Пра любоў...

№ 52 (1178) 27.12.2014 - 02.01.2014 г

Так, у чарговы раз — пра любоў да вёскі. І не для заляцання перад сельскім чытачом у чаканні па- вышэння газетнага накладу. Проста так. Хаця б і з той прычыны, што зімовы дзень — як няўлоўны міг шчасця, а бясконцым снежаньскім вечарам, калі піліпаўскае ваўчынае сонейка хаваецца за хмарамі, думаць варта толькі пра добрае. Да прыкладу, пра вёску.

/i/content/pi/cult/508/10925/4-1.JPGШто мяне з ёй паядноўвае, я ж родам хоць і з маленькага, але горада? Доўга шукаю адказ, бо вытокі любові (як і кахання) патлумачыць вельмі цяжка… Мне пашчасціла: у мяне была персанальная вёска — Купрэеўка, дзе нарадзілася мая маці. Я не ведаў, што такое летнікі. Спачатку, малым, бавіў вясковыя вакацыі пад бацькоўскім прымусам. Потым, у юнацтве, ірваўся туды самастойна. Улетку ў Купрэеўцы было не пратаўкнуцца ад моладзі: не толькі сваёй, дамарослай, але і з Польшчы і, падаецца, з Амерыкі ды Канады (дзе толькі не шукалі лепшай долі продкі тых маладзёнаў!). Але я бегаў у Купрэеўку і ўзімку: пяць кіламетраў — не адлегласць. Памятаю, калі я зусім маленькім упершыню пабываў у вёсцы, а пасля, узброены тамтэйшымі прынцыпамі, вярнуўся ў Ветку і пачаў вітацца літаральна з кожным сустрэчным. І доўга потым не мог зразумець бацьку, які папраўляў мяне: “Гэта ў вёсцы — абавязкова, а ў горадзе — можна і ўстрымацца”. І чым жа горад горшы за вёску? Сёння я ўжо ведаю адказ на пытанне…

Бібліятэчныя кнігі і бацькавы выразкі рэпрадукцый з “Огонька” былі тэорыяй, а практычнае асэнсаванне шчырага мастацтва мне "выкладалі" жыхары Купрэеўкі. Шчырасць — грунт любой мастацкай праявы. Дзядзька Піліп не толькі бліскуча тачаў боты і плёў лазовыя кошыкі, ён віртуозна граў на гітары-сяміструнцы. Не ведаў нот, але ўмеў слухаць. Дзядзька Мішык спрабаваў маляваць алеем. Ён не ведаў, што такое фігуратыўнасць і як змешваць фарбы, але ўмеў бачыць. А як Мішык, кульгавы пасля вайны, касіў! Роўны, пад шнур, пракос; ніводнага пазалішняга руху; выраз засяроджанага твару — адпаведны ўрачыстаму моманту; а кульгавасць толькі дадае працэсу індывідуальнай непаўторнасці. Назіраць за мастацтвам — таксама мастацтва… Цётка Вара не грала, не малявала, не танчыла. Яна пасля вайны кіравала калгасам і добра ведала, як аб’яднаць людзей агульным настроем. Хіба гэта не адна з мэт высокага мастацтва?! А вось цётка Маруся ткала і вышывала. Я вырас сярод неверагодных па прыгажосці ручнікоў і абрусаў…

У вясковых хлопцаў былі дзіўныя мянушкі: Марак, Гарсэт, Сэр, Мастак… Апошні праз час сапраўды стаў мастаком. Але тады, калі мы былі маладзёнамі, ён, атэіст, ведаючы, што і я люблю маляваць, аднойчы скокнуў на гарышча і прынёс мне ў шчыры падарунак дзве пажухлыя і невыразныя іконы ў палову майго росту. Мы працерлі іх разрэзанай цыбулінай (пра такую “рэстаўрацыю” вычытаў у кніжках) — і ў хаце імгненна пасвятлела ад золата, срэбра і ўзвышанасці… Я не ўзяў тыя іконы не толькі таму, што прыйшоў у Купрэеўку на спатканне з незразумелай у жаданнях, а таму вельмі прывабнай дзяўчынай. (Куды на такое рандэву з абразамі?) Проста іконы патрэбны тым, каму патрэбны. Але ўражанне ад таго золата і срэбра суправаджае і па сёння… А колькі легенд распавялі мне хлопцы ў таямнічай вясковай хамутарні! А з якой асцярожнасцю мы падпаўзалі да поплаву, дзе сотні буслоў, спраўляючы сваё дзіўнае вяселле, танчылі да самазабыцця, як балерыны…

Шчодрая вёска, якая так і не навучылася хлусіць, падаравала безліч адкрыццяў ды ўражанняў, што за гады паспелі стаць жыццёвымі перакананнямі. Мора перастае смяяцца, калі мялеюць рэкі. А рэкі жывяцца крыніцамі. Як мала іх засталося па Беларусі. Чаму спахмурнеў апошнім часам Мінск? У тым ліку і таму, відаць, што знікла Купрэеўка. Але, выпраўляючыся ў камандзіроўкі, я цвёрда ведаю, што сустрэну дзесьці на іншых хутарах і Мішыка, і цётку Вару, і дзядзьку Піліпа, прынамсі, вельмі падобных на іх шчырых людзей… Шукаю і знаходжу. І гэта дапамагае жыць. Дзякуй, беларуская вёска!

Аўтар: Яўген РАГІН
рэдактар аддзела газеты "Культура"