Культурную палітыку ажыццяўляе дзяржава. У працэсе культуратворчасці ўдзельнічаюць усе грамадзяне краіны, гэта — наша канстытуцыйнае права. Органы ж кіравання абавязаны ажыццяўляць падтрымку культурных ініцыятыў знізу.
Традыцыйная культура — крыніца і падмурак усіх іншых відаў і форм культуры. Яна — адзіны жыццядайны механізм, які мае пэўныя законы самаразвіцця. Прыярытэт нацыянальнай культуры існуе ў кожным самастойным грамадстве. А мэтамі, скажам, Міжнароднага Савета арганізацый фальклорных фестываляў і традыцыйнага мастацтва (CIOFF) з’яўляюцца падтрымка і захаванне культурнай спадчыны: фальклорнай творчасці, міжнароднага культурнага абмену. Пад патранатам CIOFF праводзіцца каля 250 фестываляў у 70 краінах свету. Толькі ў Іспаніі па ініцыятыве CIOFF адбываецца каля 30 танцавальных фестываляў!
Нашы суседзі з краін СНД і Балтыі бяруць актыўны ўдзел у дзейнасці гэтых міжнародных арганізацый. Украіна стала членам CIOFF у 1996 годзе. З гэтага часу ў Луцку праводзіцца Міжнародны фестываль “Палескае лета з фальклорам”, які ўваходзіць у пяцёрку форумаў, што праходзяць ва Украіне пад эгідай CIOFF. З 2004 года ў Кіеве ладзіцца фестываль “Фальклорны дзівасвет”. Яго мэта — ахова і папулярызацыя традыцыйнай культуры ў такіх формах, як танец, музыка, спевы, народныя рамёствы, гульні і забавы...
Міжнародны фестываль народнага мастацтва і рамёстваў “Садко” штогод арганізуецца ў расійскім Вялікім Ноўгарадзе. Ён вырас з рэгіянальнага фэсту, які традыцыйна праходзіў на ноўгарадскай зямлі цягам 25 гадоў. Заслужаны аўтарытэт фестывалю і велізарны вопыт правядзення дазволіў яму атрымаць у 2002-м статус міжнароднага. З 2004 года ён праводзіцца пад патранатам Камісіі Расійскай Федэрацыі па справах UNESCO і Расійскага камітэта па захаванні нематэрыяльнай культурнай спадчыны. Фестываль знаходзіцца ў полі зроку такіх міжнародных арганізацый, як CIOFF і IOV пры UNESCO, з мэтай вывучэння арганізацыйна-творчага досведу, пашырэння складу замежных удзельнікаў. Фестываль “Садко” аб’ядноўвае фальклорныя групы, ансамблі музыкі і танца, майстроў-умельцаў з розных краін: Вялікабрытаніі, Балгарыі, Італіі, Іспаніі, Мексікі, Турцыі, Фінляндыі, краін СНД і Балтыі.
З 1987-га ў адной з трох балтыйскіх краін — Літве, Латвіі, Эстоніі пачаргова — пры падтрымцы CIOFF ладзіцца Міжнародны фальклорны фестываль “Балтыка”. Ён прэзентуе фальклор, этнаграфію, абрады і звычаі, песні, танцы, інструментальную музыку, а таксама вырабы саматужнай вытворчасці, нацыянальную кухню — усё тое, што з’яўляецца адметнасцю ды ўнікальнасцю кожнай нацыі і дэманструе іх культурную разнастайнасць.
...На вялікі жаль, наша краіна не можа пахваліцца паўнавартасным членствам у CIOFF і, адпаведна, не можа ўзяць на сябе ініцыятыву ды адказнасць за правядзенне імпрэз адпаведнага міжнародным стандартам кшталту. Беларусі, безумоўна, патрэбна падобная акцыя міжнароднага маштабу, якая абагуліла б наяўныя сістэмныя арганізацыйна-творчыя намаганні па падтрымцы, захаванні і арганізацыі пераемнасці традыцыйнай народнай культуры, сцвердзіла імідж нашай Айчыны на міжнароднай арэне як краіны, што мае значны культурны патэнцыял, дынамічна развіваецца, клапоціцца пра сваю культурную ўнікальнасць і пашырае культурную інтэграцыю ў розных напрамках.
Але... Няхай сабе міжнародныя імпрэзы такога кшталту для нас цяпер не прыярытэт. Тады варта падтрымліваць культурнае развіццё на рэгіянальным узроўні. У суседняй Польшчы свой асобны фальклорны фестываль мае ледзь не кожны населены пункт. І гэта не жарт! Мне асабіста давялося браць удзел у Міжнародным фальклорным фестывалі, які ладзіўся ў Пархове Гданьскага ваяводства з насельніцтвам у дзве тысячы чалавек. Па-суседстве, за 25 кіламетраў адтуль, у Бытове, меў адбыцца яшчэ адзін. У маленькай Літве праводзіцца больш за сто фестываляў. Няхай і ў нас будзе шмат падобных лакальных святаў — “добрых і розных”! Яны аказваюць велізарны ўплыў на рэгіянальнае развіццё, стымулююць дзейнасць творчых асоб ды калектываў, актывізуюць і выхоўваюць усё насельніцтва наваколля.
Вось навуковае абгрунтаванне гэтага пастулата: святочная культура гарамадства акумулюе ў сабе мастацкі вопыт пакаленняў, забяспечвае трансмісію (перамяшчэнне) у прасторы і часе жыццяздольных культурных стандартаў ды стэрэатыпаў. Яна з’яўляецца механізмам сацыялізацыі і інкультурацыі новых членаў сацыяльнай супольнасці.
Любоў СІВУРАВА, дацэнт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта культуры і мастацтваў, даследчык фестывальнага руху на Беларусі, аўтар вучэбнага курса “Фестывальны менеджмент”
З тэкстам Міколы Козенкі можна пазнаёміцца тут.
некаторыя іншыя водгукі на публікацыю размешчаны тут.