Сведчаннем чаго — удзел у аўтарытэтных міжнародных керамічных сімпозіумах, такіх як «Арт-Жыжаль» у Беларусі, «Кераміка Раку» ва Украіне, «Вогненныя пісьмёны» ў Расіі...
Мастацтва керамікі, тэхналагічна складанае і фінансава затратнае, вымагае ад творцы не толькі вялікіх матэрыяльных і фізічных высілкаў, але і адданасці ды матывацыі. Трэба мець сапраўдны агонь у сэрцы, каб вылучаць вольны час ад той працы, якая прыносіць сродкі (Ірына — графічная дызайнерка), вяртацца вечарамі ў майстэрню дзеля стварэння канцэптуальных, а не камерцыйных вырабаў. Каб захаваць жаданне дзяліцца імі праз выставачныя праекты з тымі, хто здольны разумець. Таму выстава Ірыны стала доўгачаканай падзеяй і для прафесійнай супольнасці, дзе керамістка карыстаецца заслужаным аўтарытэтам, і для незаангажаваных у сакрэты тэхналогіі звычайных наведнікаў, якія ўспрымаюць вонкавую прыгажосць рэчаў больш, чым іх тэхналагічную дасканаласць.
Прапанаваная пасля доўгага экспазіцыйнага перапынку «Калекцыя» стала выверанай квінтэсенцыяй формаў, тэхнік, фактур, сілуэтаў і дэталяў, назапашаных Ірынай за дзевяць гадоў творчых пошукаў. Паводле першага і самага моцнага ўражання «Калекцыя» ад Ірыны Шчаснай найбольш блізкая да фундаментальных візуальных і філасофскіх катэгорый мастацтва Усходу. Адначасова і камерная, і манументальная — нічога лішняга і празмернага, — экспазіцыя вабіла своеасаблівым дзэнскім спакоем, цішынёй і глыбінёй застылага часу, блізкіх японскаму Саду камянёў. Прастора залы была максімальна рацыянальна арганізаваная праз дакладна прадуманую структуру. Творы мелі ўніверсальныя формы і простыя аб’ёмы: круг, прамавугольнік, квадрат, куб... Хвалістыя ўзбуджэнні ліній і гармонія збліжаных колераў у дэкоры нібы задавалі высокую музычную ноту і сваёй рытмікай выклікалі адчуванне бясконцасці рэзанансу (трыптых «Ландшафты»). А ўнікальнае колеравае гучанне кожнага з прадметаў яшчэ доўга не адпускала гледача.
Цэнтральная праектная форма («Калекцыя»), прэзентаваная ў экспазіцыі, дазваляе аўтарцы ў далейшым павялічваць колькасць сегментаў структуры да бясконцасці, дадаючы новыя элементы — вынаходлівыя, тэхнічна бездакорныя і эстэтычна зачаравальныя сваім нечаканым камбінаваннем каменных мас і шамоту, паліваў і аксідаў, розных відаў абпалу (дымленне, аднаўленне, электра і дроўны) — з таго інструментару керамічнага мастацтва, якім Ірына віртуозна валодае. У сваю чаргу, наведнік экспазіцыі, умоўна абмежаваны колькасцю прадметаў, уступіўшы ў дыялог з аўтаркай, дазволіўшы сабе любую гульнёвую камбінацыю, таксама здольны свабодна пашыраць экспазіцыю ў бок уяўнага. Музейная камунікацыя непрадказальная: злучаючы погляд і камбінуючы ў сваім уяўленні розныя бачныя ў прасторы 49 частак цэнтральнай кампазіцыі выставы, іх фактуры і колеры, а таксама адгадваючы знакавую сімволіку, звязваючы сэнсы ў камбінацыі і ствараючы свае гісторыі — кожны з нас фармуе ўласнае ўспрыманне. У гэтым працэсе просты этап назірання непазбежна пераходзіць у этап вышэйшага парадку — індывідуальнай сістэматызацыі. І кожным назіральнікам непазбежна будзе створана прыватная міні-калекцыя мастацтва Ірыны Шчаснай, што застанецца ў яго памяці.
Пэўныя развагі, якія нараджаюцца ад знаёмства з «Калекцыяй», дазваляюць наблізіцца да спасціжэння той дамінантнай ідэі, што ў цэлым рухае творчы пошук Ірыны на працягу апошніх год і квінтэсенцыяй якой выступіла гэтая выстава.
Кожны з нас, нават не ўсведамляючы гэтага, з’яўляецца калекцыянерам. Бо само жыццё ёсць калекцыяй — імгненняў, секунд, гадзін, дзён, месяцаў, гадоў; непаўторных і важных для нас падзей і ўражанняў ад іх. Бо жыццё — гэта пастаянны рух, і тое, што было істотным учора, сёння можа страціць у нашых вачах усялякую значнасць.
Цяпер, у час татальнай тэхнічнай узнаўляльнасці, для нас як ніколі важная каштоўнасць існавання «арыгіналу» — нечага сапраўднага, першароднага, непаўторнага, прыналежнага мастацтву.
Кераміка, адзін з самых старажытных відаў творчасці, па-ранейшаму здольная максімальна наблізіць нас да гэтага арыгіналу, бо, як і ў мінулыя эпохі, нясе ў сабе магутную міфалагізаваную метафару, адзіную для ўсіх культур. У акце вырабу любога з яе аб’ектаў задзейнічаны такія магічныя першаэлементы, як Зямля і Агонь, Вада і Паветра. Кожны прадмет утрымлівае ў сабе ілюзорную трываласць і далікатнасць рэальнасці. Ён валодае і ўнікальнай эстэтычнай якасцю — прыгажосцю як звышзадачай любога стварэння. Прыгажосць непазбежна прысутнічае і ў арыгінальным творы керамікі.
Мастак па сваёй прыродзе — вынаходнік новых сусветаў. Яго і сёння лёгка можна ўявіць як міфалагічнага ганчара, здольнага з нічога ўзнавіць любую рэч і «ўдыхнуць» у яе жыццё. Магчыма, менавіта таму сёння, у акружэнні халоднай тэхнагеннай рэальнасці, творы мастацтва валодаюць здольнасцю прыцягваць да сябе настолькі моцна, што многія з нас літаральна не ў сілах пазбавіцца ад дзіцячага жадання дакрануцца да прадмета, які так яўна ўсхваляваў сэрца, — каб адчуць яго спрадвечнасць, унікальнасць, нязменнасць.
«Мякка». «Востра». «Палоскі». «Мазаіка». «Ландшафты». «Міжземнае». «Батанічны сад». «Кампліменты»... Поліфанія назваў прадметаў «Калекцыі» ад Ірыны Шчаснай хвалюе нашае ўспрыманне не толькі візуальна — вонкавай вытанчанай прыгажосцю. Навідавоку іранічнае аўтарскае гульнёвае супрацьстаўленне — сімбіёз ідэі і яе ўвасаблення ў форме і матэрыяле («Мякка», «Востра»).
Кожны твор дэманструе нам не толькі сваё існаванне ў выглядзе часткі агульнай структуры, падпарадкаванай ідэі экспазіцыі, але і такі самадастатковы манументалізм, дзякуючы якому лёгка можна ўявіць асобныя з іх — «Бясконцасць», «Вакантнае месца», «Ваша Вялікасць» — як паўнавартасныя аб’екты, здольныя ўпэўнена арганізоўваць архітэктурную прастору. Нашаму гарадскому асяроддзю, дзе дамінуюць трывіяльныя (так званыя «рэалістычныя») скульптурныя вырашэнні, вельмі не стае такога кшталту эксперыментаў.
Адна з кампазіцый на выставе мела назву «Кампліменты». Цікава, што, акрамя ўсім вядомага, гэты тэрмін мае яшчэ адно значэнне. У французскай гастранамічнай традыцыі «камплімент» — гэта бясплатны пачастунак ад шэф-кухара тым з гасцей, хто найбольш ацаніў яго майстэрства. Такім чынам, сучасны глядач, знаёмы са шматзначнасцю культурных сэнсаў, атрымлівае яшчэ адну магчымасць успрымаць убачанае як унікальны вопыт розных уражанняў, а іх стваральніка — як настаўніка-матыватара, што шчодра адорвае новымі вытанчанымі нюансамі адценні нашага густу.
«Калекцыю» ад Ірыны Шчаснай без перабольшвання можна адзначыць як адну з дзвюх найбольш цікавых падзей для беларускага мастацтва керамікі ў гэтым выставачным сезоне. Яе адкрыццё сабрала не толькі тых прыхільнікаў творчасці мастачкі, якія даўно чакалі ад яе новую выставу, але і калег Ірыны па цэху.
Вядомы папулярызатар і падзвіжнік керамічнага мастацтва, паважаны ў прафесійнай супольнасці арганізатар знакамітага пленэру «Арт-Жыжаль» (што сёлета адзначыў 15-годдзе выніковай экспазіцыяй лепшых твораў з усіх пленэраў у красавіку ў Палацы мастацтва) Валерый Калтыгін ва ўступным слове высока ацаніў прафесіяналізм і творчыя пошукі аўтаркі.
Гэтая выстава яшчэ раз пацвердзіла: Ірына Шчасная — адна з вядучых беларускіх керамістак, здольная задаваць новыя напрамкі развіцця.
Андрэй Янкоўскі