Леанід Тышко падчас рэпетыцыі ў ансамблі "Песняры". / Фота з асабістага фотаальбома героя матэрыяла перазняў падчас наведвання Леаніда Тышко Іван Капсамун з Малдовы
— Я не паэт — вось у чым справа! — адразу зазначыў Леанід Тышко. — Хаця мне даволі часта спрабуюць прыпісаць такі занятак. Цяпер я хіба для дзён народзінаў сяброў нейкія радкі складаю. Мая жонка іх імкнецца збіраць. Я ж больш проста да такіх рэчаў стаўлюся, мо, таму нічога не захавалася з “песняроўскіх” часоў, калі пісалася шмат радкоў "з нагоды", а рукапісы ўручаліся героям вершаваных радкоў. Сэнс палягаў у тым, каб злавіць нейкія яркія ўласцівасці героя, рысы псіхалагічнага партрэта, магчыма, нават па-сяброўску зачапіць вострым параўнаннем ці іроніяй. А звыклых зычэнняў у маёй манеры няма. Памятаю, што ў гэтым сэнсе мне няблага ўдалася іранічная партрэтная замалёўка ў рыфму да колішняга піяніста “Песняроў” Аркадзя Эскіна.
Дарэчы, адзін з былых адміністратараў ансамбля паведаміў мне, нібыта захаваў мае аркушы! Пра гэта ён сказаў праз шмат гадоў, калі сам ляжаў у бальніцы і патэлефанаваў мне ў Ізраіль. Але праз паўгода яго не стала, таму я так і не дазнаўся, ці сапраўды радкі захаваліся.
Пісаліся ж падобныя творы, вядома, па-руску. Беларускую мову мы выкарыстоўвалі толькі пры выкананні песень, а па жыцці заставаліся рускамоўнымі. Хаця асабіста я ў школе меў пяцёркі па роднай мове ды літаратуры. Цяпер магу нават жартам сказаць: хачу пісаць у манеры Іосіфа Бродскага. Яго вершы мне найбольш блізкія цяпер, лічу іх вяршыняй у паэзіі. А прыйшоў да яго, пачаўшы захапленне вершаваным словам з Аляксандра Блока. Пасля былі Мандэльштам, Пастарнак, Цвятаева, Ахматава. А вось з беларускай паэзіяй амаль не складвалася кантактаў. Магу згадаць хіба знаёмства з Валянцінам Лукшам і наяўнасць дома чатырохтомніка Янкі Купалы.
А што тычыцца тэкстаў песень, дык тое здарылася хіба пару разоў. У прыватнасці, да фільма “Ясь і Яніна” рэжысёра Юрыя Цвяткова была замоўлена пэўная колькасць рэчаў. Калі Уладзімір Мулявін напісаў адну з мелодый, паўстала праблема з тэкстам. Вось ён і прапанаваў мне скласці яго, папярэдне найграўшы куплет-прыпеў. І я за ноч сапраўды стварыў той тэкст на беларускай мове, дарэчы. Менавіта тэкст песні “Ноч Купалы”, а не верш. Гэткім жа чынам з’явілася для фільма і мініяцюра “Як жа мне ў любві сваёй прызнацца…”. А яшчэ была песня пра Мінск на мае словы: яна амаль адразу не пайшла ў слухача, таму на яе хутка забыліся. Урэшце, усе гэтыя тэксты — не больш як спробы. І сур’ёзна пытанне напісання тэкстаў для ансамбля не ставілася. Ды і не да таго стала: у канцы 1970-х — пачатку 1980-х гадоў ансамбль выходзіў на іншы этап развіцця, калі ўласна творчасць відавочна завяршалася...
Дадамо: тэксты да песень “Песняроў” ранняй пары ствараў і калега Леаніда Тышко па першым складзе ансамбля Валерый Яшкін. Гэта тычылася як рускамоўных перакладаў шлягераў накшталт “Дэлайлы” ці “бітлоўскіх” рэчаў, так і тэкстаў аўтарскіх песень. У прыватнасці, “Вуліцы без канца” з аднайменнай стужкі рэжысёра Ігара Дабралюбава.
Герой жа публікацыі двойчы чытаў свае вершаваныя рэчы пра “Песняроў” са сцэны мінскага Палаца Рэспублікі ў час канцэртаў ансамбля “Беларускія песняры”. У гэтым нумары прапануем чытачам пазнаёміцца з некаторымі вершаванымі радкамі Леаніда Барысавіча.
Тэксты песень да фільма “Ясь і Яніна”
Як жа мне ў любві сваёй прызнацца,
Мой родны край у далечы лясоў,
Калі світаннем пачынаеш разгарацца
І абуджацца звонам каласоў?
Ці не аб тым мне песня сэрца поўніць?
Ці не аб тым чароўны спеў птушыны?
Вітаць штодзённа ранішнія промні
І захапляцца клёкатам бусліным.
Як жа мне ў любві к табе прызнацца,
Мой родны край азёр і верасоў,
Калі світаннем пачынаеш разгарацца
І абуджацца песняй жаўрукоў!
***
Ноч купальская прыходзіць
Светам зорак таямнічых.
Полем месяц дзіўны бродзіць,
На Купалле мяне кліча.
Ой ты, ночка-чараўніца,
Адкажы мне, Купалінка,
Дзе жыцця майго крыніца,
Дзе любоў мая — дзяўчына?
Адказалі зоркі-вочкі:
"Знае рэчанька лясная,
Дзе Купалейкава дочка
Для яе вянкі сплятае".
Ой ты, рэчанька-крынічка,
Затрымайся на хвілінку,
Дзе майго світання знічка,
Дзе любоў мая — дзяўчына?
Рэчка ціха гаманіла,
У кветках уся, як на выданні:
"Месяц знае шлях да мілай,
Але толькі да світання".
Ой ты, месяц — лунь крылаты,
Ты ў маё павер каханне,
На Купалейка, на свята,
Затрымайся ў развітанні.
Ноч, не доўгая улетку,
Згасла хутка, як лучына.
Не спаткаў я шчасця кветку,
Я сустрэў красу-дзяўчыну.
А над рэчкай, над крынічкай,
Промнем сонейка чаруе,
І апошнюю зарнічку
Нам на добры лёс даруе!
Радкі да "круглых дат" ансамбля “Песняры”
Сколько лет, сколько зим не поём, не играем, не спорим...
Человеческий фактор — и просто всему есть срок.
И мой нынешний дом на горе между небом и морем,
Говоря языком географии: Ближний Восток.
А Восток, вопреки утвержденьям, — не тонкое дело,
Это солнечный рай, улетающий в тартарары.
Я живу у себя. Моя память, минуя пробелы,
Возвращает мне лучшие годы: ансамбль "Песняры".
Зал приветствовал стоя на "Ты мне вясною прыснілася...",
И поверил Утёсов, слезу утирая на "Тёмную ночь".
Вновь я вспомнил об этом, "і сэрца парыўна забілася",
И бессонницу снова удастся с трудом превозмочь.
Наяву и во сне окрыляюсь былыми моментами,
Возносящими нас хоть на скромную, но высоту.
Не во сне — наяву — была встречена аплодисментами
Наша "Рана на Йвана" в нью-йоркском аэропорту.
Эта странная, необъяснимая вещь — сновидения:
В отголоски былого вплетается Ближний Восток.
Вы всё реже со мной, дорогие мои привидения.
Человеческий фактор — и просто всему есть срок.
Нам бы снова собраться, доспорить, развеять сомнения,
И уроки вождения вспомнить, беду упредить...
Как ни сладко в плену сослагательного наклонения,
Ничего не вернуть — просто помнить и с этим жить.
Иногда, по весне, прибывают к нам гости с концертами,
Незнакомые люди, по виду артистам сродни.
И под именем нашим поют наши песни фальцетами.
Я туда не хожу: "Песняры" были только одни.
Были мы молодыми, и всяк со своими изьянцами,
И грехи наши, если и были, быльём поросли.
Были мы молодцы, хоть порой и бывали засранцами.
Не судите нас строго — мы сделали всё, что смогли.
Так уж выпало мне: моя личная жизнь продолжается —
Вопреки или благодаря, не придумал пока.
И ансамбль "Песняры" с фотографии мне улыбается,
И судьба неуступчиво смотрит на нас свысока.
Я еще объявлюсь, прилечу на большом самолете,
И, сливаясь с потоком, шагну на проспект "Песняров".
Ничего, что еще не назвали, потом назовёте,
Время — мудрый судья, как заметил один острослов.
И ещё он заметил, что вышли мы все из народа,
Нынче дети поют, да и внуки уже подросли.
А сегодня ноябрь и хорошая, в общем, погода...
Нет, ну всё-таки что-то мы спели, успели, смогли!
Сколько лет, сколько зим... А в ответе одни междометия.
Но хотелось сказать в не совсем юбилейных строках:
Наш корабль идёт, миновав сорокапятилетие,
Без руля и ветрил в Средиземном и прочих морях.
***
На золотом крыльце сидели:
Царь, царевич, король, королевич,
Мулявин, Мисевич, Тышко, Борткевич,
Яшкин Валера, Мулявин Валера,
Демешко Саша — и молодость наша.
I таму прыляцеў я з выраю
Ў родны кут, дзе жывуць сябры,
Дзе звiняць зачарованай лiраю
"Беларускiя песняры"!