«Но­вая ідэя» для твор­ча­га са­юза

ТВОР­ЧЫЯ СА­ЮЗЫ СЁН­НЯ. ПЕР­ША­ПА­ЧАТ­КО­ВАЯ ІДЭЯ І РЭ­АЛІІ

Гра­мад­скае аб’­яднан­не «Бе­ла­рус­кі са­юз мас­та­коў» (да­лей Са­юз) вя­дзе сваю гіс­то­рыю з да­лё­ка­га 1938 го­да. Та­ды ўста­но­ва «Са­юз са­вец­кіх мас­та­коў БССР» ста­ла апо­рай і рэ­алі­за­цы­яй са­вец­кай ідэ­ало­гіі. Сён­ня змя­ні­ла­ся кра­іна, ма­ды­фі­ку­ецца ідэ­ала­гіч­ная, са­цы­яку­ль­тур­ная по­зва. Як змя­ня­ецца Са­юз мас­та­коў? Як ад­каз­вае на вы­клі­кі су­час­нас­ці?

— Па­вод­ле ста­ту­та, асноў­най дзей­нас­цю Са­юза з’яў­ля­ецца раз­віц­цё бе­ла­рус­ка­га на­цы­яна­ль­на­га мас­тац­тва, у тым лі­ку вы­ста­вач­ная актыў­насць. Ка­лі па­гля­дзець трох­га­до­вую спра­ваз­да­чу, то мож­на пе­ра­ка­нац­ца, што за гэ­ты час бы­ло ве­ль­мі шмат зроб­ле­на. У пры­ват­нас­ці, мой між­на­род­ны пра­ект «Аpple смак», які быў пры­цяг­ну­ты ў Па­лац мас­тац­тва час­тко­ва за спон­сар­скую да­па­мо­гу (мая падзя­ка Сяр­гею Кас­цю­чэн­ку, ААТ «Пры­ёрбанк»). Гэ­та бы­ла вы­ста­ва тэ­ма­тыч­ная, пры­све­ча­ная Яблыч­на­му Спа­су, яблы­ку. Усе мас­та­кі пра­ца­ва­лі на пэў­ную тэ­ма­ты­ку. Усе гэ­тыя са­лян­кі, як я на­зы­ваю вя­лі­кія агу­ль­ныя пра­екты, асаб­лі­вую ці­ка­васць у пуб­лі­кі не вы­клі­ка­юць. А тут, ня­гле­дзя­чы на ле­та, вы­ста­ву на­ве­да­ла бо­льш за 5 ты­сяч ча­ла­век. Гэ­та ўзро­вень на­вед­ва­ль­нас­ці ме­рап­ры­емстваў, арга­ні­за­ва­ных і спан­сі­ра­ва­ных Бел­газ­прам­бан­кам. Быў ство­ра­ны ка­та­лог, пад­рых­та­ва­на су­пра­ва­джа­ль­ная пра­гра­ма. Але га­лоў­нае — уз­нік­лі між­на­род­ныя кан­так­ты. Су­мес­ныя пра­екты з Ру­мы­ні­яй, Эсто­ні­яй, так­са­ма пад­клю­чы­лі­ся на­шы ка­ле­гі з Ірлан­дыі. Та­кія пра­екты — па­сту­па­ль­ныя кро­кі, якія да­юць нам рэ­кла­му ў сусветнай супольнасці.

Та­кім чы­нам, сён­ня я ма­гу ска­заць, як мы па­він­ны змя­няц­ца і што му­сім зра­біць для гэ­та­га. Не так да­ўно мы вя­лі пуб­ліч­ны пра­ект і ўза­ема­дзей­ні­ча­лі з га­рад­скі­мі і рэ­спуб­лі­кан­скі­мі струк­ту­ра­мі. За­ўва­жу, што бе­ла­рус­кіх мас­та­коў там ве­ль­мі ма­ла ве­да­юць. Не­абход­на ся­бе рэ­кла­ма­ваць, па­каз­ваць! Нас па­він­ны па­зна­ваць! Пер­шым кро­кам на гэ­тым шля­ху ста­не ства­рэн­не сай­та з по­ўнай інфар­ма­цы­яй пра кож­на­га на­ша­га мас­та­ка, су­час­на­га і кла­сі­ка. Гэ­та бу­дзе не­йкая агу­ль­ная плат­фор­ма, якая прад­стаў­ляе ўвесь спектр — ад ке­ра­мі­кі да тэк­сты­лю. Бо на­ват аўкцы­ённыя да­мы ма­юць ад­дзя­лен­ні, якія пра­цу­юць з Літ­вой, Рас­іяй, Укра­інай, але не з Бе­ла­рус­сю. Мы па­він­ны ўвай­сці ва ўсе гэ­тыя пра­сто­ры і за­явіць пра ся­бе.

Вы га­во­ры­це і пра між­на­род­ную, гла­ба­ль­ную пра­сто­ру, але так­са­ма і пра ла­ка­ль­ную? Бо важ­на шу­каць уз­ае­ма­дзе­янне на роз­ных уз­роў­нях.

— Так. Усе пра­цэ­сы ўза­емаз­вя­за­ныя. Час­та гэ­та пра­бле­ма ка­му­ні­ка­цыі. На з’ез­дзе яна ста­ла ві­да­воч­най: лю­дзі пры­язджа­юць раз на тры га­ды, па­гу­та­ры­лі і раз’­еха­лі­ся. А што ў гэ­тыя тры га­ды? Яны па­він­ны мець маг­чы­масць за­да­ваць пы­тан­ні, атрым­лі­ваць ад­ка­зы, мець дос­туп да інфар­ма­цыі аб пле­нэ­рах і г.д. У су­час­ным све­це вы­со­кіх тэх­на­ло­гій і ўсе­агу­ль­най інтэр­нэ­ты­за­цыі мы му­сім ад­па­вя­даць рэ­алі­ям. На­прык­лад, яшчэ як пер­шы на­мес­нік я стаў іні­цы­ята­рам тэ­ма­тыч­най вы­ста­вы «Увай­сці ў IT» з пры­цяг­нен­нем Па­рку вы­со­кіх тэх­на­ло­гій, у су­пра­цоў­ніц­тве з Мі­ніс­тэр­ствам ку­ль­ту­ры. Пра­ект пла­ну­ем рэ­алі­за­ваць у 2020 го­дзе. Пе­рад мас­та­ка­мі бу­дзе ста­віц­ца пы­тан­не — як IT-тэх­на­ло­гіі па­ўплы­ва­лі на сён­няш­няе жыц­цё. Па вы­ні­ках кон­кур­сна­га ад­бо­ру эскіз­ных пра­ектаў фар­мі­ру­ецца бу­ду­чая экс­па­зі­цыя вы­ста­вы. Важ­на, што Парк вы­со­кіх тэх­на­ло­гій пад­тры­мае ства­рэн­не прац, і ў да­лей­шым пла­ну­ецца за­куп­ка. За во­сем ме­ся­цаў мы пад­рых­ту­ем і рэ­алі­зу­ем гэ­ты пра­ект. Гэ­та ці­ка­ва, акту­аль­на, су­час­на, гэ­та мож­на дэ­ман­стра­ваць, гэ­та пры­цяг­не гле­да­чоў! Та­кі­мі пра­екта­мі мож­на за­явіць пра ся­бе і ў між­на­род­най пра­сто­ры.

БЕ­ЛА­РУС­КІ СА­ЮЗ МАС­ТА­КОЎ І СУ­ЧАС­НАЕ МАС­ТАЦ­ТВА

Та­кім чы­нам, згод­на з прад­стаў­ле­най ло­гі­кай, твор­чы са­юз змя­ня­ецца ў асноў­ным за кошт вы­ста­вач­най дзей­нас­ці, інша­га пун­кту гле­джан­ня на інфар­ма­цый­ную па­вес­тку. Аб’­яднан­не ста­но­віц­ца, пры­нам­сі па­зі­цы­януе ся­бе, ад­кры­тым. У чым за­клю­ча­ецца агу­ль­ная стра­тэ­гія раз­віц­ця Са­юза мас­та­коў? Я маю на ўва­зе сін­хра­ні­за­цыю з эка­на­міч­ны­мі, са­цы­яль­ны­мі, ідэ­ала­гіч­ны­мі су­час­ны­мі по­зва­мі. Акра­мя та­го, з’я­ві­ла­ся но­вая ге­не­ра­цыя мас­та­коў, якія пе­ра­ары­ента­ва­лі са­мо поле мас­тац­тва, у тым лі­ку ўка­ра­ні­лі­ся аль­бо спра­бу­юць вы­йсці на тэ­ры­то­рыю су­час­на­га мас­тац­тва. Як у та­кім вы­пад­ку быць з но­вы­мі мед­ыя?

— Ка­лі ка­заць пра апош­ні пункт, то му­зеі ста­лі за­куп­ляць не то­ль­кі тво­ры тра­ды­цый­ных фор­маў, але так­са­ма ві­дэ­амас­тац­тва, інста­ля­цыі, аб’­екты і іншае. Тыя ві­ды, якія не бы­лі прад­угле­джа­ны ра­ней у кла­сі­фі­ка­та­ры. Да­тыч­на су­час­на­га мас­тац­тва, я ду­маю, што мас­та­кі, ужо пад­лу­ча­ныя да існу­ючых сек­цый, пра­кты­ку­юць гэ­тую мо­ву, я ў тым лі­ку. Ад­нак, па­вод­ле ста­ту­ту, які з’яў­ля­ецца на­шым асноў­ным да­ку­мен­там, у вы­пад­ку, ка­лі ёсць не­абход­ная ко­ль­касць лю­дзей, яны мо­гуць вы­сту­піць з іні­цы­яты­вай і ад­крыць асоб­ную сек­цыю. Па­куль прэ­цэ­дэн­ту не бы­ло. Але, ка­лі ён ад­бу­дзец­ца, у мя­не ні­якіх пя­рэ­чан­няў не бу­дзе.

ПА­ЗІ­ЦЫЯ СА­ЮЗА Ў ДА­ЧЫ­НЕН­НІ ДА ПРА­ВА­ВОЙ ПАД­ТРЫМ­КІ МАС­ТА­КОЎ. ФІ­НАН­СА­ВАЯ ПО­ЗВА

— Са­юзу важ­на за­ся­ро­дзіц­ца на пы­тан­нях аўтар­скіх пра­воў, уво­гу­ле на пра­ва­вой пад­трым­цы мас­та­коў. Ка­лі звяр­нуц­ца да дос­ве­ду на­шых ка­лег з Шве­цыі, Англіі, то гэ­тай пра­бле­ме над­аец­ца ве­ль­мі шмат ува­гі. Са­юзы да­па­ма­га­юць сва­ім мас­та­кам, ства­ра­юць умо­вы і пра­ва­вую аб­аро­ну. У нас па­куль не над­ава­ла­ся гэ­та­му на­леж­най ува­гі. У вы­пад­ку з за­меж­ны­мі арга­ні­за­цы­ямі мно­гае вы­ра­ша­ецца пры пад­трым­цы дзяр­жа­вы. Гэ­ты мо­мант мы мо­жам вы­ра­шыць, на­прык­лад, за кошт гран­таў. Да­рэ­чы, да апош­ня­га ча­су Са­юз не ўдзе­ль­ні­чаў у та­ко­га ро­ду пра­гра­мах. Бы­ла спро­ба ў кан­цы 2018 — па­чат­ку 2019, ад­нак гэ­та бы­лі буй­ныя арга­ні­за­цыі, якія па­тра­бу­юць ад за­яўні­каў па­спя­хо­ва­га во­пы­ту і су­р’ёз­най па­пя­рэд­няй гіс­то­рыі. Тым не менш пер­шы крок зроб­ле­ны, і мы пра­цяг­нем гэ­тую па­лі­ты­ку. Сён­ня з’яў­ля­юцца доб­рыя маг­чы­мас­ці ў Літ­ве і На­рве­гіі, мы вя­дзём пе­ра­мо­вы і ўста­лёў­ва­ем кан­так­ты. На­прык­лад, мне ўда­ло­ся арга­ні­за­ваць два між­на­род­ныя пле­нэ­ры ў Літ­ве. За гро­шы, якія бы­лі вы­лу­ча­ныя не­пас­рэд­на лі­тоў­скім Сей­мам.

Пер­спек­ты­вы і сво­еча­со­вае па­шы­рэн­не поля ўжыт­ку — доб­ры знак. Але як быць з важ­ны­мі і вос­тры­мі пы­тан­ня­мі, звя­за­ны­мі з вы­твор­час­ця­мі, улас­нас­цю, мас­тац­кім кам­бі­на­там?

— Гэ­та ве­ль­мі ба­лю­чая тэ­ма — ад­апта­цыя да сён­няш­ніх умоў. І не то­ль­кі для Бе­ла­ру­сі. Я шмат па­ездзіў, па­бы­ваў і ў Ру­мы­ніі, Мал­до­ве, ва Укра­іне. У са­вец­кія ча­сы там так­са­ма пра­ца­ва­лі мас­тац­кія кам­бі­на­ты, бы­лі вы­твор­час­ці. Сён­ня ўся­го гэ­та­га не за­ста­ло­ся. З гэ­тай пры­чы­ны ў мя­не не бы­ло амбі­цый апы­нуц­ца ў стар­шын­скім крэс­ле, мя­не ўга­ва­ры­лі. Ад­нак тыя пра­бле­мы, якія ёсць ця­пер у Са­юзе, а так­са­ма скла­да­ныя эка­на­міч­ныя ўмо­вы ў све­це пры­вя­лі да та­го, што арга­ні­за­цыі па­трэб­ныя но­вая ідэя і но­вая кан­цэп­цыя. Лю­дзям па­трэб­ная но­вая надзея. І гэ­та ўсё па­він­на быць сво­еча­со­ва. Мы па­мя­та­ем пра дос­вед Кан­фе­дэ­ра­цыі Са­юза мас­та­коў, сі­ту­ацыю з Ба­ры­саў­скім кам­бі­на­там. Ма­дэль пра­цы аб’­яднан­ня па­тра­буе пе­ра­ўтва­рэн­няў у сён­няш­ніх рэ­алі­ях, інакш мы про­ста стра­цім тое, што ма­ем. Важ­ная за­да­ча — за­ха­ваць, пры­мно­жыць, раз­віць і за­явіць пра ся­бе, па­ка­заць, што мы ёсць. Што мы актыў­ная, ма­гут­ная струк­ту­ра.

МІЖ­НА­РОД­НЫЯ ІНІ­ЦЫ­ЯТЫ­ВЫ. ПО­ШУК ПАРТ­НЁР­СТВА

Ве­ль­мі важ­на быць актыў­ны­мі і за­няць сваё мес­ца ў ла­ка­ль­ным арт-по­лі, але так­са­ма не­абход­на стаць бач­ны­мі і на між­на­род­най мас­тац­кай сцэ­не. Між­на­род­ная па­лі­ты­ка прад­угле­джвае на­яўнасць мэ­та­на­кі­ра­ва­най і ста­бі­ль­най стра­тэ­гіі, па­тэн­цый­ных парт­нё­раў. Вы зга­да­лі пра гран­та­выя пра­гра­мы і кан­так­ты з пад­обны­мі Са­юзу твор­чы­мі арга­ні­за­цы­ямі за мя­жой, ва­ша ба­чан­не пер­спек­тыў Са­юза мас­та­коў у між­на­род­най інтэ­рак­цыі.

— Мы быц­цам бы пад­піс­ва­ем да­мо­вы з роз­ны­мі струк­ту­ра­мі, але да­лей за гэ­тыя на­мі­на­ль­ныя да­ку­мен­ты спра­ва не ру­ха­ецца. На сён­няш­ні дзень, ма­ючы за пля­чы­ма шэ­раг між­на­род­ных пра­ектаў, пра­вёў­шы вы­ста­ву ў Кі­таі, я зра­зу­меў, што нам не ха­пае пла­на­ван­ня бю­джэ­ту, у тым лі­ку на гэ­тыя па­трэ­бы. На­прык­лад, у на­шым га­да­вым фі­нан­са­вым пла­не ня­ма арты­ку­ла на між­на­род­ныя ад­но­сі­ны, за­пра­шэн­не за­меж­ных парт­нё­раў і г.д. Гэ­ты арты­кул важ­на прад­угле­дзець у на­шых вы­дат­ках.

Істотным парт­нё­рам для нас за­ста­ла­ся Рас­ія. На буй­ным між­на­род­ным пра­екце «Інтэр­му­зей» я на­зі­раў за­ці­каў­ле­насць і му­зей­шчы­каў, і Мі­ніс­тэр­ства ку­ль­ту­ры ўклад­ваць гро­шы ў гэ­ты пра­ект, у раз­віц­цё двух­ба­ко­вых ад­но­сін. Пра нас там ма­ла ве­да­юць, не­абход­ны вя­лі­кі рэ­трас­пек­тыў­ны пра­ект, гла­­баль­­ная вы­ста­ва з пры­го­жым аль­бо­мам. Гэ­та пер­шы на­пра­мак. Іншае стра­тэ­гіч­на важ­нае для нас уз­ае­ма­дзе­янне — Кі­тай. Тут ёсць по­спе­хі. Раз­ві­ва­ецца кі­тай­ска-бе­ла­рус­кі пра­ект «Адзін по­яс — адзін шлях», ад­бы­лі­ся су­мес­ныя мас­тац­кія вы­ста­вы. Быў не­звы­чай­ны по­спех, ад­на з кі­тай­скіх агра­ту­рыс­тыч­ных вё­сак па­бу­да­ва­ла нам ба­зу для арт-рэ­зі­дэн­цый. Мы за­клю­чы­лі па­гад­нен­не аб ра­бо­це на­шых мас­та­коў на гэ­тай ба­зе на вы­гад­ных для бе­ла­рус­ка­га бо­ку ўмо­вах, з апла­тай да­ро­гі і зна­хо­джан­ня ў твор­чай рэ­зі­дэн­цыі.

Кі­тай­скі кі­ру­нак ве­ль­мі нам ці­ка­вы, мы пра­цу­ем у са­мім Кі­таі (Пе­кін, Хан­дан, пра­він­цыя Ша­нь­сі і Чэн­ду), так­са­ма су­пра­цоў­ні­ча­ем з па­со­льс­твам Кі­тай­скай На­род­най Рэ­спуб­лі­кі ў Мін­ску, Кі­тай­скім ку­ль­тур­ным цэн­трам. Мы за­клю­чы­лі па­гад­нен­не з Ку­ль­тур­най Кі­тай­скай Аса­цы­яцы­яй.

Яшчэ адзін стра­тэ­гіч­ны на­пра­мак — Азер­бай­джан. Ня­даў­на пры­язджаў прад­стаў­нік цэн­тра су­час­на­га мас­тац­тва Гей­да­ра Алі­ева з Ба­ку. Гэ­та моц­ны парт­нёр, але ён ве­ль­мі ма­ла ве­дае пра бе­ла­рус­кіх мас­та­коў. Бы­лі раз­авыя спро­бы, ад­нак вя­лі­кай, маш­таб­най вы­ста­вы Са­юза ў Ба­ку яшчэ не бы­ло. Та­му мы па­він­ны па­каз­ваць на­ша мас­тац­тва.

РЭ­ПРЭ­ЗЕН­ТА­ЦЫЯ КА­ЛЕК­ТЫЎ­НА­ГА ГО­ЛА­СУ ПРА­ФЕ­СІЙ­НАЙ ТВОР­ЧАЙ СУ­ПО­ЛЬ­НАС­ЦІ. ПА­ШЫ­РЭН­НЕ ІНФАР­МА­ЦЫЙ­НА­ГА ПОЛЯ

Вы ка­за­лі аб ад­ным рэ­сур­се — сайт ці інтэр­нэт-парт­ал. Я раз­умею, што гэ­та вя­лі­кая пра­ца і су­р’ёз­ны вы­клік. Так­са­ма як і рэ­алі­за­цыя важ­най фун­кцыі Бе­ла­рус­ка­га са­юза мас­та­коў як твор­ча­га са­юза — рэ­прэ­зен­та­цыя «ка­лек­тыў­на­га го­ла­су мас­та­коў», якія жы­вуць у Бе­ла­ру­сі. У Англіі, на­прык­лад, асноў­ным пры­зна­чэн­нем аб’­яднан­ня з’яў­ля­ецца пад­трым­ка і дос­туп да рэ­сур­саў (юры­дыч­ная і эка­на­міч­ная экс­пер­ты­за і да­па­мо­га, ад­ука­цый­ныя і трэ­нін­га­выя пра­гра­мы, гран­ты, май­стэр­ні, рас­цэн­кі і інш.). Так вы­зна­ча­ецца / афар­мля­ецца ста­тус мас­та­ка. Як наш Са­юз ла­бі­руе інта­рэ­сы мас­та­ка, твор­чай су­по­ль­нас­ці, як ро­біць яго бач­ным?

— Гэ­та ве­ль­мі важ­нае пы­тан­не. Спра­ва ў тым, што на адзін з апош­ніх прэ­зі­ды­умаў мы за­пра­сі­лі прад­стаў­ні­ка Пен­сій­на­га фон­ду, які рас­па­вёў нам кры­ху пра струк­ту­ры, сіс­тэ­му на­лі­чэн­ня і раз­мер­ка­ван­ня срод­каў. У вы­ні­ку атрым­лі­ва­ецца так, што ча­ла­век, які актыў­на ўдзе­ль­ні­чаў у жыц­ці Са­юза і кра­іны, у якас­ці пен­сіі атрым­лі­вае са­мую мі­ні­ма­ль­ную вы­пла­ту. Гэ­та, вя­до­ма, ня­пра­ві­ль­на. У маш­та­бе дзяр­жа­вы 1200 мас­та­коў — гэ­та не­вя­лі­кая коль­­касць для та­го, каб пад­няць ста­тус. Гэ­та ве­ль­мі ба­лю­чае пы­тан­не, і мы яго бу­дзем раз­гля­даць і вы­ра­шаць, па мен­шай ме­ры спра­ба­ваць вы­ра­шыць. Бо пер­шыя кро­кі зроб­ле­ныя, ды­ялог з дзяр­жаў­ны­мі струк­ту­ра­мі па­ча­ты. Пад­трым­ка ўсіх сек­цый так­са­ма важ­ная, на блі­жэй­шай Ра­дзе гэ­тае пы­тан­не мы пад­ымем і вы­пра­цу­ем адзі­ную ўнут­ра­ную стра­тэ­гію ў гэ­тым кі­рун­ку. Што ты­чыц­ца пад­трым­кі і да­па­мо­гі, без­умоў­на, Са­юз гэ­тым за­ймаў­ся ўсё сваё існа­ван­не. Гэ­та і ма­тэ­ры­яль­ная да­па­мо­га, і вы­пла­ты па ста­не хва­ро­бы, на юбі­леі і г.д. Па­ста­янна ідзе пра­ца па па­ляп­шэн­ні ма­тэ­ры­яль­на-тэх­ніч­най ба­зы: за­ме­ны вок­наў у май­стэр­нях, ра­мон­тныя ра­бо­ты. Вы­ра­ша­на важ­нае для мас­та­коў пы­тан­не, звя­за­нае з пад­атка­абкла­дан­нем: пры пад­трым­цы Мі­ніс­тэр­ства ку­ль­ту­ры іні­цы­ятыў­ная гру­па Са­юза да­маг­ла­ся зні­жэн­ня зя­ме­ль­на­га пад­атку для май­стэр­няў па ву­лі­цы Гая. Гэ­та яскра­вы пры­клад, ка­лі мож­на прад­уктыў­на ўза­ема­дзей­ні­чаць з дзяр­жа­вай у асо­бе га­рад­скіх струк­тур, Мі­ніс­тэр­ства ку­ль­ту­ры. Ніх­то не ве­рыў, ка­лі мы за­йма­лі­ся гэ­тым пы­тан­нем, але гэ­та ўда­ло­ся. Та­му пер­шыя кро­кі трэ­ба ра­біць, і ра­біць раз­умна.

Вы зга­да­лі пра ды­ялог з дзяр­жа­вай з на­го­ды ста­ту­су мас­та­ка, па­ча­ты і до­сыць прад­уктыў­ны. Як жа быць з астат­ні­мі прад­стаў­ні­ка­мі твор­чай су­по­ль­нас­ці: ку­ра­та­ра­мі, арт-кры­ты­ка­мі, мас­тац­тваз­наў­ца­мі? Ка­лі з па­зі­цы­ямі пер­шых двух зу­сім усё ня­пэў­на, то апош­нія з’яў­ля­юцца час­ткай пра­фе­сій­най су­по­ль­нас­ці БСМ. Як вы ба­чы­це ро­лю гэ­тых спе­цы­яліс­таў у пра­цы і рэ­алі­за­цыі но­вых за­дач Са­юза?

— Гэ­та якраз-та­кі мо­мант інфар­ма­цый­ны, пра­бле­ма ка­му­ні­ка­цыі. Вя­лі­кая на­груз­ка і ад­каз­насць бу­дзе клас­ці­ся на пле­чы на­шых ка­лег-мас­тац­тваз­наў­цаў. Мы па­він­ны ве­ль­мі сур’ёзна па­пра­ца­ваць над на­шым рэ­йтын­гам, рэ­кла­май, імі­джам, та­му што гэ­та надзвы­чай важ­ны склад­нік, які мы не ўліч­ва­лі да­сюль, але гэ­тым не­абход­на за­ймац­ца.

Мож­на так ска­заць, што ў пер­спек­ты­ве гэ­та го­лас Са­юза?

— Так.

БЕ­ЛА­РУС­КАЯ КАН­ФЕ­ДЭ­РА­ЦЫЯ ТВОР­ЧЫХ СА­ЮЗАЎ. ПЛАТ­ФОР­МА ДЛЯ АГУ­ЛЬ­НАЙ ПРА­ВА­ВОЙ ПА­ЛІ­ТЫ­КІ АРТ-ПОЛЯ

У тур­бу­лен­тныя ча­сы рас­па­ду СССР, на па­чат­ку 1990-х бы­ла ство­ра­на Бе­ла­рус­кая кан­фе­дэ­ра­цыя твор­чых са­юзаў. На сён­няш­ні дзень у яе ўва­хо­дзяць 13 гра­мад­скіх аб’­яднан­няў: са­юзы мас­та­коў, архі­тэк­та­раў, ды­зай­не­раў, кі­не­ма­таг­ра­фіс­таў, кам­па­зі­та­раў, тэ­атра­ль­ных дзея­чаў, жур­на­ліс­таў, фа­тог­ра­фаў і інш., а так­са­ма Бе­ла­рус­кі фонд ку­ль­ту­ры, Гі­ль­дыя кі­на­акцё­раў. Гэ­та ка­ля 10 000 ча­ла­век. Тут якія пер­спек­ты­вы і ці ёсць рэ­аль­ныя вы­ні­кі су­існа­ван­ня? Што сён­ня здо­ль­ная даць та­кая ўсе­агу­ль­ная кан­са­лі­да­цыя?

— Та­ко­га ро­ду арга­ні­за­цыя па­трэб­ная, але для гэ­та­га трэ­ба бо­льш кан­са­лі­да­цыі. Трэ­ба раз­гле­дзець і вы­пра­ца­ваць адзі­нае раз­умен­не арга­ні­за­цыі, та­ды бу­дуць ка­рысць і вы­нік. Са­мае важ­нае — раз­умен­не агу­ль­ных мэ­таў. Зноў жа, я да­ве­даў­ся пра Кан­фе­дэ­ра­цыю, бу­ду­чы пер­шым на­мес­ні­кам, ра­ней я пра яе дзей­насць не чуў. І мне ба­чыц­ца, што фі­нан­са­вац­ца та­кая арга­ні­за­цыя мо­жа з дзяр­жаў­на­га (га­рад­ско­га аль­бо рэ­спуб­лі­кан­ска­га) бю­джэ­ту, каб бы­ла маг­чы­масць ста­бі­ль­на пра­ца­ваць і вы­кон­ваць свае фун­кцыі.

Мне ду­ма­ецца, што пра­сцей не­йкія пы­тан­ні, звя­за­ныя, на­прык­лад, з за­ка­на­даў­ствам, вы­ра­шаць раз­ам. Ла­бі­ра­ваць інта­рэ­сы як сва­іх твор­чых груп, так і су­по­ль­нас­ці ў цэ­лым.

— Тут якраз мож­на ка­заць аб ра­шэн­ні агу­ль­ных, гла­ба­ль­ных пы­тан­няў, звя­за­ных з пен­сій­ным за­бес­пя­чэн­нем, на­прык­лад. Каб гэ­та кра­ну­ла не то­ль­кі адзін са­юз, але ўсе тры­нац­цаць. Усе мы ў ад­ной за­прэж­цы. Акра­мя та­го, пы­тан­ні аўтар­скіх пра­воў, са­цы­яль­най аб­аро­ны твор­чых ра­бот­ні­каў. Гэ­та і ёсць мі­сія кан­фе­дэ­ра­цыі. На сён­няш­ні дзень мы цес­на су­пра­цоў­ні­ча­ем з Мі­ніс­тэр­ствам ку­ль­ту­ры, так­са­ма з Мі­ніс­тэр­ствам інфар­ма­цыі і Мі­ніс­тэр­ствам юсты­цыі, але ёсць не­абход­насць у та­кім пра­меж­ка­вым орга­не, які б рэ­гу­ля­ваў агу­ль­ныя пы­тан­ні. На­прык­лад, ка­мі­сія па эты­цы, з прад­стаў­ні­ка­мі ўсіх твор­чых са­юзаў. Па­трэб­ны не­за­леж­ны, бо­льш ад­кры­ты, сум­лен­ны рэ­сурс.

МУ­ЗЕІ. ПА­ЛІ­ТЫ­КА ЎЗА­ЕМА­ДЗЕ­ЯННЯ

На­ступ­нае пы­тан­не пра ўза­ема­дзе­янне з дзяр­жаў­ны­мі інсты­ту­цы­ямі, та­кі­мі як му­зеі, га­ле­рэі. Ва­ша мер­ка­ван­не аб но­вым алга­рыт­ме за­ку­пак тво­раў мас­тац­тва для му­зей­ных ка­лек­цый. Ці ўсе ўдзе­ль­ні­кі пра­цэ­су згод­ныя з гэ­ты­мі но­ва­ўвя­дзен­ня­мі?

— Зме­ны, якія ад­бы­лі­ся, да­ты­чаць та­го, што ад­абра­ныя му­зе­ямі прад­ме­ты для за­куп­кі, іх уз­ро­вень і каш­тоў­насць сцвяр­джае Прэ­зі­ды­ум Са­юза.

Прэ­зі­ды­ум вы­сту­пае ў якас­ці экс­пер­та?

— Так. А за­тым пра­цуе ўжо не­пас­рэд­на экс­пер­тна-за­ку­пач­ная ка­мі­сія. Але гэ­ты пра­меж­ка­вы этап, які па­цвяр­джае мас­тац­кую каш­тоў­насць тво­раў, з’яў­ля­ецца доб­рым эле­мен­там су­пра­цоў­ніц­тва з Са­юзам.

Ад­нак ці не пад­аец­ца вам, што му­зеі, маг­чы­ма, лепш ве­да­юць як свае ка­лек­цыі, так і па­трэ­бы да іх па­паў­нен­ня? Гэ­тыя інсты­ту­цыі, хут­чэй за ўсё, ма­юць не­йкую кан­цэп­цыю, згод­на з якой ад­бы­ва­ецца пра­ца з фон­да­мі.

— Я лі­чу, крок зроб­ле­ны ў пра­ві­ль­ным кі­рун­ку. Але, маг­чы­ма, у гэ­тую за­ку­пач­ную і ад­бо­рач­ную ка­мі­сіі не­абход­на пры­цяг­нуць бо­льш мас­тац­тваз­наў­цаў. Як прад­стаў­ні­ку ма­ла­до­га па­ка­лен­ня, мне дзіў­на, што ёсць мас­та­кі ве­ль­мі год­ныя, якіх ра­ней не за­куп­ля­лі. Не­абход­на пад­умаць, склас­ці спі­сы, па­гля­дзець, зра­біць не­йкую ба­зу ў ад­кры­тым дос­ту­пе з па­зна­чэн­нем аўтар­ства і ко­ль­кас­ці ра­бот у ка­лек­цы­ях му­зе­яў. Мы па­він­ны раз­умець, што мас­та­кі не жы­вуць веч­на. Лі­чыц­ца, што «за­ла­ты век» твор­ча­га ча­ла­ве­ка — 35-55 га­доў, мно­гія аўта­ры з гэ­та­га па­ка­лен­ня яшчэ ні разу не за­куп­ля­лі­ся. А гэ­та па­тэн­цый­на на­ша спад­чы­на. Каб не атры­ма­ла­ся, як, на­прык­лад, з Геор­гі­ем Ніс­кім, у рэ­спуб­лі­цы за­ста­ло­ся то­ль­кі дзве яго пра­цы ў ка­лек­цы­ях. І ў пра­цяг гэ­тай тэ­мы ска­жу, што ў нас ма­ецца на­ша ўлас­ная ка­лек­цыя — наш фонд. Тут мы ўжо мно­гае зра­бі­лі: ад­ра­ман­та­ва­лі па­мяш­кан­ні для за­хоў­ван­ня, па­ста­ві­лі но­выя стэ­ла­жы, сіс­тэ­ма­ты­за­ва­лі і пе­ра­пі­са­лі пра­цы. Ця­пер нам трэ­ба ўсё гэ­та ад­ліч­ба­ваць, зра­біць ка­та­лог і пад­умаць, якім чы­нам збор мож­на экс­па­на­ваць. Гэ­та ўні­ка­ль­ная ка­лек­цыя, з ёй мож­на ра­біць і вы­ста­вы за мя­жой. Мож­на ра­біць на па­ста­яннай асно­ве на­ват му­зей!

ВЫ­СТА­ВАЧ­НЫЯ ПЛЯ­ЦОЎ­КІ, НО­ВАЕ ВЫ­ДАН­НЕ

На­ко­ль­кі я ве­даю, не­абход­на так­са­ма атры­бу­та­ваць пра­цы, па­бу­да­ваць агу­ль­ную кан­цэп­цыю рэ­алі­за­цыі ка­лек­цыі, ці тое тэм­па­ра­ль­ныя вы­ста­вач­ныя пра­екты, анлайн-плат­фор­ма або па­ста­янная экс­па­зі­цыя. У гэ­тай су­вя­зі мож­на ка­заць, што ў Са­юза ў пла­нах ад­крыц­цё но­вай вы­ста­вач­най пра­сто­ры? Бо га­ле­рэя Па­ла­ца мас­тац­тва — пля­цоў­ка для ча­со­вых вы­ста­вач­ных пра­ектаў. Аль­бо ёсць іншы фар­мат уз­ае­ма­дзе­яння з гле­да­чом?

— Сап­раў­ды, пля­цо­вак, дзе экс­па­ну­ецца мас­тац­тва, у кра­іне ма­ла. З пра­ектаў, якія, на маю дум­ку, бу­дуць ці­ка­выя і го­ра­ду, і Са­юзу, — «Дзень ад­чы­не­ных дзвя­рэй», ка­лі мас­та­кі на адзін дзень ад­кры­ва­юць сваю май­стэр­ню. Кож­ная май­стэр­ня — гэ­та мі­ні-му­зей, са сва­ёй энер­ге­ты­кай і атмас­фе­рай. Мы пла­ну­ем ра­біць та­кі фес­ты­валь, з май­стар-кла­са­мі, актыў­нас­ця­мі.

У мно­гіх за­меж­ных прад­стаў­ніц­твах твор­чых са­юзаў ёсць свае пе­ры­ядыч­ныя вы­дан­ні: інфар­ма­цый­ныя, ана­лі­тыч­ныя, да­след­чыя і г.д. У гэ­тым на­прам­ку не­шта кан­крэт­нае вы пла­ну­еце прад­пры­маць?

— Так. Па­сля та­го як мы рэ­алі­зу­ем інтэр­нэт-пля­цоў­ку. Та­кое вы­дан­не, хоць бы з пе­ры­ядыч­нас­цю раз на ме­сяц, не­абход­нае для Са­юза. У цэ­лым у нас яркае мас­тац­кае жыц­цё, шмат ад­бы­ва­ецца вы­стаў, арт-пра­ектаў, ад­крыц­цяў. Нам трэ­ба па­каз­ваць і рас­каз­ваць пра ся­бе, у тым лі­ку з не­абход­нас­ці да­ку­мен­та­ван­ня сва­ёй дзей­нас­ці, за­ма­ца­ван­ня яе ў гіс­то­рыі. Мы фак­тыч­на та­кім чы­нам пі­шам сваю гіс­то­рыю. На пер­спек­ты­ву гэ­та ве­ль­мі доб­рая і па­трэб­ная іні­цы­яты­ва.

Вольга РЫБЧЫНСКАЯ