— Так, многія абураюцца тым, што тут усыпляюць жывёлін. У народзе нашу ўстанову ахрысцілі “скуралупняй”. Але мне балюча гэта чуць, і я вельмі прашу вас напісаць у газеце, што гэтае месца пастаянна папаўняецца “дзякуючы” самім жа жыхарам горада. Бескантрольнае расплоджванне сабак і кошак, стаўленне да іх як да цацак, з якімі можна пазабаўляцца, а пасля выкінуць, чалавечыя здрада і жорсткасць выракаюць на бяздомныя блуканні новых і новых “братоў нашых меншых”. І ў той час, калі спагадлівыя людзі прыкормліваюць беспрытульнікаў каля пад’ездаў, іх суседзі тэлефануюць сюды і патрабуюць адлавіць жывёлін, бо не хочуць цярпець іх побач.
Ды нават калі вулічны кот ці сабака ўцякуць ад лаўцоў, наўрад ці ім удасца доўга бадзяцца. Беспрытульная рэальнасць суровая: гэта голад і холад, за якімі падступаюць хваробы, рызыка загінуць пад коламі аўтамабіляў, ад рукі злога чалавека ці ад агрэсіі сабе падобных… 
— Лічу, што самы галоўны крок наперад, які нам удалося зрабіць, — працягвае Н.Бялянава, — адмова ад здзельнай аплаты працы лаўцоў. Раней яны былі зацікаўлены прывозіць як мага болей жывёлін, таму сярод палоннікаў траплялася шмат даверлівых хатніх гадаванцаў у ашыйніках, якіх неабачлівыя гаспадары выпусцілі “пабегаць” без нагляду. Цяпер жа лаўцы атрымліваюць заработную плату па тарыфе і выязджаюць толькі па заяўках ЖЭСаў ды іншых арганізацый, па экстрэнных выкліках гараджан. Маем зараз 8 машын.
Пакуль мы размаўлялі, дыспетчар Ала Сабалько раз-пораз адказвала на тэлефонныя званкі. Ніводнага — ад жадаючага абзавесціся чацвераногім сябрам, спрэс патрабаванні: прыедзьце хутчэй, забярыце…
— На бліжэйшы час заяўкі распісаны, чакайце брыгаду заўтра пасля абеду,— нарэшце сказала ў слухаўку дыспетчар. І тут у прыёмную нерашуча ўвайшоў мужчына інтэлігентнай знешнасці. Спытаўся, як бы здаць ката. Маўляў, прыгожы коцік, пушысты, вясёлы, ды неспадзявана ў жонкі развілася алергія на поўсць. Можа, тут знойдуць яму новых гаспадароў?
— А ці ведаеце вы, што дарослых катоў забіраюць адсюль вельмі рэдка, і, хутчэй за ўсё, вашага ўлюбёнца давядзецца праз некаторы час усыпіць? Пастарайцеся самі прыстроіць яго ў добрыя рукі,ды, урэшце, выйдзіце з ім у выхадны на заалагічны рынак у Ждановічах — пушыстых ахвотней купляюць,— стала ўгаворваць наведвальніка Наталля Аляксандраўна.
Мужчына павагаўся і выйшаў з незадаволеным выразам твару.
— На жаль, нам часта даводзіцца бачыць уладальнікаў, якія імкнуцца ўнікнуць адказнасці за тых, каго яны прыручылі, і перакласці свае клопаты на кагосьці іншага, — сумна канстатавала Н.Бялянава.— Запомніўся такі выпадак: гаспадар прывёў здаваць англійскага бульдога, старога і хворага. Бач ты — як перастаў на выстаўках медалі зарабляць, дык ужо і не патрэбны. Той мужчына не пажадаў слухаць нашых ушчуванняў і сышоў, прывязаўшы сабаку проста пад плотам.
Я пацікавілася, у якіх умовах утрымліваюцца цяпер чацвераногія жыхары “Фауны горада” ў чаканні сваёй долі.
Мы з Наталляй Аляксандраўнай выйшлі ў двор, да вальераў з сабакамі. Пры нашым з’яўленні ўсчаўся звонкі рознагалосы брэх. Не злосны, але адчайны — спроба на сабачай мове завязаць дыялог з чалавекам праз металічную сетку. 
Хаця ў кожным вальеры ёсць будка з посцілкай, стаіць міска з вадой, раз на дзень даюць мясапрадукты ці сухі корм, жывёлы інтуітыўна не чакаюць нічога добрага ад гэтай няволі. Вакол адны дварнякі розных масцей і памераў, ці спатрэбяцца яны каму? Шчанят і стэрылізаваных сабак трымаюць у памяшканнях і кормяць два разы на дзень.
Кацінае племя таксама ўладкавана ў будынку. Але ў пакоях для кошак дасюль не праведзена вентыляцыя, таму пасля вуліцы дыхаць тут цяжкавата. Кіскі сядзяць у клетках, тужліва сціснуўшыся ў камячкі, амаль не рэагуючы на наш прыход.
— Ці маюць гэтыя небаракі шанцы спазнаць утульнае хатняе жыццё і гаспадарскую ласку?— Наколькі гэтыя шанцы вялікія, мяркуйце самі, — адказала мая субяседніца. — Напрыклад, за адзін толькі квартал 2007 года, з ліпеня па верасень, былі адлоўлены 563 сабакі і 827 кошак, прыняты ад насельніцтва 226 сабак і 117 кошак. За гэты ж тэрмін удалося ўладкаваць 325 сабак (21 з іх знайшлі ранейшыя ўладальнікі) і 326 кошак (36 з іх таксама былі вернуты ўладальнікам).
З канца чэрвеня мінулага года ў “Фауне горада” пачала дзейнічаць праграма стэрылізацыі перспектыўных і маладых жывёл. (Пад перспектыўнымі разумеюцца сімпатычныя, здаровыя, кантактныя і лагодныя.) Пакладзены пачатак стварэнню ўчастка ўтрымання жывёл з падоўжаным тэрмінам знаходжання — фактычна, гарадскога прытулку.
Супрацоўнікі “Фауны горада” робяць усё магчымае, каб прыстроіць паболей сабак і кошак. Інфармацыю пра дзейнасць КУП можна ўбачыць у зоамагазінах. Па ўсіх каналах БТ дэманструецца ролік, у якім прама гаворыцца: “У жывёлін з “Фауны горада” ёсць два выйсці — або ў вашу сям’ю, або ў пакой эўтаназіі”. Многія наведвальнікі прызнаваліся, што рашыліся ўзяць адсюль сабаку ці кошку пасля яго прагляду.
Фатаграфіі з апісаннямі перспектыўных жывёлін перыядычна змяшчаюць некаторыя газеты. На Сусветны дзень абароны жывёлы — 4 кастрычніка— “Фауна горада” праводзіла дзень адчыненых дзвярэй для дзяцей і дарослых, прапануючы бясплатна выбраць чацвераногага сябра. 
Але праўды тут не хаваюць: незапатрабаваныя шарыкі і муркі падвяргаюцца эўтаназіі. Раней іх труцілі аміякам ці забівалі кіямі, што выклікала справядлівае абурэнне зоаабаронцаў. Цяпер усыпляюць ін’екцыяй прэпарата Т-61, прынятага ў ветэрынарыі. Наколькі гуманны гэты спосаб, я спытала ў ветэрынарнага фельчара КУП Андрэя Драздова. Т-61 спалучае “тры ў адным”: атруту, снатворнае і абязбольваючае. Яго ўздзеянне досыць хуткае, аднак залежыць ад індывідуальных асаблівасцей арганізма. Сама працэдура ін’екцыі з’яўляецца насіллем: жывёліну звязваюць, укол робіцца тоўстай іголкай у вобласць сэрца… Супрацоўнікі КУП у кантакце з Інстытутам эксперыментальнай ветэрынарыі імя Вышалескага шукаюць больш мяккі метад эўтаназіі.
— Асабіста я не хацела б, каб усыплялі жывёлін,— кажа Н.Бялянава. — У некаторых краінах здаровых бяздомных сабак і кошак стэрылізуюць і выпускаюць у ранейшыя месцы пражывання.Але ў нас няма заканадаўчых падстаў для такой практыкі. Пакуль адны людзі выкідваюць на вуліцу непатрэбных жывёлін, другія спрабуюць іх ратаваць. Н.Бялянава з’яўляецца
старшынёй праўлення грамадскага аб’яднання абароны жывёлы “Эгіда”, якое праводзіць асветніцкія, выхаваўчыя акцыі сярод школьнікаў і моладзі, мае свой прытулак для сабак і кошак. На сайце “Эгіды” гараджане могуць атрымаць хуткі адказ на любое пытанне па “жывёльных” праблемах, а ў рубрыцы сайта “Зверьё ничьё” — убачыць фатаграфіі жывёлін, якіх штодня прывозяць у “Фауну горада”. Гэта асабліва важна для тых, хто шукае свайго згубленага сабаку ці ката. Шмат дапамагаюць валанцёры. Так, пенсіянерка Ала Мазуркіна рэгулярна ўладкоўвае ў добрыя рукі беспрытульных сабак. 
Аднак, як справядліва заўважыла аўтарка ліста ў рэдакцыю, адных толькі высілкаў энтузіястаў недастаткова. Паведамляем чытачам, што 7 снежня 2007 г. ва ўпраўленні жыллёвай гаспадаркі Мінска быў створаны каардынацыйны савет па вырашэнні праблем, звязаных з безнагляднымі жывёлінамі, куды ўвайшлі прадстаўнікі УЖГ, супрацоўнікі “Фауны горада”, прадстаўнікі зоаабарончых арганізацый “Эгіда”, “ЗааСвет”, “Ратаванне”. Большасць членаў савета схіляецца да думкі, што неабходна сілай закону забараніць расплоджванне беспародных сабак і кошак, а на расплоджванне пародзістых увесці ліцэнзіі, прапагандаваць сярод насельніцтва стэрылізацыю жывёлы, увесці ў навучальных установах выкладанне біяэтыкі.
Пакуль жа чалавечыя безадказнасць, жорсткасць і абыякавасць пастаўляюць на “канвеер смерці” ўсё новых чацвераногіх “сяброў”.
Святлана ІШЧАНКА
Фота аўтара і Святланы КАСЯЧЭНКА