Штотыднёвая грамадска-асветнiцкая газета
Выдаецца з кастрычнiка 1991 года
Дык хто ж ажыўляў карціны?
Праект “Ажылыя карціны” атрымаўся маштабным ды рэзанансным. Пісалі мы пра яго неаднаразова — тым больш, цягам некалькіх гадоў ягонай рэалізацыі арганізатары заўсёды падлівалі алею ў агонь, ствараючы інфармацыйныя нагоды. Але гэтым разам нагода не самая прыемная: Вольга і Андрэй Смалякі лічаць, што іхняй задумай вырашылі скарыстацца насуперак волі аўтараў, ды абвінавачваюць аднаго з колішніх удзельнікаў праекта ў крадзяжы інтэлектуальнай уласнасці. У сваю чаргу, іх апанент называе прэтэнзіі на свой адрас беспадстаўнымі. Па вялікім рахунку, сутнасць спрэчкі палягае ў досыць дзіўных пытаннях: дык “чый” жа гэты праект і хто мае права распараджацца яго вынікамі? Як выявілася, такое пытанне можа ўзнікнуць у самы неспадзяваны момант.
МОДА, ШТО ЯДНАЕ
А чаму б і не назваць модай тую тэндэнцыю, калі ў шэрагу раёнаў Беларусі з маленства юныя грамадзяне спасцігаюць традыцыю праз народную гульню, праз асваенне промыслаў, праз танец і песню…
У Беларусі бываем (ня)часта…
“Оглянись на прощанье — и вот она, под ногами, чужая земля...” — ёсць такія словы ў папулярнай песні маскоўскага гурта “Воскресение”. Аляксей Раманаў, аўтар тэксту гэтай кампазіцыі, сумуе ў ёй па тых сваіх сябрах, якія калісьці, пакінуўшы радзіму, перабраліся на пастаяннае месца жыхарства ў краіны замежныя. Пасля распаду СССР і атрымання суверэнітэту колішнімі саюзнымі рэспублікамі хваля іміграцыі накрыла і Беларусь. Сярод тых, хто з’ехаў з нашай краіны ў 1990 — 2000-я, былі і поп-, і рок-музыканты, вядомыя і не вельмі. Усіх і не згадаць. Шура і Лёва з цяпер культавага для кагосьці гурта “БИ-2” наогул апярэдзілі распад СССР, а пра іх цярністы шлях “Беларусь — Ізраіль — Аўстралія — Расія” ведае бадай кожны. У ЗША апынуліся гітарысты Аляксандр Растопчын і Аркадзь Юшын. Алесь Кузьмін (вакаліст калектыву “Мясцовы час”), скрыпач Валянцін Бадзьяраў і гітарэра Віктар Смольскі — у Германіі. Першая фронтвумен “Hasta La Fillsta” Крысціна Мендзялеева і Алег “Джагер” Мінакоў (“Rouble Zone”) — у Бельгіі, рэпер Сярога — ва Украіне, Б’янка — у Расіі. Маса электроншчыкаў раскідана па зямным шары... Чаму яны рассталіся з радзімай, мабыць, назаўжды, або ўпадабалі жыць і працаваць за яе межамі, перыядычна вяртаючыся? Мы прапанавалі трыбуну “К” некаторым з такіх асоб, якія ўзгадалі, чаму і куды яны выправіліся ў пошуках сябе, распавялі, чым займаюцца сёння і ці тужаць яны па Беларусі...
Пра ўзаемную любоў. У новай раме
Запытаўся неяк ў знаёмай, якая вярнулася з вандроўкі ў Парыж, чым запомнілася ёй сталіца Францыі. І яна распавяла пра тое, як для іхняй турыстычнай групы зладзілі шпацыр па начным Манмартры. Адна з новых славутасцей гэтай легендарнай мясцовасці — сцяна, на якой больш як на 300 мовах свету напісана фраза “Я кахаю цябе”. “ І вось, пакуль я шукала на гэтай сцяне надпіс на роднай мове, на мой мабільнік з Мінска прыйшла SMS-ка “Я кахаю цябе!”. Вось самае моцнае ўражанне ад Парыжа...”
Шчыра: "прысмак" свята, дзе ты?
Калі становішся дарослым, і за спінай ужо — сям’я, дзеці, бацькі ва ўзросце ды асірацелыя хаты дзядуль і бабуль, да ўспамінаў пачынаеш ставіцца, як да скарбаў. Раней гэта былі проста нязмушаныя думкі, а зараз лёгкі радасны сум ад таго, што шчасце — яно заўсёды побач, нават у дробязях...
Нядолі жырандолі на... сметніцы
Сцісла пра важнае: нам неабходна тэрмінова знайсці, упарадкаваць і закансерваваць прадметы інтэр’ера савецкай эпохі. А цяпер больш падрабязна. Рэчы абазначанага мной часу маюць сакавіты, ёмісты, пазнавальны каларыт. Маштаб, матэрыялы, прапорцыі, характар прадметаў — усё асаблівае. Гэта, безумоўна, стыль і прадмет гонару для нас, уладальнікаў узораў названага кірунку. Але сёння ў Мінску, ды, напэўна, і ў іншых гарадах Беларусі, такія артэфакты, часцей за ўсё, захаваліся выпадкова: мода на еўрарамонт ужо змяніла ці зніштожыла большасць прадметаў не такой і далёкай ад нас эпохі. Тыя рэдкія фрагменты, якія да гэтага часу з намі, жывыя толькі па адной прычыне: няма грошай на нармальны рамонт памяшкання, дзе яны знаходзяцца...
“Вёскаўтваральнасць” музея? Магчымы варыянты!
Перадапошні дзень нашага аўтапрабегу прысвечаны быў даследаванню музейнай справы ў двух раёнах Магілёўшчыны: Дрыбінскім і Мсціслаўскім. Уражанне аказалася дваістым. З аднаго боку, брэндавасць устаноў проста не мае аналагаў па сваім прызначэнні і перспектыўным развіцці. З другога ж, уражанне такое, што мы іншым разам не ведаем у поўнай меры, што з ім рабіць.
Сам-насам з Мадоннай
“К” пастаянна піша пра брэндаўтваральнасць беларускай вёскі, пра абавязковую творчую адметнасць кожнага нашага аграгарадка. Шэрая аднастайнасць — сінонім заняпаду. Гарантыя перспектывы — у яркім непадабенстве. Да абмеркавання праблемы падключыліся мастакі. Валерый Шкаруба, у прыватнасці, чарговы раз прапанаваў ствараць у рэгіёнах мастацкія галерэі. Прапанова слушная, бо ці не ў кожным райцэнтры ў нас або нарадзіўся, або жыве ды працуе жывапісец, графік, скульптар. І ў малых нашых гарадах — ужо нямала галерэй, створаных па ініцыятыве саміх творцаў. Вёскі ж (за вельмі рэдкім выключэннем) пакуль чакаюць свайго часу. Пра адно з гэтых рэдкіх выключэнняў і хочацца пагаварыць.
Стомленасць і... нястомнасць
“Які крэатыў? Не дуры галаву! Займаемся звычайнай будзённай справай”. Гэтыя словы я чуў у нашых раёнах ды абласцях не адзін дзясятак разоў. І пэўная адсутнасць свежага раскрыцця “культурнай” тэмы ўласцівая не толькі штогадовым мерапрыемствам у нашых раёнах. Аднастайнасцю раз-пораз патыхаюць і абласныя, нават — рэспубліканскія акцыі. Уражанне такое, што пастаноўкай-рэжысурай іх займаецца адзін і той жа чалавек, надзвычай натомлены ды пераможаны руцінай.
План павінен быць рэальным
Культура Бярозаўскага раёна — запамінальная. У першую чаргу — яркімі мерапрыемствамі. Узяць да прыкладу, абласное свята гумару ў Спораве. Ці любы бібліятэчны праект мясцовага аддзела маркетынгу…
Ах, танга… з эканомікай
Фестываль на самаакупнасці, ды яшчэ з замежнымі гасцямі-турыстамі? Менавіта такім з’яўляецца штогадовы Мінскі веснавы танга-фестываль. Сёлета ён сабраў каля 300 удзельнікаў, у тым ліку больш за 60 прадстаўнікоў такіх краін, як Аргенціна, Вялікабрытанія, Германія, Данія, ЗША, Італія, Латвія, Літва, Нарвегія, Нідэрланды, Польшча, Расія, Турцыя, Украіна, Фінляндыя, Францыя, Швейцарыя, Швецыя.
Чэка-Бэка ды іншыя
У Магілёўскім абласным мастацкім музеі імя П.Масленікава праходзіць выстаўка “Шлях” скульптара Андрэя Вераб’ёва. Аўтар праславутага “Агурка”, усталяванага ў Шклове, і некаторых іншых гарадскіх скульптур побытавай тэматыкі, тут ён паўстае глыбокім, удумлівым майстрам-філосафам, здольным на нечаканыя мастацкія фантазіі і нават “хуліганства”. Канцэпцыйнасцю прасякнута і кожная работа паасобку, і цыклы-серыі твораў, і ўся выстаўка ў цэлым, пачынаючы з увахода. “А дзе ў вас нармальныя дзверы?” — пытаюцца збянтэжаныя наведвальнікі, не рашаючыся зрабіць крок. Бо ўваход аформлены ў выглядзе вялізнай замочнай адтуліны, “дзірка для ключа” ў якой нагадвае абрысы чалавечай фігуры. Нішто сабе — гэткі “пралом”, які асацыюецца яшчэ і з камедыйнымі “праходамі” праз сцяну-плот-акно ў мульціках ды кіно! Насамрэч, гэта сапраўдны ключ да ўсёй экспазіцыі, якая ў поўнай меры можа быць названа (як і творчасць А.Вераб’ёва ўвогуле) нават антрапалагічнай, антропацэнтрысцкай, а таксама шмат у чым парадаксальнай. У цэнтры большасці работ — чалавек. Але як па-рознаму ён выглядае! Нават на аўтапартрэтах. Скульптара цікавіць не знешняе падабенства, а ўнутраная сутнасць, выяўленая праз багатыя асацыятыўныя шэрагі: аўтапартрэт — гэта крыж, кніга, рыцарскае забрала, кроплі-падцёкі са свечкі, маска (у самых розных сэнсах — ад тэатральнай да псіхалагічнай). “Аўтапартрэт, з якога ўсё пачыналася” (1983) яднае традыцыі драўлянай скульптуры з біблейскай тэмай. “Партрэт на 40-годдзе” (2009) — падобны адначасова на крыж, прывід, кляновы ліст, паветраны змей. Далоні выглядаюць як дзівосная каменная кветка — накшталт чароўнай купальскай, што вось-вось заззяе цёплым таямнічым агеньчыкам. Чалавечы пачатак — праз постаць ці твар — бачны ў выявах свечкі, распіле дрэва, галінках, у музычных інструментах, рыбацкім круку, люстэрку, лямпачцы. Яшчэ часцей сустракаюцца “падвойныя” партрэты: цэлая энцыклапедыя пацалункаў, шматлікія спалучэнні твараў і масак, варыяцыі на тэму “інь і янь”.
А што ў “Працэсе”?
Пад час выстаўкі маладых беларускіх фатографаў “Працэс” публіцы было прапанавана не толькі ацаніць плён высілкаў дзевяці аўтараў, але і зазірнуць на іх “творчую кухню” і даведацца, з якіх настрояў, сумненняў, думак, імпульсаў “складалася” кожная фотасерыя. Выстаўка сталася своеасаблівай справаздачай адукацыйнага курса, што ладзіўся амаль цягам года пад кіраўніцтвам расійскіх выкладчыкаў.
Песенная зямля: “і рай, і боль”
Пад назвай "І рай, і боль на Песеннай зямлі..." у Нацыянальным гістарычным музеі працуе выстаўка, якая працягвае навукова-экспазіцыйны праект “У пошуках страчанага”, прысвечаны шматгадовай гісторыі ўстановы.
Метро як музей
Станцыі метрапалітэна ў любым горадзе, дзе яны існуюць, выклікаюць павышаную ўвагу з боку турыстаў. Ды і што тысячы гасцей, скажам, нашага Мінска бачаць адразу пасля Цэнтральнага чыгуначнага вакзала? Так, станцыі сталічнага метро. І пакуль у нас толькі задумваюцца над тым, як іх дадаткова аздобіць у сучасным духу, у іншых краінах на гэтым робяць рэкламу, скіраваную найперш на імідж краіны.
L.B. Народжаны ў Мінску
...А цяпер я раскажу пра тое, дзе і як “ствараўся” сам Лазар Маер. Самая галоўная разыначка ў ягонай біяграфіі, цікавая асабіста для мяне, заключаецца ў тым, што яго малая радзіма — губернскі горад Мінск. Нарадзіўся ён… Але тут існуюць розныя версіі адносна дакладнага дня і нават года ягонага з’яўлення на свет: ці то 1884-ты, ці то 1885-ты… Хтосьці кажа, што ён нарадзіўся 12 ліпеня, а ўжо ў Штатах гэты дзень змяніў у пашпарце на 4 ліпеня, спецыяльна прымеркаваўшы яго да Дня Незалежнасці ЗША, тым самым жадаючы паказаць, што ён не нейкі там “эмігранцішка”, а “сапраўдны амерыканец”. Можа, і так. Але я прытрымліваюся меркавання яго дачкі Айрын Маер Сэлзнік: 4 ліпеня 1884 года, горад Мінск.
Страсці вакол “Paparats-kvetka”
Вось ужо колькі гадоў у прэсе мусіруецца пытанне аб выбары страў, якія не толькі змогуць годна прадставіць нашу краіну, але і стаць па-сапраўднаму прыбытковымі для рэстаратараў ды дзяржаўнай сістэмы грамадскага харчавання. За апошнія тры гады былі праведзены конкурсы сярод кухараў, некалькі дыскусій і напісаны дзясяткі артыкулаў з прапановамі, як лепш накарміць гасцей. А ў лютым Міністэрства гандлю апублікавала спіс рэкамендаваных нацыянальных страў для ўстаноў грамадскага харчавання на час Чэмпіянату свету па хакеі (перадрукоўваць яго не мае сэнсу, паколькі знайсці ў Сеціве пералік не складана).
Лакальны акцэнт
Для развіцця фальклорнага руху і адлюстравання спецыфікі аўтэнтычнага фальклору Віцебшчыны, яго лакальных адметнасцей у Расонах прайшоў Х Абласны агляд-конкурс фальклорнага мастацтва дзяцей і моладзі.
Тэатр на Гарадніцы
З першых дзён у верасні 1947-га Гродзенскі абласны драматычны тэатр працаваў у адным з найстарэйшых тэатральных будынкаў Беларусі (архітэктары — Ёган Мёзер і Джузэпэ дэ Сака) без малога сорак гадоў. Стары тэатр, дзе было немагчыма не адчуць спрыяльную творчасці атмасферу, напрацаваную стагоддзямі, вельмі любілі і тыя, хто ў ім працаваў, і гледачы. Але з часам паўстала патрэба ўзвесці для абласнога тэатра новы дом. І вось, 31 сакавіка гродзенцы адсвяткуюць трыццатую гадавіну першага паказу на сваёй сучаснай сцэне. У той прэм’еры — “Вечна жывыя” В.Розава — была занята ўся трупа...
Тэатр адкрываецца!
Пасля рамонтных работ сёння адкрываецца будынак Слонімскага драматычнага тэатра. Першай пастаноўкай на новай сцэне стане прэм'ера "Паўлінкі" Янкі Купалы. Па нашай просьбе загадчык літаратурнай часткі трупы Сяргей ЧЫГРЫН зрабіў для нас некалькі кадраў экстэр'ераў абноўленай установы культуры.
Які лёс чакае "Берагіню"?
Публікацыя ў “К” артыкула этнахарэографа і заснавальніка фестывалю “Берагіня” Міколы Козенкі выклікала рэзананс сярод чытачоў, якія занепакоены далейшым лёсам гэтага этнапраекта. Сёння мы публікуем чарговы ліст.
…музычныя творы, якія варта дадаць у школьны падручнік
— Неаднойчы заўважаў, што сучасныя студэнты, выпускнікі школ, падлеткі, малазнаёмыя між сабой, не здольны праспяваць разам ніводнай беларускай песні. Ніводнай, так! І датычыцца гэта, паўтаруся, не нейкіх абстрактных студэнтаў ды школьнікаў. Урэшце, запытайцеся ў сябе: а колькі песень на роднай мове здольныя цалкам праспяваць вы?...
Бывай, браце Навум!
З Германіі прыйшла сумная вестка. На 78-м годзе жыцця памёр вядомы пісьменнік, публіцыст, журналіст і цудоўны чалавек Навум ЦЫПІС. Сталы сябра рэдакцыі, ён у другой палове 1990-х працаваў у “Культуры” спецыяльным карэспандэнтам, глыбокія і эмацыйна-чытэльныя матэрыялы якога ўпрыгожвалі палосы.
Сайт переехал на новый адрес – kultura-info.by

Новы нумар

Рэдакцыйна-выдавецкая ўстанова
"Культура і мастацтва"

© 2007 - 2024 «Культура». Зроблена ў «Вэбпрофі»