Караць нельга памілаваць, альбо Як здабыць у Еўропы “Крыштальны мікрафон”

Надзея Бунцэвіч:

— Калі гаварыць менавіта пра музычны бок нашага выступлення на “Еўрабачанні”, асабіста я не прагаласавала б за гэтую песню яшчэ на пачатковым, адборачным этапе. Калі ж гаварыць пра сам гэты папярэдні адбор, дык пакуль што ўвогуле незразумела, каго ці што мы выбіраем: ці песню, ці будучага канкурсанта? Нездарма часам узнікаюць дзіўныя сітуацыі. Як, скажам, у мінулыя гады, калі выбіралі, здавалася б, песню, ды пасля канкурсант заставаўся, а кампазіцыя— змянялася. Зрэшты, такі падыход шмат у чым абумоўлены суцэльнай незразумеласцю таго, каго ці што абіраюць на самім “Еўрабачанні”: ці песню, як заяўлена ў назве, ці ўсё ж відовішча, прыгожа аформлены і запакаваны ў адпаведны антураж “прадукт”?

Цяпер пра тое, што мы ўбачылі на самім “Еўрабачанні”. Безумоўна, Руслан Аляхно мог спець куды лепей. Але было відавочна, што ён вельмі стомлены, і замест таго артыстычнага запалу, які выканаўца, выходзячы на сцэну, мусіць дарыць сваёй слухацка-глядацкай аўдыторыі, над ім вісіць вялікі дамоклаў меч: “Прайду я ці не прайду?” Натуральна, гэта адбіваецца і на голасе, і на сцэнічным самаадчуванні, і на тым, як на гэта адрэагавалі тыя людзі, што галасавалі.

Шчыра кажучы, сёлетні нумар не быў запамінальны і выбітны і не мог пераўзыйсці іншыя. Ён быў нармальны, зроблены даволі прафесійна — “фарматны”. Але ж не было ў ім той “разыначкі”, якая б і прымусіла тэлегледачоў прагаласваць менавіта за яго. Памятаеце, як пад час абмеркавання ў прамым эфіры тэлебачання харэограф Сяргей Епіхаў слушна сказаў (на што, аднак, не звярнулі належнай увагі): маўляў, здаецца, што самі арганізатары дзякуючы шматлікім папярэднім адборам намагаюцца зрабіць фінал “Еўрабачання” максімальна разнастайным, адбіраючы самых розных прадстаўнікоў, па адным ад кожнага віду, напрамку, стылю, фарміруючы такім чынам канчатковы варыянт. І вось з гэтага пункта гледжання ў нас не было нічога такога, што б адпавядала гэтаму прынцыпу “размаітасці”. Так, у свой час “Еўрабачанне” было дастаткова фарматным, але на пэўным этапе надыйшоў момант, калі яно пачало звяртаць увагу не толькі на саму песню і яе выкананне, але ўвогуле на любую адметнасць, не абавязкова нават музычнага кшталту.

—У нас сёлета такой адметнасцю былі шары. У партугальцаў жа ўвогуле не было нічога, акрамя элегантнай чорнай сукенкі…

—І добрага вакалу…

— Тады чаму ж сам конкурс называецца “Еўрабачанне”, а не “Еўраслуханне”?

— Ды таму, што за конкурсам назіраюць і галасуюць не прафесіяналы, а звычайныя хатнія гаспадыні. Тыя, якія не могуць кампетэнтна ацаніць, наколькі дакладна спявак трапляе ў ноты, наколькі поўна ён валодае сваім голасам. Яны ацэньваюць арганічнасць нумару, эфектнасць і агонь у вачах. Гэта, на мой погляд, і ёсць тая “разыначка”, якой не хапіла Руслану Аляхно,— ён не здолеў “запаліць” гледачоў.

— Легенду пра хатніх гаспадынь я асабіста лічу абсалютным міфам. Магу пагадзіцца, што гэта асноўная глядацкая катэгорыя для нейкіх серыялаў, якія сапраўды ідуць, калі гаспадыні шаруюць свае каструлі. Але пры чым тут “Еўрабачанне”?

—Я не маю на ўвазе ўласна хатніх гаспадынь, для якіх гэта — асноўны занятак. Тут гаворка ідзе пра звычайных гледачоў-слухачоў. У мае студэнцкія часы мы ў інтэрнаце дружна збіраліся ля тэлевізара, каб паглядзець фінал “Еўрабачання”. І ні ў кога з 20 чалавек не было на той момант музычнай адукацыі для належнай ацэнкі таго ж гуку ці дакладнасці выканання. Мы ацэньвалі ўбачанае на “побытавым” узроўні — наколькі нам спадабаўся ці не спадабаўся той ці іншы канкрэтны нумар.

—Але ж мы ацэньваем не якасць гуку, а — песню і яе выкананне. І не можам забывацца на тое, што існуюць пэўныя навыкі, якімі мусіць валодаць выканаўца, спеўныя каноны…

—А калі чалавек умее спяваць, навошта яму тады ехаць на “Еўрабачанне”? Я, напрыклад, не ўяўляю, каб Марк Бернэс альбо Клаўдзія Шульжэнка патрабавалі пацвярджэння свайго спеўнага таленту праз “Еўрабачанне”.

— Навошта ж так далёка хадзіць? І ў нас ёсць выканаўцы, той жа Пётр Ялфімаў, які адкрыта кажа, што не імкнецца на “Еўрабачанне”. А колькі паспяховых спевакоў з прасторы расійскага шоу-бізнесу не збіраюцца туды ехаць?!

—Я асабіста — катэгарычная праціўніца “Еўрабачання” як сродку культурнай адукацыі мас. Па адной простай прычыне: усе мы кажам пра айчынны шоу-бізнес і неабходнасць яго падтрымкі, але, калі перакласці гэтае “замежнае” слова на зразумелую мову, атрымліваецца, што шоу-бізнес — гэта навука продажу відовішчаў. І мы, па сутнасці, глядзім спаборніцтва “гандляроў”, якія прадаюць свае “прадукты”.

Пацвярджае гэта той факт, што Кім Брэйтбург на ўвесь Інтэрнет абвінаваціў Беларускае тэлебачанне ў тым, што прадзюсеры з аднаго Аляхно зрабілі зусім іншага. Але ж, прабачце, можна колькі заўгодна змяняць сцэнічны імідж, ды ў любым выпадку выканаўца павінен заставацца асобай. Навошта ж ехаць на “Еўрабачанне” толькі для таго, каб “падкарміць” уласныя амбіцыі?

Калі ўжо гаварыць пра прынцып творчага спаборніцтва, дык мне нашмат больш зразумелы “Славянскі базар у Віцебску” з яго конкурсам маладых выканаўцаў. Там звыклыя гледачы (сярод якіх, дарэчы, таксама шмат людзей без спецыяльнай музычнай адукацыі) могуць скласці сваё меркаванне пра тое, як выступіў той ці іншы спявак, як ён прэзентаваў сваю песню. Таму што выступоўца дэманструе свае прафесійныя навыкі: вакальныя даныя, уменне засвоіць і падаць той ці іншы музычны матэрыял, а не абстрактныя рэчы, кшталту “іміджа” ці “драйву”, якія аднаму могуць падабацца, а другому — не.

— Цалкам не згодная з табой у пытанні ігнаравання “Еўрабачання” як з’явы. Калі мы жывём у прасторы Еўропы, чаму не павінны браць удзел у тым жа “Еўрабачанні”? Чаму не павінны выходзіць са сваім уменнем на еўрапейскі ўзровень? Іншае, што ўзнікае пытанне: мы з’яўляемся сведкамі конкурсу песні ці конкурсу выканаўцаў? Гэтае пытанне — істотнае.

— Мне падаецца, слова “конкурс” у дачыненні да “Еўрабачання” — рэч адносная. “Еўрабачанне” — гэта вельмі добры і прыбытковы для яго арганізатараў праект. Натуральна, што яны яго самымі рознымі спосабамі падтрымліваюць і “раскручваюць”. З іншага ж боку, “Еўрабачанне” можа даць зрэз таго, што, дзе і як адбываецца ў сучасным шоу-бізнесе. Паняцце ж конкурсу ў сваім непасрэдным сэнсе адыходзіць на другі план. І тое, хто будзе абраны ў выніку галасавання, — усяго толькі дадатковы стымул для ўдзелу, вырашэнне арганізацыйнага пытання адносна будучай краіны правядзення… Безумоўна, прафесіяналы таксама глядзяць “Еўрабачанне”, але не для таго, каб прагаласаваць за кагосьці з выканаўцаў, а, як я ўжо казала, каб убачыць для сябе штосьці новенькае, падсілкавацца цікавымі ідэямі…

— А не здаецца вам, што “Еўрабачанне”, як конкурс, сябе скампраметавала? Я маю на ўвазе вынікі галасавання. Не толькі сёлета, але і ў мінулым годзе, і ў пазамінулым я ўжо загадзя ведаў, хто за каго будзе галасаваць. Прычым абсалютна незалежна ад якасці выканання. Ведаў, што нарвежцы будуць галасаваць за шведаў, сербы — за харватаў, Грэцыя — за Кіпр, за Расію— Ізраіль, Украіна, Беларусь... Сёлета Аляхно не пашанцавала: Расіі і Ізраілю нельга было галасаваць за Беларусь, а так бы ён мог і прайсці, незалежна ад таго, як праспяваў.

Вось мы гаворым пра “конкурс песні”, але ці перамог бы Білан, калі б вакол яго не катаўся Плюшчанка, які не мае аніякага дачынення ні да песні, ні да спеваў?..

Дык навошта патрэбна такое журы, калі вынікі можна пралічыць загадзя? Чаму б не ўвесці нейкае незалежнае журы, чыё меркаванне было б вольным ад сімпатыі або антыпатыі якойсьці канкрэтнай краіны?

— А вам сапраўды цікавае меркаванне папуасаў аб шоу-бізнесе ў Еўропе?

— У любым конкурсе заўсёды мусіць быць зразумела, што з чым параўноўваць. У спорце з гэтым, натуральна, прасцей: відавочна, што першым становіцца той, хто хутчэй прыбягае ці вышэй скача. У культуры ўзнікае шэраг нюансаў, найперш з-за таго, што аднаму падабаецца адна трактоўка, другому — іншая. Але ж усё роўна мусіць быць пэўная кропка адліку ў тым, што з чым параўноўваць. А калі няма пэўнасці ў тым, што параўноўваць — песню, “карцінку” ці саліста, — тады і сам момант галасавання — рэч вельмі і вельмі адносная.

— Хачу нагадаць, што “Еўрабачанне” — гэта, у першую чаргу, тэлевізійны конкурс, і тут працуюць законы тэлебачання, ад чаго і ідзе такі перакос у бок шоу. А ўсе мы ведаем, што на тэлебачанні ты можаш проста прыйсці, прыгожа пасміхнуцца, з цудоўным знешнім выглядам эратычна “прамармытаць” песню і— атрымаць 12 балаў.

Зусім іншая справа — калі ты сам непасрэдна прысутнічаеш на канцэрце “Еўрабачання” і бачыш, як насамрэч рухаюцца тэлекамеры, бачыш два велізарныя экраны, калі тут жа, у рэжыме он-лайн, адбываецца галасаванне… Гэта тэлевізійнае шоу, і таму тут працуюць у першую чаргу адпаведныя “фішкі”: выбухі, барабаны, скокі і іншае, ад чаго ўзнікае магічнае адчуванне сябе часцінкай вялікага механізма. Акурат гэта ўсё было сёлета ў выступленні ўкраінскай канкурсанткі Ані Лорак. Да яе нельга было прычапіцца ні ў плане вакальных даных, ні ў плане “карцінкі”: яна і сама цудоўна выглядала, і прапанавала яркую пастаноўку свайго нумара. Акурат яе нумар, на мой погляд, аб’ектыўна займаў першае месца. І калі б не палітыка падтрымкі суседзяў, Украіна б перамагла.

Пераканана, што ўдзельнік “Еўрабачання” павінен вылучацца і быць здольным выявіць, па-першае, уласныя вакальныя даныя, а па-другое — абаяльнасць і сілу духу. Вось летась Дзмітрый Калдун якраз і прадэманстраваў нам гэта. Пасля выступлення ў паўфінале ён сказаў: “У мяне было адчуванне, што я стаю на зэдліку, а мая шыя знаходзіцца ў пятлі, і я разумею, што адзін крок наперад — і я не трапляю”. Ну як можна з такім адчуваннем артысту выходзіць на сцэну?! Цудоўна, што Дзіма гэта пераадолеў, а вось Руслан з гэтым не справіўся. І гэта натуральна, калі яму так рэзка памянялі імідж і пазбавілі яго сваёй звыклай арганічнасці.

Так, літаральна за некалькі месяцаў яго цалкам “перарабілі”: перафарбавалі, надалі імідж мачо, прымусілі стаць падобным на таго ж Дзіму Білана і шэраг аналагічных расійскіх зорак. І чалавек, мала таго, што ў час выступлення мусіў балансаваць на шарах, павінен быў змагацца са сваёй “прыродай”.

— Прабачце, але мы што, не ведалі, куды ехалі? Не ведалі, што давядзецца скакаць і выспеўваць ноты? Я не згодная з тым, што асноўная праблема — у змене сцэнічнага іміджа. Нават калі б ён праспяваў у Бялградзе “Дзве сястры: Беларусь і Расія” — усё роўна не “дацягнуў” бы, таму што быў папросту не гатовы для такога роду конкурсаў. Бо ўзроўню “Народнага артыста”, з якога ён выйшаў, яму відавочна не хапіла для нармальнай, годнай канкурэнцыі са сваімі супернікамі.

— У любым выпадку, варта гаварыць пра комплекс прычын, а вылучыць адну — наўрад ці магчыма.

— Адна з важнейшых прычын — выбар! Варта дзесяць, сто разоў падумаць пра тое, што мы атрымаем у канчатковым выніку.

— А ў выніку атрымліваецца парадокс: тыя артысты, якія маглі б годна прадставіць нашу краіну на “Еўрабачанні”, не імкнуцца да гэтага — ім гэта не патрэбна. А імкнуцца якраз тыя, хто разглядае гэты конкурс як магчымасць “раскруціцца”, звярнуць на сябе ўвагу і г. д.

Для спевака ж, які бярэ ўдзел у такім конкурсе, адзінае выйсце — заставацца самім сабой. Таму і абіраць варта, відаць, не “матэрыял” для далейшай працы, а — яркую асобу, індывідуальнасць, што здолее проста заставацца на сцэне сабой і з радасцю падорыць гледачам песню.

— Не магу пазбавіцца неадчэпнай думкі: якая канчатковая мэта нашага ўдзелу ў “Еўрабачанні”? Для чаго мы выбіраем таго ці іншага чалавека і ўкладваем у яго падрыхтоўку немалыя дзяржаўныя грошы — грошы падаткаплацельшчыкаў? Для таго, каб навучыць Руслана Аляхно трымацца і рухацца на сцэне?..

Анжаліка Агурбаш, Паліна Смолава, Дзмітрый Калдун — усе яны, кожны — па-свойму, паказаліся на “Еўрабачанні”, а мы, у сваю чаргу, ганарыліся тым, што Еўропа ўбачыла і нашых выканаўцаў. Але дзе яны цяпер? З’ехалі зарабляць грошы? Удзельнікі “Еўрабачання” пасля конкурсу павінны вяртацца ў краіну і перадаваць атрыманы там досвед іншым: выкладалі б вакал, асновы шоу-бізнесу, эстрадны маркетынг…

Які “каэфіцыент карыснага дзеяння” для самой Беларусі ад укладання немалых грошай у гэтых нашых канкурсантаў?

— Гэта ж прэстыж, імідж нашай краіны!

— Імідж — гэта таксама рэч даволі ўмоўная. Семнаццатае месца з дзевятнаццаці, прычым у паўфінале, — што гэта за “імідж”?

— Магу расказаць пра Паліну Смолаву, якая два гады таму заняла перадапошняе месца, таксама ў паўфінале. За той тыдзень, што яны знаходзіліся ў Грэцыі, Смолава падпісала мноства кантрактаў. Яна прыехала дадому, а праз месяц з усёй групай рушыла ва ўласны тур па Грэцыі.

— Дык што, мы павінны думаць пра дзяржаўны інтарэс ці пра тое, як даць зарабіць грошай Смолавай з яе калектывам?

— Між іншым, у гэты тур яна паехала як прадстаўніца Беларусі. Няхай яна прадстаўляла краіну ў больш прыватным парадку, без камер і тэлебачання, але гэта ўсё роўна — справа прэстыжу нашай краіны.

Ад чалавека залежыць, чаго ён жадае ад гэтага конкурсу: толькі перамагчы ці, да ўсяго, наладзіць кантакты з іншымі краінамі. Седзячы на сваёй канапе ў Беларусі, зрабіць гэта не так проста.

— Дадам, што “дарослае”“Еўрабачанне” хаця і не прынесла нам пакуль міжнародных перамог, але вельмі добра падштурхнула, зрушыла з месца айчынную эстраду. Каб пераканацца ў гэтым, дастаткова ўзгадаць узровень адборачных тураў — ранейшых і цяперашніх. З’явіўся стымул!

— Калі ўзгадаць тэлевізійныя абмеркаванні выступленняў, дык мяне асабіста здзівіла логіка нашых мэтраў і, у прыватнасці, выказванне Ціхановіча, які зазначыў: “Аляхно выступіў годна”. Выбачайце, не зразумела: у якім сэнсе?

— Калі параўнаць тое, з чым Руслан Аляхно пачынаў, і тое, чаго ён у працэсе падрыхтоўкі да “Еўрабачання” дасягнуў, гэта насамрэч для яго — вялікі скачок угару. Можна адзначыць і тое, што сам нумар быў зроблены прыстойна, не было, прабачце, правальнай фанаграмы з “цум-ба, цум-ба, тра-ля-ля”. Не палопаліся шары, ды і сама “карцінка” выглядала ніштавата.

— Дык трэба ж называць рэчы сваімі імёнамі! “Еўрабачанне” завяршылася, але ўжо сёння мы павінны падумаць, што ж будзе на наступны год?! З чым мы сутыкнёмся, і як можам засцерагчыся ад пэўных пралікаў?

— Я лічу, што неабходна перастаць бегчы за фарматам. Таму што фармат “Еўрабачання” — гэта абсалютна размытая рэч. Чаму летась Сярдзючка ўзяла другое месца, хаця песня была не тое што “нефармат”, а проста жахлівая? Калі Данілка выйшаў на сцэну, яго галоўнай задачай было — не заняць першае месца, бо Украіна ў другі раз не вытрымала б такога фэсту. І ён быў шакіраваны тым, што за яго так прагаласавалі. А дзе там быў “фармат”? Мы ж пачынаем пралічваць, наколькі наш канкурсант павінен адпавядаць “нормам”, а нормы гэтыя нашы арганізатары самі для сябе ствараюць. І тое, што Аляхно памянялі імідж, — гэта якраз адтуль: мы прыдумалі штосьці і вырашылі, што, напэўна, такі фармат патрэбны еўрапейскаму гледачу. І— прыняліся падладжвацца пад яго. Вось Украіна тая ж ні пад кога не падладжваецца: выйшла Руслана, станцавала свае “Дзікія танцы” — і стала першай. І паглядзіце, колькі на наступны год з’явілася калектываў, якія капіравалі яе. Ды позна…

— Я таксама лічу, што ва ўсёй нашай палітыцы падрыхтоўкі канкурсантаў ёсць нейкая баязлівасць, страх перад тым, што мы не трапім у фармат, што “не так” выступім. І пачынаецца азіранне па баках: зробім Руслана Аляхно падобным на Дзіму Калдуна, таму што Дзіма летась прайшоў. Альбо зробім з яго мачо, таму што гэта крута. У выніку робім штосьці, таму што гэтак робяць усе.

З аднаго боку, зразумела, што неабходна праходзіць пэўнае развіццё і рабіць пэўныя “традыцыйныя” крокі, такія, як, напрыклад, арганізацыя прома-тураў. Але не трэба “пераціскаць”. Успомніце фінаў, якія адправілі “Лордзі” і сказалі: “Не важна, якое месца зоймем, няхай нашы проста выступяць”. А ў выніку ўсе, хто глядзеў “Еўрабачанне”, убачылі і сказалі: “Ой, нешта новенькае!” — і прагаласавалі за іх. Давайце не будзем ні на кога глядзець, а выставім ад краіны проста чалавека, які будзе добра выступаць, будзе спакойна, прафесійна адчуваць сябе на сцэне. Тады, нават незалежна ад таго, якое месца ён заваюе, за яго проста не будзесорамна.

— Дарэчы, тут варта ўспомніць пра дзіцячае “Еўрабачанне”. Тая ж Ксеня Сітнік выйшла на сцэну “Еўрабачання” абсалютна так, як мама ў Мазыры з ёй займалася: у сваёй пластыцы, са сваімі песнямі. Яна прыехала туды, і не было тых самых “арганізатараў”, якія намагаліся ўпісаць яе ў фармат. Але дзяўчынка выйшла — і скарыла залу! На наступны год у Беларусі было другое месца, а яшчэ праз год на Жыгалковіча ўвогуле ніхто не ставіў, яму гаварылі: “Ты нікуды не трапіш, не тое што ў фінал”. Ніхто з нашых не мог паверыць у яго перамогу нават пасля таго, як былі абвешчаны вынікі. А ўсё таму, што хлопчык выступіў надзвычай арганічна: яго ніхто не “ламаў”. У яго любімы колер аранжавы — яму і касцюм пашылі гэткага колеру. І ніхто не сказаў, што, маўляў, летась перамаглі блізняты, а таму давай знойдзем табе пару альбо перафарбуем у бландзіна. Яму цалкам пакінулі тое, чым ён і браў гледачоў. І калі чалавек пачувае сябе на сцэне камфортна, ён выйдзе і будзе пець з задавальненнем. А калі спявак на сцэне адчувае сябе некамфортна, ён тое ж самае “транслюе” і ў залу...

— …І нам з ім побач таксама некамфортна. Вось гэта самае страшнае, што, дарэчы, прысутнічае ў большасці нашых канкурсантаў на “Еўрабачанні”. Тыя ж Паліна Смолава, Анжаліка Агурбаш — яны выходзілі на сцэну з такім адчуваннем, што вось зараз, маўляў, мы вам пакажам! Не з пасылам: “Паглядзіце, якая я добрая, прывабная, мілая, і як я рада бачыць вас усіх, шчаслівая дарыць вам сваю песню, і шчаслівая, што вы яе слухаеце!”, а — “Зараз мы тут вам усім!..” Такое адчуванне, што, выходзячы на сцэну, яны кідаюцца “ў бой”.

— Успомніце, каму першаму Кіркораў сёлета падзякаваў пасля “Еўрабачання”? Першаму расійскаму тэлеканалу — за тое, як яны арганізавалі “прамоўшн” ягонай падапечнай. У нас жа падобнага нават і не было! А ўсё таму, што на Беларусі сёння адсутнічае свая моцная, кампетэнтная па ўсіх параметрах, прадзюсерская школа. І гэта праблема не “Еўрабачання”, а — беларускага шоу-бізнесу. Хаця якраз гэтага шоу-бізнесу ў нас і няма: “раскруткай” калектываў і выканаўцаў займаюцца, у лепшым выпадку, самі музыканты. А школа нам проста неабходна.

— Дарэчы, той жа Кіркораў прыехаў да нас на фінал “Міс Беларусі”, выступіў, а напрыканцы — прадставіў Ані Лорак. Прычым гэта не было запісана як прома-тур, але ён ведаў, што ў гэты момант уся Беларусь сядзіць ля тэлеэкранаў. Наш жа Руслан Аляхно не быў нават “падвязаны” ў нас на буйных айчынных культурных мерапрыемствах, каб самі беларусы мелі магчымасць паглядзець на яго. Акурат гэтага прома-тура якраз не хапала…

— Ды не, Аляхно, безумоўна, браў удзел у шэрагу канцэртных праграм, але вось выглядаў на іх, я б сказала, даволі блякла. Са сваёй “Hasta la vista” ён, дарэчы, выступіў на выстаўцы “СМІ ў Беларусі”, дзе яго аўдыторыя складала не шматтысячны Бялградскі стадыён, а — сотня-дзве зацікаўленых слухачоў. Але і ў гэтай, заведама прыязнай аўдыторыі ён не здолеў прадэманстраваць таго самага драйву, што не схавалася ад вачэй прысутных. А гэта ж было ўсяго толькі за тры тыдні да выступлення на “Еўрабачанні”! Чаму ж ніхто не зрабіў з гэтага пэўных высноў?

— Колькі існуе гэты конкурс, я асабіста не памятаю, каб, акрамя “АВВА”, ён спарадзіў якую-небудзь “зорку”. Ды, зрэшты, і ў “АВВА” іх “Ватэрлоо” было вельмі бляклае, і зусім не яно вызначыла зорны шлях гурта…

— Паводле статыстыкі, пераможцы “Еўрабачання” вельмі рэдка становяцца зоркамі сусветнага маштабу. “Еўрабачанне” не спараджае зорак, якія б нейкім чынам уплывалі на культурнае выхаванне і з’яўляліся культурнай падзеяй. За тыя два-тры гады, пакуль яго пераможцы яшчэ на памяці, яны паспяваюць зарабіць грошай, а потым жывуць, нават часам іншымі, немузычнымі, інтарэсамі.

— Ну чаму ж? Вось, да прыкладу, тая ж Руслана пасля перамогі на “Еўрабачанні” заваявала сабе пэўнае месца ў прасторы сучаснай музычнай культуры як дастаткова сур’ёзная, прафесійная спявачка.

— Год пасля “Еўрабачання” яна сапраўды актыўна выступала па ўсёй Еўропе, а зараз яна працуе на Украіне і — у той жа стылістыцы. У адносінах да “Еўрабачання” прынцып “Калі ты перамог тут — будзеш мець папулярнасць ва ўсёй Еўропе” не спрацоўвае. Чым, да прыкладу, займаецца Дана Іnternational, якая перамагла гадоў восем таму?..

— Мы ўсе забыліся пра Мулявіна, які для таго, каб падняць ансамбль “Песняры” на сусветны ўзровень, паехаў не на “Еўрабачанне”, а разам з Лучанком — у глыбінку, на Палессе. І ў выніку мулявінскае “Касіў Ясь канюшыну” заспяваў увесь свет, прычым — па-беларуску. Дык няхай і сённяшнія нашы выканаўцы паспрабуюць пайсці тым жа шляхам. У нас жа процьма сваіх “крыніц” для творчасці — не трэба капіраваць чыйсьці шлях. І не ў Грэцыю ехаць Руслану Аляхно рабіць прычоску, а “абрасці” на Палессі, каб потым, пастрыжаным мясцовай бабуляй, здзівіць усю Еўропу.

Вось мы шмат гаворым пра тое, што гэта — тэлевізійны конкурс. Але ж тэлебачанне — усяго толькі сродак перадачы інфармацыі. Мы ж намагаемся яго ўзвесці ў ранг бога інфармацыі і стваральніка культурнага аблічча нашай краіны. У нас што, няма прафесійных кампазітараў, педагогаў па вакале, іміджмейкераў?.. Функцыя ж тэлебачання — прыйсці і зняць канчатковы вынік. А іначай падобная “самадзейнасць” і надалей будзе даваць тыя ж пралётныя вынікі.

— Я цалкам згодная, што чалавек спачатку сам павінен сябе зрабіць, а ўжо потым ехаць на розныя конкурсы, дзе ён прадстаўляе не сябе — краіну.

— Я не вельмі згодны з тым, што “вось калі ён стане”… З тым, што ён павінен быць асобай, згодны. А вось як яму стаць “зоркай”?

— Працаваць трэба! Асвой добра сваю прафесію і рабі сваю справу шчыра і якасна. І тады будзе не сорамна за тое, што дзяржава ўкладвае ў цябе грошы. Бо гэта — інвестыцыі не ў прафесійную адукацыю аднаго асобнага чалавека, а, сапраўды, як ужо гаварылася, у імідж нацыі.

— Мы тут абвінавачваем гэтага хлопчыка, але ж вінаваты не ён… Гэта тэлевізійны конкурс — і, мажліва, да яго патрэбны адпаведныя падыходы.

— Любыя падыходы не зменяць асноўнага: таго, што “Еўрабачанне” — форма выцягвання грошай з насельніцтва і з дзяржаў-удзельніц. Гэта — тусоўка, і адна з задач яе — стварэнне ілюзіі таго, што кожная хатняя гаспадыня, пра якіх мы гаварылі, можа, седзячы ў сябе дома, паўплываць на тэндэнцыі сусветнай музыкі. І гэта — ігра на амбіцыях простых людзей.

— Я хачу падкрэсліць, што “Еўрабачанне”, улічваючы ўліванне краін Усходняй Еўропы, набыло другое дыханне. Так, гэта магутнае відовішча, якое глядзяць сотні мільёнаў чалавек! І пераканана, што гэткія ж, як у нас, жарсці кіпяць і ў іншых краінах. Думаю, тая ж Боснія і Герцагавіна таксама засядае і гаворыць: чаму ж нашы занялі такое месца? Нават там, дзе да “Еўрабачання” так грунтоўна, як мы, не рыхтуюцца, і то сядзяць людзі на форумах і абураюцца: нас засудзілі!

* * *

Даводзіцца прызнаваць, што ў сучасным шоу-бізнесе, як і ў многіх іншых сферах нашага жыцця, увесь “спартыўны” напал спаборніцтва перамясціўся ў сферу крэатыву: у спаборніцтва ўступаюць ужо не столькі канкрэтныя асобы з іх выканальніцкімі здольнасцямі, колькі артысты як “прадукт” дзейнасці іміджмейкераў. Прычым “вытворчасць” гэтых сцэнічных “прадуктаў” у выглядзе музычных гуртоў і асобных выканаўцаў наладжана настолькі паспяхова, што “канвеернае” кланіраванне іх спарадзіла цэлую плойму артыстаў, як дзве кроплі вады падобных адзін да аднаго. Але “Еўрабачанне” апошніх гадоў — нагляднае пацвярджэнне таго, што звычайны глядач абірае для сябе штосьці “новенькае”, тое, што яшчэ не выклікае ў яго адчування знаёмасці і звыкласці...

“Але які ж сэнс махаць кулакамі пасля бою?” — запытаецеся вы. А ён відавочны. Калі ў першыя гады нашага ўдзелу ў “Еўрабачанні” мы былі шчаслівыя ўжо толькі тым, што прынялі ўдзел у гэтым прэстыжным тэлепраекце, сёння, прайшоўшы пэўныя арганізацыйныя і творчыя этапы, аднаго гэтага замілавання ўласным “выхадам на Еўропу” ўжо аказваецца недастаткова. І так не хочацца ў чарговы раз наступаць на адны і тыя ж “граблі”…

Хто на новенькага?

Аўтэнтычнасць, прафесіяналізм і гумар як лекі ад нешанцавання

“Крыштальны мікрафон” у руках Дзімы Білана выклікаў не толькі шквал віншаванняў на адрас расійскіх пераможцаў, але адразу паставіў і пытанне: хто наступнай вясной выправіцца ў Маскву прадстаўляць Беларусь? Арганізатары нацыянальнага этапа Міжнароднага конкурсу з года ў год імкнуцца абраць самага вартага, але зачараваная мяжа паўфіналу пакуль нікому, акрамя тандэма Калдун — Кіркораў, яшчэ не паддалася. Які ж рэцэпт ад крызіснай навалы “Еўрабачання”?

З такімі пытаннямі карэспандэнт “К” выйшла на вуліцу.

У апытальную групу трапілі вучні старэйшых класаў, рабочыя, служачыя, студэнты, пенсіянеры. Яны вывелі ў лідэры (20 працэнтаў апытаных) прафесіяналаў кшталту Ірыны Дарафеевай і Іны Афанасьевай. Асабліва часта гучала імя Пятра Ялфімава. Народ упэўнены: шыкоўны голас, вялікі вопыт выступленняў перад шматлікай аўдыторыяй, харызма гэтых выканаўцаў не пакінуць еўрапейскую тэлеаўдыторыю абыякавай.

Тыя ж 20 працэнтаў галасоў атрымалі гурты, якія славяцца сваімі жартамі. “Ляпіс Трубяцкой”, “Крамбамбуля”, “The Рroject” змогуць, на думку апытаных, нарэшце разрадзіць становішча, у якім кожны раз аказваюцца нашыя канкурсанты, калі выходзяць на еўрасцэну як на апошні ў жыцці бой. Да таго ж, ІІ месца Веркі Сярдзючкі на мінулагоднім конкурсе даказала, што тут можна проста весяліцца, і тым самым набіраць патрэбныя балы. Адзін з апытаных нават прапанаваў адправіць у Маскву Элеанору Язерскую. Яна, маўляў, асоба яркая, запамінальная, а ўдзел у нашых “Дзвюх зорках” паказаў, што яна і спяваць можа.

З 17 працэнтамі другую прыступку занялі “рускія беларусы”: удзельнікі “Фабрыкі зорак” Дакота, Наталля Падольская і Дзіма Калдун (апошняму прапануюць пераняць “расійскі” досвед: маўляў, Дзіма Білан дабіўся свайго менавіта з другой спробы). Апытаныя слушна адзначалі, што тым, хто ўжо засвяціўся ў шоу-бізнесе краіны-суседкі, прасцей заваяваць увагу Еўропы, бо, дзякуючы іх вялікай сетцы мас-медыя, “фабрыкантаў” ужо ведае, прынамсі, славянская публіка.

Іскуі Абалян, Жанет, Ганна Шаркунова, Карыяна, Вера Карэтнікава атрымалі ад паклоннікаў 15 працэнтаў з адзнакай: “Пройдуць у фінал дзякуючы неблагім вакальным даным, маладому імпэту і прыгажосці”.

Мужчынскія імёны назвалі 10 працэнтаў рэспандэнтаў. Узгадалі Георгія Калдуна, адно прозвішча якога, на іх погляд, выкліча дадатковы інтарэс да Беларусі, гурт “Litesound” (між іншым, добра паказалі сябе на сёлетнім “Еўрафэсце”), папулярны рок-калектыў “J:МОРС”. Акцэнтавалі ўвагу і на гурце “Atlantica”, бо тыя выдатна валодаюць англійскай мовай, значыць, будуць добра зразумелы англамоўнай аўдыторыі.

Тую ж колькасць балаў атрымалі нефарматны “beZ bileta”, аўтэнтычныя “Тройца” і “Стары Ольса”, Гюнеш са своеасаблівай усходняй “разыначкай”. Нават прапанавалі спецыяльна да песеннага турніру аб’яднаць імпазантную спявачку з гуртом “Палац”. Падобны выбар зразумелы: некалі самабытная малдаўская бабулька разам з гуртом “Zdob si Zdub” сабрала шчодры ўраджай галасоў.

Песімістаў сярод апытаных назбіралася 8 працэнтаў. Яны зазначылі, што на сённяшні дзень няма спевакоў, якія змаглі б прынесці краіне годнае месца ў еўрапейскім плей-лісце. І калі ўвогуле ад спаборніцтваў мы адмовіцца не можам, то лепей зрабіць трохгадовы перапынак: тады пасталелая Ксеня Сітнік зробіць такі ж прарыў, як некалі на дзіцячым аналагу міжнароднага песеннага форуму.

Апытанне праводзіла Настасся ПАНКРАТАВА