На пачатку былі планы надаць статус элемента нематэрыяльнай гісторыка-культурнай каштоўнасці “брэндаваму” святу Новага Палесся — Стрэчанню. Але аказалася, што мясцовы гурт “Палескія напевы” мае вельмі багаты рэпертуар. Ён уключае песні з усяго каляндарнага, а таксама сямейнага і пазаабрадавага цыклаў. Гурт узнаўляе ўнікальныя традыцыі святкавання Калядаў, Дабравешчання, Вялікадня, Юр’я, Троіцы, паказвае на сцэне праграмы па вяселлі і ўлазінах (“ухошчына”). Таму ў 2009 годзе пад ахову дзяржавы быў узяты ўвесь той культурны пласт у сукупнасці. “Палескія напевы” выконваюць песні, што паспелі 
запісаць ад старэйшых жыхарак вёскі.
Сёння ў калектыве восем удзельнікаў: загадчыца сельскага клуба Марыя Светава, хормайстар Ніна Палын, спявачкі Надзея Кужалевіч, Валянціна Баравая, Любоў Бялоцкая, Ева Грыцкевіч, акампаніятар Аляксей Баравы. Усе яны — перад- або пенсійнага веку. Па стане здароўя ўжо не выступае з гуртом, але кансультуе па рэпертуары Надзея Лісіцкая, якой сёлета спаўняецца восемдзясят.
Але нават у такіх варунках можна знайсці спосабы перадачы традыцый. Сёлета на святкаванне Стрэчання прыязджалі вучні з вёскі Ударнае (цэнтр сельсавета). Іх разам з настаўнікамі прывёз школьны аўтобус. Дзеці ўзялі на сябе выкананне вялікай часткі абрадавых дзеянняў: дзяўчынка трымала ўпрыгожаную ёлку, хлопцы везлі яе на санках. Удзельніцы гурта “Палескія напевы” распавялі дзецям пра свята. Гурт разам з дзецьмі і ўсімі ахвочымі вадзіў карагоды на пляцоўцы між крамай і клубам. Потым удзельнікі і назіральнікі прайшлі шэсцем па вёсцы да прыдарожных крыжоў, замацавалі там упрыгожаную ёлку, а леташнюю спалілі. Перад ад’ездам дзяцей чакаў пачастунак.
Адным словам, традыцыя жыве — прынамсі, пакуль што. Клубу Новага Палесся пагражае закрыццё. У вёсцы цяпер прапісана 120 чалавек, а калі ў населеным пункце менш за 100 жыхароў, то ўстанову культуры могуць аптымізаваць. Пра гэта ў вёсцы ўжо пагаворваюць.
Для паселішчаў, дзе жыве праява нематэрыяльнай спадчыны, выключэнняў не прадугледжана. Пасля закрыцця клуба некаторыя гурты-носьбіты элемента НКС працягваюць збірацца па хатах, але ў большасці выпадкаў спыняюць дзейнасць.
Заканадаўча гэтыя нюансы канкрэтна не рэгламентуюцца. Падаючы дакументы для надання статуса ў Міністэрства культуры, мясцовы райвыканкам бярэ на сябе ахоўныя абавязальніцтвы, якія сам прапісвае, падпісвае і потым імкнецца выконваць. Атрымліваецца, што (не)аптымізацыя ў пэўнай ступені залежыць ад мясцовага кіраўніцтва. Пытанне можа паўстаць наконт рэсурсаў: наколькі раён можа сабе дазволіць утрымліваць клуб у маленькай вёсачцы толькі дзеля аховы элемента НКС?
Канечне, калі была б магчымасць, то сельскія ўстановы культуры і фінансаваліся б па-іншаму, і тыя ж элементы НКС карысталіся большай вядомасцю ды пашанай у сваёй мясцовасці і па ўсёй рэспубліцы. Але ж хочацца верыць, што мясцовыя ўлады робяць усё магчымае для аховы нацыянальных каштоўнасцей на сваёй тэрыторыі.
Алена ЛЯШКЕВІЧ,
фалькларыстка