 |
Жаночыя пантофлі. Апошняя чвэрць XVIII ст. |
Якімі б небагатымі былі гараджанкі з нашых продкаў — усе яны насілі скураны абутак, што быў даволі дарагім у параўнанні з лапцямі. Ні пісьмовыя крыніцы, ні археалагічныя знаходкі не ўтрымліваюць звестак пра плеценыя ліпавыя ці лазовыя лапці ў гарадах, што было характэрна для сельскага насельніцтва. З найбольш старажытных “фасонаў” жаночага абутку гісторыя ўзгадвае так званыя поршні: лапці з суцэльнага кавалка скуры, краі якога загіналі вакол ступні, а ў дзірачкі па краі прасоўваліся раменчыкі для мацавання да нагі. Да XIV стагоддзя абцаса ў такім абутку, натуральна ж, не было. А з’явіўся ён не “рэвалюцыйным”, а “эвалюцыйным” метадам, калі сталі падкладваць пад пяту дадатковыя скураныя пласцінкі, якія з цягам часу ператварыліся ў наборны скураны абцас.
Сялянскі абутак быў не менш складаны, але і прымітыўны адначасова: на выраб адной пары лапцей патрабаваліся тры-чатыры двухметровыя маладыя ліпкі, а насілася такая пара ўсяго тыдзень.
Быў у гардэробе нашых продкаў-сялян і скураны абутак— лапці, чаравікі і боты; а летам можна было абыходзіцца і без усялякага абутку. Вядомы такі факт: у некаторых палескіх вёсках жанчыны, нават калі хадзілі босыя, лыткі ног абгортвалі палатнянымі анучамі, шчыльна абвіваючы імі нагу да калена. Гэта засцерагала ногі ад калючых раслін пад час жніва, а восенню — ад халоднага ветру. Дарэчы, так хадзілі і балгарскія жанчыны таго часу.
Абутак заможных людзей, гараджан, шляхты быў разнастайны з даўніны, ён пераймаў усе модныя тэндэнцыі ў абутку заходніх краін. Напрыклад, археалагічныя матэрыялы розных гарадоў Беларусі сведчаць, што з другой паловы ХІІІ стагоддзя насок у абутку пачынае звужацца, а ў наступнае стагоддзе набывае тыпова гатычную выцягнутую форму. Гэтак жа аблічча абутку трансфармавалася і далей пад уплывам новых заходніх стыляў. Цікава, што жанчыны вышэйшых слаёў Вялікага княства Літоўскага, як і Рэчы Паспалітай, у XVII— XVIII стст. насілі і абутак без заднікаў на высокім абцасе — правобраз сённяшніх басаножак, якія, тым не менш, сёння з’яўляюцца недапушчальнымі ў рэспектабельным дзелавым асяродку.
Маленькія жаночыя ступні заўсёды, як і сёння, лічацца вельмі прывабнымі і эстэтычна прыгожымі. Каб звузіць і візуальна паменшыць іх яшчэ больш, прыгажуні ў XVIII стагоддзі апраналі пантофлікі ці боцікі з вялікімі спражкамі, у параўнанні з якімі ножка выдавала больш тонкай. Для гэтага эфекту абцас пачалі рабіць увагнутым, калі глядзець ззаду, а выгнутая падэшва толькі самым краем мыска дакраналася да падлогі, што дазваляла жанчыне пакідаць вельмі маленькія сляды.
 |
Заднікі такіх туфлікаў і боцікаў, падклееныя кардонам, хутка крывіліся, і іх даводзілася часта мяняць. Дарэчы, з гэтай “абутковай” прычыны ўсе танцы першай паловы XVIII стагоддзя былі павольнымі і складаліся з рытмічных рэверансаў і паклонаў. А найбольш папулярным у гэты час быў паланез, галоўнай тэмай якога было выказванне павагі партнёру, захаплення і замілавання прыгожай дамай. Сярод фігур гэтага танца-шэсця была і такая, калі кавалер, што танцаваў у першай пары, станавіўся перад партнёркай на калена, здымаў з яе нагі боцік, ставіў у яго келіх з віном і піў за яе здароўе. Тое ж рабілі кавалеры ўсіх астатніх пар.
Чорны і белы абутак з’явіўся ў гардэробе жанчын толькі 200 гадоў таму. Дагэтуль ён меў рознакаляровы дызайн. Цяпер чорны абутак — гэта найбольш запатрабаваная класіка. Элегантныя туфлі-лодачкі з глыбокім выразам, на абцасе, засцежкай на раменьчык і гузік з’явіліся ў беларускім ужытку 80 гадоў таму, а “шпількі” — у 1950-х, не маючы жадання і сёння выходзіць са зменлівай моды.
Высокія задачы летняга абутку
Калі казаць пра сённяшнюю моду, дык у ёй валадарыць высокі абцас, які робіць профіль ног больш доўгім і выразным. Вітаецца, калі яго вышыня павялічваецца за кошт платформы, а калі мае незвычайную дызайнерскую форму — дык гэта ўвогуле ружовая мара самай вялікай модніцы з любой часткі свету. Такія абцасы — сапраўдныя творы мастацтва, якія ператвараюць чарговы паказ сусветных абутковых фірм у чаканне: а што вось той ці іншы дызайнер гэтым разам вылепіў з формы, каб абысці ўсіх сваіх калег і прымусіць гаварыць журналістаў толькі пра яго?..
 |
Для больш “прыземленых” спадарынь мода падрыхтавала абутак на плоскім абцасы, зважаючы на тых, каму прынцыпова важна шмат хадзіць, што цяжка рабіць на высокіх абцасах і платформах. Такія туфлі ў гэтым сезоне маюць строгі, крыху спартыўны стыль, звужаны і крыху падоўжаны мысок.
Каб нівеляваць аскетызм формы, матэрыял у гэтым выпадку выбіраецца з бляскам металіку ці лаку. Ну, а скура рэптылій ці яе імітацыя — гэта матэрыял нумар адзін у практычна любым фасоне абутку.
Важным паказчыкам правільнага абутку, акрамя адпаведнасці модзе і месцу ўжывання, з’яўляюцца яшчэ практычная зручнасць і гармонія з прапорцыямі цела і касцюмам жанчыны. Напрыклад, успрыняцце масы і памеру часта залежыць ад колеру: абутак цёплых і светлых адценняў падаецца больш аб’ёмным у параўнанні з цёмным ці халодным колерам.
Апошнія візуальна падаўжаюць ступню і павялічваюць аб’ём ікры, прытым, што цёмныя звычайна нівелююць, карэкціруюць некаторыя асаблівасці формы нагі.
Памылкова меркаваць, што колер абутку павінен дакладна адпавядаць колеру галаўнога ўбору, сумкі, пальчатак і іншых аксесуараў, напрыклад, чырвоная сукенка ў спалучэнні з белымі аксесуарамі, капялюшыкам і абуткам.
Калі белы рэмень, сумка і пальчаткі рытмічна арганізуюць досыць вялікую чырвоную
 |
Пантофлікі. Сярэдзіна XVIII ст. |
Таксама ўважліва варта ставіцца і да формы абутку. Прыкладам, статныя жанчыны становяцца яшчэ больш “манументальнымі” на тонкай “шпільцы”.
Для іх дызайнеры прапануюць шырокі, статычны абцас, які не будзе карыкатурна выкрываць кантрасты форм. А модныя ў гэтым сезоне раменьчыкі, калі яны размеркаваны па шчыкалатцы і ступні гарызантальна, могуць аказацца дрэннымі служкамі, скараціўшы даўжыню нагі. Хаця невысокая гарызантальная шнуроўка ці нізкія палоскі і раменьчыкі толькі ўпрыгожаць жаночыя ножкі.
Святлана КАСЯЧЭНКА