можна паспрачацца пра тое, навошта ўсё-такі Герасім утапіў Муму, ці не так?

— Асабіста я вам не буду скардзіцца на наведванне — маўляў, як цяжка дамагчыся пэўных паказчыкаў, — папярэджвае мяне візаві. — Для таго, каб іх дасягнуць, трэба не аднымі анонсамі мерапрыемстваў завабліваць чытачоў, а ісці самім да людзей. Што я і раблю, калі прыношу работнікам валаўскiх прадпрыемстваў кнігі і перыёдыку. З тым жа Цэнтрам мы даем міні-канцэрты, падчас якіх ненадакучліва рэкламуемся. І людзі, якім даводзіцца рупліва працаваць на сябе, на сваю сям’ю, раптам адтайваюць, пачынаюць усміхацца, пытаюцца пра новыя кнігі. А іх, дарэчы, хацелася б мець у нашай бібліятэцы і паболей...

Як хацелася б таксама мець фотаапарат, з дапамогай якога фіксавалася б цяперашняя гісторыя самой бібліятэкі, аўдыё- і відэатэхніку, здатную дапамагчы ў правядзенні мерапрыемстваў.

Хіп-хоп “руліць”

Трынаццацігадовая Валерыя Iванiца пяць гадоў таму разам са сваімі бацькамі і трыма братамі пераехала ў Валаўск з Украіны. Амаль адразу пачала хадзіць у Цэнтр — балазе, пачатковы творчы багаж у яе ўжо быў: дзіцячая школа мастацтваў па класе фартэпіяна і спевы. Спявае яна і ў ЦНТ, а яшчэ танчыць. Да сваіх вакальным дадзеных ставіцца вельмі аб’ектыўна і крытычна: “Спяваю добра, але да прафесійнага ўзроўню яшчэ не дацягваю. Зусім няшмат”. Алёна Ланская і Іна Афанасьева — не яе куміры, Валерыя Дзмітрыеўна слухае дуэт Rauf & Faik, рэпераў Макса Каржа, Элджэя і GONE.Fludd (лепш бы вам не чуць, пра што асобныя трэкі гэтага выканаўцы), а таксама сочыць за ютуб-каналамі Насцюшкi Іўлеевай, Іды Галіч і Мар’яны Ро (вам гэтыя імёны пра нешта кажуць? Віншую, і мне таксама. Якія жа мы з вамі далёкія ад сённяшняга народа...). А вось Вользе Бузавай не пашанцавала — спадарыня Iванiца ёю пагарджае: маўляў, поўны адстой. “А Валаўск як, яго культура?” — пытаюся я.

Каментарый Валерыі ІВАНІЦЫ:

— Для мяне ўжо ўсё тут роднае. Праўда, у школе часам бываюць канфлікты з настаўнікамі, трошкі не любяць яны мяне, на розных мовах мы часам размаўляем: яны адно кажуць, а я сваё даказваю. Але школа ў нас класная! Дзеці ў ёй вучацца вельмі таленавітыя — значыць, і настаўнікі таленавітыя. Пастаянна займаем прызавыя месцы ў алімпіядах, спартыўных спаборніцтвах, аглядах мастацкай самадзейнасці.

А культура наогул у Валаўску... Не ведаю, можа таму, што я ў ёй знаходжуся, мне здаецца, нібы ўсё ў нас у аграгарадку з ёй добра, нават весела. Калі ў дзяцей ёсць цяга да мастацтва, то гурткоў у Цэнтры дастаткова, каб знайсці там нешта блізкае сабе.

— Калі б да нас прыехаў з канцэртам Ціма Беларускіх, вядома, пайшла б — цікава ж яго “жыўцом” паслухаць, — развітваючыся са мной, спадарыня Iванiца падзялілася сваёй марай. — Саладуха? А хто гэта?

Такім чынам, у Валаўску, у адрозненне ад Грэцыі, ёсць не ўсё. Зрэшты, Аляксандр Антонавіч, думаю, калі-небудзь у той аграгарадок абавязкова дабярэцца. Але і Галіне Мікалаеўне, і Валерыі Дзмітрыеўне ўжо сёння не хапае “жывога” кантакту з папулярнымі айчыннымі выканаўцамі. Хай у кожнай з іх крытэрый папулярнасці свой. Другі запар Год малой радзімы на двары! Не выключана, што і Ельская зямля цягам яго запоўніцца дзеячамі культуры, якія пажадаюць парадаваць жыхароў раёна ўласнымі творчымі дасягненнямі.

А ў астатнім з культурай у Валаўску хай і не без праблем, але, наогул, нармальна.

Аўтар: Алег КЛІМАЎ
спецыяльны карэспандэнт газеты "Культура"