Пасля нядаўняй сітуацыі, калі трупа Беларускага рэспубліканскага тэатра юнага гледача абвясціла вотум недаверу не творчаму кіраўніцтву, а дырэктару, і апошні, адпрацаваўшы пару месяцаў, пакінуў пост, ізноў паўсталі ўжо знаёмыя пытанні. Хто ў тэатры галоўны? Як будуюцца (прынамсі, павінны) адміністрацыйныя адносіны паміж дырэктарам і мастацкім кіраўніком (галоўным рэжысёрам)? Як размяжоўваюцца іх паўнамоцтвы? Хто вызначае рэпертуарную палітыку? Ці мае дырэктар права ўмешвацца ў творчы працэс і дыктаваць, якую п’есу ставіць, а якую — не? Гэтыя, а таксама іншыя пытанні, звязаныя з прызначэннем на кіраўнічыя пасады, асаблівасцямі кантрактнай сістэмы для акцёрскага складу, нармаваннем спектакляў, крыніцамі фінансавання і акупнасці тэатраў, канфліктнымі сітуацыямі і спосабамі іх пераадолення, а таксама асаблівасцямі працы тэатральных калектываў ва ўмовах рэканструкцыі, я задаў сваім калегам з Латвіі, Літвы (іх меркаванні "К" ужо апублікавала ў № 12 за 2014 г.), Польшчы, Украіны (чытайце іх ніжэй), з якімі пазнаёміўся пад час паездак на міжнародныя фестывалі монаспектакляў.

Калі кажуць пра нешта, непадуладнае часу, дык выкарыстоўваюць метафару “высечана на камені”. А ці можна сам камень лічыць сімвалам грунтоўнасці, трываласці, нязменнасці? Біблейскае выслоўе “Час збіраць камяні” некаторыя разумеюць літаральна. Вось прыйшоў у рэдакцыю ліст…

Перад прэс-паказам новай стужкі "Белыя Росы. Вяртанне" наш фотакарэспандэнт Юрый ІВАНОЎ зафіксаваў членаў яе здымачнай групы.

Сёння працягваем тэму, распачатую ў артыкуле, апублікаваным у “К” № 10 за 8 сакавіка. Гаворка ішла пра план аптымізацыі раённых метадцэнтраў культурна-асветніцкай работы, іх штатаў, абавязкаў. Нашы работнікі культуры — людзі сумленныя. У пэўных раёнах названы план, даведзены Міністэрствам культуры, ужо выкананы. Прычым у асобных выпадках аптымізацыя ды рэарганізацыя не прывяла да скарачэння колькасці метадыстаў. І кожны раён ідзе да “метадычнай” аптымізацыі сваім шляхам, з улікам канкрэтных умоў ды магчымасцей. Збольшага вядомы і надзённыя задачы: генерацыя творчых ідэй. Застаецца вызначыцца з перспектывай: РМЦ стане акумулятарам інфармацыі для вышэйстаячых інстанцый ці наросціць аналітычныя “мускулы” для прагнознай стратэгіі развіцця. Гэтым разам у абмеркаванні праблем прынялі ўдзел начальнік аддзела ідэалагічнай работы, культуры і па справах моладзі Нараўлянскага райвыканкама Віктар ЗАХАРАНКА, дырэктар Докшыцкага цэнтра традыцыйнай культуры і народнай творчасці Святлана ВЯЛІЧКА, дырэктар Ваўкавыскага метадычнага цэнтра Наталля МУДРЫК. Формат — ізноў жа, он-лайн-канферэнцыі.

Сёння ў айчыннага тэлегледача вялікі выбар разнастайных гумарыстычных перадач на любы густ. Вось толькі большасць з іх — прадукт хай сабе і высакаякасны паводле тых або іншых стандартаў, але — цалкам замежны альбо створаны на аснове запазычаных (за немалыя грошы) фарматаў. Беларускія ж аналагі пераважна расійскіх забаўляльных тэлепраектаў па шэрагу прычын не прывабліваюць масавага гледача. Адказаць на пытанне, чаму так сталася, вырашылі журналісты “К” на “лятучцы”, прысвечанай 1 красавіка — Дню гумару.

Разам з веснавой цеплынёй у нашай краіне паступова абуджаецца і фестывальны сезон. За лета ў Беларусі праходзяць дзясяткі, калі не сотні, разнастайных адмысловых святаў, фестываляў рознага ўзроўню — ад міжнародных і рэспубліканскіх да раённых і вясковых.

Вось які парадокс мне бачыцца: у сучасных педагогаў музыкі дыпломы ёсць, прычым па сваёй “намінальнай вартасці” яны аналагічныя тым, што былі і ў маіх настаўнікаў, і ў майго пакалення. Але ж чаму тады сама якасць музычнай адукацыі стала куды ніжэйшай?

Завяршылася першае кола турнэ газеты “Культура” па абласных цэнтрах, у час якога мы вывучалі эканоміку культуры: што і на якія мэты ўстановы атрымліваюць з бюджэту і дзе шукаюць пазабюджэтныя крыніцы, каб павысіць уласны дабрабыт. Апошнімі пунктамі ў нашым маршруце сталі Мінск і Маладзечна. Першы, зрэшты, у Мінскую вобласць не ўваходзіць, маючы статус самастойнай адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінкі. А другі якраз і ганарыцца неафіцыйным тытулам яе сталіцы. Культурнай, у тым ліку. Вось, скажам, тут стала праходзіць Нацыянальны фестываль беларускай песні і паэзіі. Чым не доказ статуснасці? Да ўсяго, у Маладзечне знаходзяцца некалькі ўстаноў культуры, у назве якіх можна сустрэць словы “Мінскі абласны”, ну а шыкоўны Палац культуры знаёмы і замежным гастралёрам.

“К” проста не магла не пасябраваць са студэнткай чацвёртага курса Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта культуры і мастацтваў Насцяй Батура. Менавіта яна стала ініцыятарам праекта “ПРАЦАвіТЫ”, пра які мы пісалі летась (гл. “К” № 45 за 2013 г.). Нагадаю: студэнты факультэта культуралогіі і менеджменту сацыякультурнай сферы запрасілі да сябе патэнцыйных працадаўцаў. Любы ахвотны маладзён мог выбраць сабе не толькі першае месца працы пасля заканчэння навучання, але і месца першай падпрацоўкі (па спецыяльнасці) літаральна з першага курса. Сёлета неўтаймоўная Насця аб’яднала ініцыятыўных ды неабыякавых студэнтаў у каманду ITV START. Каманда стартавала фантанам ідэй. Адна з іх — праект “Канструктар: будуем універсітэт мары”. Пачаткам “будаўніцтва” стала прэс-канферэнцыя “100500 пытанняў рэктару” з кіраўніком БДУКіМ (гл. “К” № 12 за 2014 г.). Днямі ITV START прапанаваў рэктару цэлы “пакет” праектаў, арыентаваных на паляпшэнне ўмоў навучання, павышэнне станоўчага іміджа ўстановы. Вось яны, гэтыя пяць “цаглінак” у падмурак універсітэта мары.

Жыткавіцкі раён — гэта найперш Тураў. Паселішча, што па ўнікальнасці гістарычнай спадчыны і насычанасці аб’ектаў культуры займела адносна нядаўна статус горада, дыктуе культурную палітыку не толькі Жыткавіччыне, але і Гомельшчыне. У выніку гэты край з кожным годам павялічвае і турыстычны патэнцыял.

Першае незвычайнае ўражанне ад сёлетняга джазавага фэсту ў Бірштанасе: мора рознакаляровых крокусаў на газоне каля мясцовага Цэнтра культуры. Ніколі вясна так рана не сустракалася тут з джазам. І ніколі, бадай, абнаўленне прыроды так арганічна не знаходзіла свайго ўвасаблення на фестывальнай сцэне...

ІХ Міжнародны маладзёжны форум “М.@rt.кантакт”, што прайшоў у Магілёве напрыканцы сакавіка, быў прасякнуты не толькі святочным настроем, атмасферай сяброўска-творчага спаборніцтва (Гран-пры паехаў у Літву), але і роздумам пра тое, якім быць фестывалю надалей. У бліжэйшай перспектыве — чым адметным можа вызначыцца праз год юбілейны, Х фестываль. У далёкай — як распрацаваць такую стратэгію, што “скантактуе” паміж сабой супрацьлеглыя, здавалася б, паняцці: моладзь (форум — маладзёжны!) і вялікія грошы, якіх патрабуе падобны з’езд тэатраў свету.

Беларускі глядач, не спешчаны прэм’ерамі айчыннага ігравога кіно, на мінулым тыдні атрымаў магчымасць пабачыць новую стужку. “Одолень-трава” — так называецца новая работа рэжысёра Андрэя Мычко, прэм’ера якой адбылася ў Рэспубліканскім тэатры беларускай драматургіі. Гаворка ідзе пра кіно вытворчасці не буйных кінастудый, а купкі энтузіястаў, якія, тым не менш, знаходзяць сілы ды сродкі для стварэння кінапрадукту і данясення яго да гледача. У прыватнасці, “Одолень-трава” з красавіка выходзіць у рэспубліканскі пракат: карціну закупілі абласныя кінапракатныя арганізацыі. І, як кажа рэжысёр стужкі, “на зацікаўленасць з боку тэлебачання таксама разлічваем”.

У Гомельскай абласной універсальнай бібліятэцы адкрыта Галерэя імя Марыі і Валянціна Ягоравых, вядомых беларускіх жывапісцаў. Рэалізацыі ідэі стварэння галерэі садзейнічала кніга-альбом “Споведзь у фарбах”, якая выйшла напрыканцы мінулага года.

Ва ўсіх сферах, ва ўсіх галінах сацыяльнай практыкі гісторыя занатоўвае імёны генералаў, а не салдат. Хіба што выпадкова згадка пра сціплага рупліўца трапіць на старонкі гістарычнай хронікі… Тая ж завядзёнка і ў галіне культуры. Але правіла не бывае без выключэнняў...

Нядаўна споўнілася 200 гадоў з дня нараджэння выдатнага ўкраінскага паэта і празаіка, жывапісца, гравёра, акварэліста Тараса Шаўчэнкі. А пражыў ён усяго сорак сем гадоў. Між тым, яго літаратурная спадчына налічвае каля 240 твораў, а спадчына мастацкая — больш як 1 000 работ. Зрэшты, бясконцыя спрэчкі і дыскусіі пра ягоную творчасць, яго культурна-грамадскі ўнёсак у станаўленне Украіны працягваюцца да сённяшняга часу.

У зале цішыня. Дзмітрый Свішчоў узмахвае дырыжорскай палачкай. Здаецца, што недзе там, у вышыні, загучаў ледзь улоўны спеў жаўрука. Ён паступова набліжаецца і ўжо нагадвае перазвон мноства маленькіх сярэбраных званочкаў. Гук шырыцца, расце, мацнее. Яшчэ адзін узмах дырыжорскай палачкі — і зала напаўняецца гучаннем іншых народных інструментаў...

Раённы цэнтр рамёстваў знаходзіцца ў гарадскім пасёлку Рось. Тут вас пазнаёмяць з традыцыйнымі промысламі і рамёствамі, прапануюць экскурсію па Музеі народнага побыту, пакажуць калекцыю традыцыйных і стылізаваных касцюмаў ваўкавыскага строю.

Мы ўжо апавялі пра пачатак жыццёвага шляху нашага земляка Станіслава Рэйтана. Сапраўды, быў такі іншы час, калі ягонае імя не сыходзіла са старонак часопісаў, газет. Яго літаратурная кар’ера, мяркуючы па крытычных заўвагах яшчэ аднаго сваяка роду — пісьменніка Генрыка Жавускага, распачалася ў 1830-х. Мы не ведаем назваў твораў, але апошні называў Станіслава Рэйтана “дылетантам”, які не мог бы напісаць “Гавэнды Сапліцы”. Паколькі твор выйшаў ананімна, Жавускаму часам даводзілася пацвярджаць у зацікаўленых колах сваё аўтарства. Відавочна, у тыя часы і было пасеяна зерне непрыязнасці паміж сваякамі. І на тое былі свае падставы.

Днямі споўнілася 120 гадоў з дня нараджэння вядомага рэжысёра, заслужанага дзеяча культуры Рэспублікі Беларусь Міхаіла Фрыдмана (1894 — 1975), які паставіў у Слоніме 27 спектакляў. У пасляваенны час ён кіраваў драматычным гуртком пры раённым Доме культуры і стаяў ля вытокаў тамтэйшага народнага тэатра, на базе якога ў 1990-м быў створаны цяперашні Слонімскі беларускі драматычны тэатр.

Скульптар Павел ВАЙНІЦКІ належыць да тых мастакоў, якія здольныя не толькі стварыць арт-аб’ект, але і ўцямна патлумачыць, чаму ягоны твор менавіта такі, а не інакшы. Ён не толькі практык, але і тэарэтык — кандыдат мастацтвазнаўства, дацэнт архітэктурнага факультэта БНТУ. Вось чаму мы звярнуліся да яго, каб прадоўжыць тэму сучаснай манументалістыкі, распачатую ў №№ 3, 8, 10 — 11. Яшчэ адна з ягоных іпастасяў — куратар мастацкіх праектаў. Апошняя яго работа ў дадзенай сферы — выстаўка да 60-годдзя вядомага скульптара Уладзіміра Жбанава ў сталічным Музеі сучаснага выяўленчага мастацтва. І першае пытанне ў нашай размове датычылася гэтага праекта.

— Можна сказаць, што — пра набалелае, але з такім сутыкнулася ўпершыню.

Наш фотакарэспандэнт Юрый ІВАНОЎ наведаў аўдыторыі Мінскага дзяржаўнага каледжа мастацтваў, рыхтуючы здымкі для матэрыялу пра ўстановы культуры Мінскай вобласці (глядзіце старонкі 10 — 11). Але паколькі адзнятага матэрыялу атрымалася куды больш, чым тое планавалася першапачаткова, нарадзіўся гэты выпуск "Фотасюжэта нумара".