Му­зы­ка як кры­ні­ца аса­ло­ды

№ 4 (421) 01.04.2018 - 01.01.2005 г

Да юбілею камернага аркестра і яго дырыжора яўгена Бушкова
Прэм’ерныя вы­ка­нан­ні тво­раў су­час­ных кам­па­зі­та­раў, су­пра­цоў­ніц­тва з леп­шы­мі му­зы­кан­та­мі, на­сы­ча­ныя пра­гра­мы кла­сі­кі для гле­да­чоў усіх уз­рос­таў, вір­ту­ознасць і май­стэр­ства — усё гэ­та ха­рак­та­ры­зуе Дзяр­жаў­ны ка­мер­ны аркестр Рэ­спуб­лі­кі Бе­ла­русь. У гэ­тым се­зо­не на сцэ­не Бе­ла­рус­кай дзяр­жаў­най фі­лар­мо­ніі вя­лі­кім свя­точ­ным кан­цэр­там ка­лек­тыў адзна­чыў 50-год­дзе.

 А па­чы­на­ла­ся ўсё з на­тхнен­ня і імпэ­ту за­ці­каў­ле­ных ма­ла­дых вы­ка­наў­цаў, якія жа­да­лі граць му­зы­ку і ўзба­га­чаць ку­ль­тур­нае ася­род­дзе кра­іны. Алег Янчан­ка аб’­яднаў ва­кол ся­бе та­ле­на­ві­тых му­зы­кан­таў. Раз­ам яны рэ­пе­та­ва­лі і кан­цэр­та­ва­лі. Па­сту­по­ва на­за­паш­ваў­ся во­пыт су­мес­ных вы­ступ­лен­няў. Трэ­ба бы­ло шу­каць фор­мы ста­бі­ль­най пра­цы, і ў 1968-м ка­лек­тыў атры­маў афі­цый­ны ста­тус і стаў на­зы­вац­ца «Мін­скі ка­мер­ны аркестр».

 

Шмат у гіс­то­рыі ка­лек­ты­ву са­ліс­таў, кан­цэр­таў, падзей. Ця­пе­раш­ні мас­тац­кі кі­раў­нік Дзяр­жаў­на­га ка­мер­на­га аркес­тра ўпер­шы­ню па­чуў яго гу­чан­не ў той час, ка­лі сам быў пад­лет­кам, і на­ват уя­віць не мог, што ка­лі­сь­ці бу­дзе ста­яць за яго ды­ры­жор­скім пу­ль­там.Яўген Буш­коў — за­слу­жа­ны артыст Рас­іі, вы­дат­ны скры­пач і ды­ры­жор, які на­ра­дзіў­ся ў сям’і му­зы­кан­таў. А яшчэ ён ра­вес­нік Дзяр­жаў­на­га ка­мер­на­га аркес­тра. Мо­жа, та­му ён так лёг­ка зна­хо­дзіць па­ра­зу­мен­не і з ка­лек­ты­вам як адзі­ным цэ­лым, і з кож­ным му­зы­кан­там па­асоб­ку. Пад кі­раў­ніц­твам Яўге­на Ро­бер­та­ві­ча аркестр ня­спын­на кро­чыць на­пе­рад: асвой­вае но­выя пра­гра­мы, вы­сту­пае з сус­вет­на вя­до­мы­мі са­ліс­та­мі, гас­тра­люе па ўсім све­це і вы­кон­вае прэм’ерныя тво­ры.

 

Вы з ма­лен­ства па­ча­лі за­ймац­ца му­зы­кай. Якім па­мя­та­ецца дзя­цін­ства? Ці бы­ло яно ў вас на­огул?

 

— Маё дзя­цін­ства бы­ло шчас­лі­вым. Азі­ра­юся на­зад і раз­умею: мне па­шан­ца­ва­ла, бо яно ака­за­ла­ся на­поў­не­на ме­на­ві­та тым, што мне па­тра­ба­ва­ла­ся. Не ве­ль­мі за­хап­ля­лі рэ­чы, якія мае ба­ць­кі маг­лі пры­вез­ці з-за мя­жы. Як му­зы­кан­ты яны шмат гас­тра­ля­ва­лі. Што на­сам­рэч мя­не ці­ка­ві­ла, дык гэ­та ма­дэ­лі ма­ле­нь­кіх аўта­ма­бі­ляў. Ба­ць­кі пры­во­зі­лі іх з за­меж­ных ван­дро­вак. Я пры­ду­маў гу­ль­ню, якой быў за­хоп­ле­ны: ла­дзіў сап­раў­дныя чэм­пі­яна­ты з удзе­лам ма­шы­нак. Увесь чэм­пі­янат агуч­ваў у сты­лі ка­мен­та­та­раў спар­тыў­ных спа­бор­ніц­тваў — Мі­ка­лая Озе­ра­ва, Вік­та­ра Мас­ла­чэн­кі. Збо­ку гэ­та смеш­на і гу­ча­ла, і вы­гля­да­ла. Пад­аба­ла­ся гу­ляць у два­ры ў ха­кей, пра­ўда, без ка­нь­коў і на ма­ле­нь­кай пля­цоў­цы. Так што дзя­цін­ства бы­ло на­сы­ча­ным.

 

Ба­ць­ка ча­сам хва­ля­ваў­ся: ён ха­цеў, каб я і бо­льш за­ймаў­ся, і бо­льш гу­ляў. Ка­лі тры га­дзі­ны я гу­ляў на ву­лі­цы і пры­хо­дзіў з ру­жо­вы­мі шчо­ка­мі, ён быў за­да­во­ле­ны. Але ў той жа мо­мант рас­па­вя­даў: «У Аме­ры­цы ёсць скры­пач, у яко­га ня­ма ног, ён не мо­жа ха­дзіць. І ўвесь час, па­куль ты тут гу­ль­тай­ні­ча­еш, ён ся­дзіць і за­йма­ецца». А ча­сам ба­ць­ка пры­хо­дзіў да­до­му з пра­цы і ка­заў: «Ну што, блед­нат­ва­ры, хоць ка­лі-не­будзь ты на ву­лі­цу вы­йдзеш?»

 

Ка­лі па­ча­лі­ся ва­шы за­нят­кі на скрып­цы?

 

— У пяць з па­ло­вай га­доў. Я на­ват не ве­даў, ці існу­юць на пла­не­це лю­дзі, якія не гра­юць на гэ­тым інстру­мен­це. Ка­лі на­ра­джа­ешся ў сям’і му­зы­кан­таў, дзе ўсе гра­юць на скрып­цы, не ўяў­ля­еш, ці ёсць іншыя інстру­мен­ты. Па­чы­на­ючы з ча­ты­рох га­доў ці­ка­віў­ся ў ба­ць­коў, ка­лі ўжо па­чну граць.

 

Вы маг­лі б пра­цяг­ваць быць па­спя­хо­вым скры­па­чом, але аб­ра­лі іншы ва­ры­янт. Як і ка­лі па­чаў­ся ваш ды­ры­жор­скі шлях?

 

— Маё пер­шае вы­ступ­лен­не ў гэ­тай якас­ці ад­бы­ло­ся ў 1999-м у Фран­цыі, ка­лі трэ­ба бы­ло тэр­мі­но­ва за­мя­ніць ста­рэй­ша­га ка­ле­гу, вы­дат­на­га му­зы­кан­та Аляк­сан­дра Ру­дзі­на. Як атры­ма­ла­ся вы­тры­маць гэ­ты іспыт — і да гэ­та­га ча­су не ўяў­ляю. Але на­ступ­ныя не­ка­ль­кі га­доў пры­свя­ціў сур’ёзным за­нят­кам ды­ры­жы­ра­ван­нем пад кі­раў­ніц­твам во­пыт­ных пра­фе­сі­яна­лаў: Дзміт­рыя Кі­та­енкі ў Швей­ца­рыі і Вік­та­ра Ямпо­льс­ка­га ў ЗША.

 

Ва­шы дзе­ці так­са­ма аб­ра­лі му­зы­ку. Як яны зра­бі­лі свой вы­бар?

 

— Да­чка за­пат­ра­ба­ва­ла скрып­ку ў ча­ты­ры га­ды. Сын па­чаў граць на скрып­цы ў тры га­ды. Спа­чат­ку граў на прут­ках: адзін тры­маў, як скрып­ку, а дру­гім ва­дзіў па ім, як смыч­ком. Я зра­біў вы­гляд, што не чуў, ка­лі дзі­ця ўпер­шы­ню спы­та­ла ў мя­не пра скрып­ку. Але ж праз ты­дзень ён зноў пры­йшоў і на­стой­лі­ва за­пат­ра­ба­ваў. Сын жыў у сям’і, дзе ся­род сва­якоў усе бы­лі скры­па­ча­мі. То­ль­кі ад­на з ба­буль пі­яніс­тка. Та­му ён, як і я ў свой час, лі­чыў, што ўсе на све­це за­йма­юцца му­зы­кай. І ка­лі ўпер­шы­ню сус­трэў­ся з не-му­зы­кан­там, то доў­га яго рас­пыт­ваў, чым жа той за­йма­ецца.

 

Вы на­ра­дзі­лі­ся ў му­зыч­най сям’і. Ці ад­чу­ва­лі, што на вас ускла­да­юцца асаб­лі­выя надзеі?

 

— Ка­лі чы­таў кні­гу «Жыц­цё вы­дат­ных скры­па­чоў» Ра­абе­на, ура­зіў апо­вед пра Яшу Хей­фе­ца, ад­на­го з леп­шых у гіс­то­рыі вы­ка­наў­цаў. Па­мя­таю вы­раз: «Які з яўрэй­скіх ба­ць­коў не ма­рыць вы­рас­ціць са свай­го сы­на зна­ка­мі­та­га на ўвесь свет скры­па­ча?! Не быў вы­клю­чэн­нем і мой та­та». Мой ба­ць­ка на­па­ло­ву рус­кі, на­па­ло­ву яўрэй. У ім зма­га­лі­ся гэ­тыя два па­чат­кі. Ка­лі ён уба­чыў, што ў мя­не ёсць здо­ль­нас­ці да му­зы­кі, у яго за­га­рэ­лі­ся во­чы і ён за­ха­цеў, каб я стаў скры­па­чом, зна­ка­мі­тым на ўвесь свет. З дру­го­га бо­ку, ён бян­тэ­жыў­ся, што я раб­лю по­спе­хі. І ні­ко­лі не пра­соў­ваў мя­не. Я ве­даў, што ён мя­не пад­трым­лі­вае і не­ве­ра­год­на га­на­рыц­ца ма­імі да­сяг­нен­ня­мі. Але ка­лі вар­та бы­ло зра­біць што­сь­ці, вы­ка­рыс­тоў­ва­ючы ўлас­ныя су­вя­зі, ку­ды­сь­ці па­рэ­ка­мен­да­ваць, ён ад­чу­ваў агромністую ня­зруч­насць.

 

По­тым, ка­лі я стаў да­рос­лым, бы­ло не­ка­ль­кі вы­пад­каў, ка­лі ба­ць­ка да­па­ма­гаў і браў на ся­бе ад­каз­насць па­рэ­ка­мен­да­ваць мя­не не­ка­му. Але ў лю­дзей ва­кол скла­ла­ся іншае ўра­жан­не. Яны ду­ма­лі, маў­ляў, аб­са­лют­на ўсе мае по­спе­хі — дзя­ку­ючы та­му, што ў мя­не та­кія ба­ць­кі. Ве­ль­мі рас­паў­сю­джа­ны пункт гле­джан­ня. Бо на­вош­та, ка­лі твой ба­ць­ка — гэ­та та­кая сі­ла?! Але ж я ве­даў: яго моц бы­ла на­кі­ра­ва­на на тое, каб да­па­ма­гаць іншым. Ён да­па­мог у ства­рэн­ні «Вір­ту­озаў Мас­квы». Ра­біў усё, каб рэ­алі­зоў­ваць за­ду­мы Ула­дзі­мі­ра Спі­ва­ко­ва. Пра­ца­ваў так, як не пра­ца­ваў ні­вод­ны імпрэ­са­рыа. За ма­ім ба­ць­кам мас­тац­кія кі­раў­ні­кі жы­лі як за ка­мен­най сця­ной.

 

А ці ёсць у вас спа­дзя­ван­ні на­конт та­го, як бу­дуць раз­ві­вац­ца ва­шы дзе­ці як вы­ка­наў­цы?

 

— Сын мя­не па­ра­да­ваў і здзі­віў. Яго здо­ль­нас­ці, звя­за­ныя з ігрой на скрып­цы, з’яві­лі­ся ва ўзрос­це, які ў мой час лі­чыў­ся за­поз­не­ным: яго вы­ка­наў­чы рост ад­быў­ся па­сля 14-15 год. А най­бо­ль­шы ўзлёт Мар­ка як му­зы­кан­та пры­па­дае на апош­нія 2-3 га­ды. Гэ­та ад­бы­ло­ся па­сля кон­кур­су Елі­за­ве­ты, кон­кур­су ў Ман­рэ­алі. Пры­чым тое су­па­ла з за­кан­чэн­нем ву­чо­бы. З вя­лі­кім за­да­ва­ль­нен­нем гля­джу на яго кар’еру, вы­ступ­лен­ні. Га­лоў­нае, што пры­но­сіць мне ра­дасць — усве­дам­лен­не: ён за­йма­ецца аб­са­лют­на сва­ёй спра­вай. На да­чку Мі­шэль так­са­ма гля­джу шы­ро­ка рас­плюш­ча­ны­мі ва­ча­мі. Яна іграе на двух інстру­мен­тах — на скрып­цы і фар­тэ­пі­яна. Пры­чым кож­ны за­ймае ў яе свя­до­мас­ці раў­наз­нач­нае мес­ца. Яна не мо­жа жыць без му­зы­кі. Му­зы­ка на­паў­няе яе на­ват у той мо­мант, ка­лі яна не грае.

 

Ці за­сму­ці­лі­ся б вы, ка­лі дзе­ці не аб­ра­лі му­зы­ку спра­вай жыц­ця?

 

— За­да­ваў са­бе та­кое пы­тан­не. У мя­не ёсць ста­рэй­шая да­чка, якая ста­ла док­та­рам. Пры­тым што не­ка­то­ры час яна за­йма­ла­ся му­зы­кай — ігра­ла на фар­тэ­пі­яна і флей­це. І быў мо­мант, ка­лі маг­ла вы­браць му­зы­ку. Але зра­зу­ме­ла: гэ­та не яе.

 

Быў бы за­сму­ча­ны, ка­лі б дзе­цям не бы­лі да­дзе­ны ге­ны, што да­зва­ля­юць атрым­лі­ваць за­да­ва­ль­нен­не ад пра­цэ­су вы­ка­на­ль­ніц­тва. Му­зы­ка — кры­ні­ца не­ве­ра­год­най аса­ло­ды. І ка­лі ў ча­ла­ве­ка ня­ма рэ­цэп­та­раў, якія ад­каз­ва­юць за атры­ман­не аса­ло­ды ад спа­лу­чэн­ня гу­каў, гар­мо­ніі, то яго жыц­цё на­шмат бяд­ней­шае. Для гэ­та­га ўспры­ман­ня зу­сім не аб­авяз­ко­ва за­ймац­ца му­зы­кай, быць артыс­там і вы­сту­паць. Не на­стой­ваю, што спра­ва май­го жыц­ця — каб кож­ны з дзя­цей зра­біў­ся вя­до­мым на ўвесь свет скры­па­чом ці пі­яніс­там. Дачка ў мя­не пы­та­ецца: «А ці бу­дзеш ты мя­не лю­біць, ка­лі пе­ра­ста­ну граць на скрып­цы ці ра­ялі?» Ка­жу, што лю­біў яе ча­ты­ры га­ды да та­го, ка­лі яна па­ча­ла за­ймац­ца му­зы­кай.

 

Ужо шмат га­доў у Мас­коў­скай і Бе­ла­рус­кай фі­лар­мо­ні­ях з по­спе­хам ла­дзяц­ца кан­цэр­ты цык­ла «Кла­сі­ка — гэ­та клас­на!». З ча­го ўсё па­ча­ло­ся?

 

— З дзя­цін­ства я слу­хаў му­зы­ку не то­ль­кі до­ма, але і з ран­ня­га ўзрос­ту ха­дзіў на кан­цэр­ты. Та­му што ба­ць­ка пра­ца­ваў у дзяр­жаў­ным аркес­тры і вы­сту­паў кож­ны ты­дзень. Зда­ра­ла­ся, пяць раз­оў на ты­дзень я трап­ляў на кан­цэр­ты. Пры­чым не то­ль­кі на сім­фа­ніч­ныя. У мя­не на­ват за­ха­ваў­ся сшы­так. У ім бы­лі раз­лі­на­ва­ны тры ка­лон­кі, дзе па 25-ба­ль­най шка­ле я ацэ­нь­ваў ура­жан­ні ад кан­цэр­та. Сіс­тэ­ма ацэн­кі бы­ла як у фі­гу­рыс­таў: асоб­на за тэх­ніч­нае вы­ка­нан­не, мас­тац­кую час­тку і агу­ль­нае ўра­жан­не. Ці маг­лі вы­дат­ныя артыс­ты, пры­зна­ныя май­стры ўя­віць, што ма­ле­нь­кі хлоп­чык ся­дзіць у за­ле, іх ацэ­нь­вае і аку­рат­на за­піс­вае?!

 

Я шмат чуў і мно­гае быў здо­ль­ны ад­роз­ніць. Трап­ляў на кан­цэр­ты для дзя­цей і, зда­ра­ла­ся, ве­ль­мі на іх су­ма­ваў. Та­му імкну­ся ства­рыць ад­па­вед­ную атма­сфе­ру пад­час пра­грам для дзя­цей. Каб ні ў ад­на­го дзі­цён­ка не бы­ло ад­чу­ван­ня ну­ды. Ка­лі шмат слу­ха­еш, вы­ву­ча­еш, то шмат раз­уме­еш. У тым лі­ку і тое, што ха­цеў ска­заць артыст праз сваё вы­ка­нан­не му­зы­кі.

 

Ка­лі мы ста­но­вім­ся да­рос­лы­мі, то пры­хо­дзім у за­лу не для та­го, каб у со­ты раз па­слу­хаць твор, які ве­да­ем. Мы хо­чам па­чуць, як яго вы­ка­нае ме­на­ві­та гэ­ты са­ліст ці ка­лек­тыў. Трэ­ба, каб юным слу­ха­чам ха­це­ла­ся па­ўдзе­ль­ні­чаць у пра­цэ­се кан­цэр­таў. А для гэ­та­га ўсе срод­кі пры­дат­ныя: трэ­ба і граць доб­ра, і пад­бі­раць пра­гра­мы, каб яны не бы­лі за­над­та скла­да­ны­мі для пер­ша­га ўспры­ман­ня. Бо ме­на­ві­та яно фар­мі­руе ўра­жан­ні на ўсё жыц­цё. На мае кан­цэр­ты пры­хо­дзяць дзе­ці ад двух з па­ло­вай га­доў. І по­тым па­чы­на­юць пы­таць у ба­ць­коў: «Ка­лі на­ступ­ным раз­ам по­йдзем слу­хаць дзя­дзю ў чыр­во­ным швэ­да­ры?» (Яўген Буш­коў пад­час вы­ступ­лен­няў цык­ла «Кла­сі­ка — гэ­та клас­на!» вы­сту­пае ме­на­ві­та ў чыр­во­ным швэ­да­ры. — Ю.К.) І та­кія сі­ту­ацыі ве­ль­мі ца­ню. За­йма­юся пад­обны­мі кан­цэр­та­мі на пра­ця­гу пят­нац­ца­ці га­доў, і ўжо вы­рас­ла па­ка­лен­не, у яко­га з’яві­лі­ся ўлас­ныя дзе­ці.

 

Ка­мер­ны аркестр ла­дзіць так­са­ма і цыкл «Гра­юць на­шы дзе­ці»...

 

— Да гэ­тай што­га­до­вай пра­гра­мы да­лу­чыў­ся на трэ­цім го­дзе яе існа­ван­ня. Не­ве­ра­год­ная аса­ло­да — на­зі­раць за тым, як рас­туць юныя му­зы­кан­ты. У нас на­ват змя­ніў­ся склад удзе­ль­ні­каў, бо хто­сь­ці па­ехаў ву­чыц­ца ў іншыя кра­іны. Пад­рас­та­юць но­выя вы­ка­наў­цы, якія то­ль­кі па­чы­на­юць вы­сту­паць з аркес­т­рам.

 

Пад­час кан­цэр­таў мне асаб­лі­ва пад­аба­ецца стан ба­ць­коў, што раз­ам з дзе­ць­мі рых­ту­юць пра­гра­мы. Яны за­йма­юцца аркес­троў­кай і са­мі акам­па­ні­ру­юць улас­ным дзе­цям. Ка­лі б усе му­зы­кан­ты так акам­па­на­ва­лі са­ліс­там, то, на мой по­гляд, вы­ка­на­ль­ніц­тва ве­ль­мі ўзба­га­ці­ла­ся б. Бо час­та мы бы­ва­ем свед­ка­мі та­го, як му­зы­кан­ты вы­дат­ных аркес­траў на­ма­га­юцца па­ка­заць ся­бе, а не да­па­маг­чы са­ліс­ту.

 

Якім быў ка­мер­ны аркестр, ка­лі вы ўпер­шы­ню яго па­чу­лі?

 

— На жаль, ця­пер скла­да­на знай­сці не­йкія да­ку­мен­та­ль­ныя свед­чан­ні кан­цэр­таў у пер­шыя га­ды існа­ван­ня аркес­тра. Але, на шчас­це, мож­на ад­шу­каць не адзін за­піс та­го ку­ль­мі­на­цый­на­га пе­ры­яду, ка­лі аркестр пры­язджаў у Мас­кву, каб вы­сту­піць са Свя­тас­ла­вам Рых­тэ­рам на фес­ты­ва­лі «Сне­жа­ньс­кія ве­ча­ры». Там ад­бы­ло­ся маё зна­ёмства з ка­лек­ты­вам, ка­лі мне споў­ні­ла­ся 15 га­доў. Гэ­та быў моц­ны ка­лек­тыў з вы­дат­най ку­ль­ту­рай, надзвы­чай­ным уз­роў­нем пра­фе­сі­яна­ліз­му, раз­умен­нем та­го, як па­ві­нен гу­чаць ка­мер­ны аркестр. Вя­до­ма, у тым бы­ла ве­лі­зар­ная за­слу­га мас­тац­ка­га кі­раў­ні­ка аркес­тра Юрыя Цы­ру­ка. Здзі­віў­ся, ка­лі па­чуў гэ­ты мін­скі ка­лек­тыў.

 

Мер­кай якас­ці ў той мо­мант з’яў­ля­лі­ся «Вір­ту­озы Мас­квы», якіх я доб­ра ве­даў. Праз два-тры га­ды па­сля ства­рэн­ня аркестр стаў вя­до­мы на ўвесь свет. На іх якасць вы­ка­нан­ня меў­ся по­пыт. Але рэ­пер­ту­ар «Вір­ту­озаў» не быў над­та шы­ро­кім. Яны гра­лі вы­бра­ныя для гэ­та­га скла­ду тво­ры. Гра­лі без­да­кор­на з пун­кту гле­джан­ня ансам­бле­вас­ці, якас­ці інта­на­цыі. Гэ­та не зна­чы­ла, што тыя тво­ры не­ль­га па­чуць у інтэр­прэ­та­цыі іншых ка­лек­ты­ваў. І тут пры­язджае аркестр, які сва­ім ра­шэн­нем пры­во­зіць у Мас­кву Рых­тэр. Ён ска­заў, што хо­ча граць ме­на­ві­та з Мін­скім ка­мер­ным аркес­трам. І тое вы­ступ­лен­не бы­ло не­ве­ра­год­ным не то­ль­кі ў пла­не якас­ці, але па ўзроў­ні му­зі­цы­ра­ван­ня.

 

Як вы зра­бі­лі­ся мас­тац­кім кі­раў­ні­ком на­ша­га ка­мер­на­га?

 

— Па­сля гэ­та­га кан­цэр­та з Рых­тэ­рам доў­гі час не чуў пра аркестр: рас­паў­ся Са­вец­кі Са­юз, па­ру­шы­лі­ся цес­ныя су­вя­зі, бо­льш не бы­ло аб­мен­ных вы­ступ­лен­няў. У 2008-м мне па­тэ­ле­фа­на­ваў Сця­пан Яко­віч, скры­пач, з якім раз­ам ву­чы­лі­ся ў кан­сер­ва­то­рыі. Ён па­ві­нен быў іграць у Мін­ску ка­ляд­ны со­ль­ны кан­цэрт. Ды­ры­жор Мін­ска­га ка­мер­на­га аркес­тра Інга Эрнст Райль не пры­ехаў, і та­ды Яко­віч пра­па­на­ваў мне праз тры дні вы­ру­чыць яго і аркестр. Я быў во­ль­ны, та­му пры­ехаў, кан­цэрт ад­быў­ся. Пад­ало­ся, што мы з аркес­трам за­ста­лі­ся за­да­во­ле­ныя адзін ад­ным. По­тым мя­не за­пра­сі­лі вы­сту­піць з іншай пра­гра­май. І так­са­ма ўсё пра­йшло ве­ль­мі доб­ра. Аркестр іграў моц­на, на доб­рым уз­роў­ні, бы­ло ві­да­воч­на, што гэ­та ка­ман­да і ў кож­ным інстру­мен­та­ліс­це за­кла­дзе­на тра­ды­цыя ка­мер­на­га му­зі­цы­ра­ван­ня. І рап­там ле­там 2009 го­да мне пра­па­на­ва­лі стаць мас­тац­кім кі­раў­ні­ком ка­лек­ты­ву.

 

Час­та ка­мер­ны аркестр ста­но­віц­ца пер­шым вы­ка­наў­цам тво­раў су­час­ных кам­па­зі­та­раў. А ча­сам кам­па­зі­та­ры на­ват пры­свя­ча­юць ва­ша­му ка­лек­ты­ву асоб­ныя са­чы­нен­ні. Чым аб­умоў­ле­на та­кая ці­ка­васць з бо­ку су­час­ных аўта­раў?

 

— Ду­маю, пра­цэс звя­за­ны з тым, якія тво­ры аркестр бя­рэ для ўва­саб­лен­ня. Мне пад­аба­ецца вы­кон­ваць су­час­ную му­зы­ку. Уваж­лі­ва пры­слу­хоў­ва­юся да та­го, што мя­не чап­ляе. Зда­ра­ецца, ты з’яўля­ешся іні­цы­ята­рам на­пі­сан­ня са­чы­нен­ня, ка­лі раз­маў­ля­еш з кам­па­зі­та­рам і рас­па­вя­да­еш пра свае ідэі і твор­чыя ма­ры. А ча­сам ад­бы­ва­юцца і чыс­та фар­ма­ль­ныя за­мо­вы. Як гэ­та бы­ло, на­прык­лад, да 45-год­дзя ка­лек­ты­ву, ка­лі мы за­ка­за­лі твор Мі­ха­ілу Бро­не­ру. На­ко­ль­кі я ве­даю, ён упер­шы­ню на за­мо­ву на­пі­саў Кан­цэрт для бе­ла­рус­кіх цым­ба­лаў. Ве­ль­мі ці­ка­вы мо­мант ча­кан­ня, ка­лі ве­да­еш, што для аркес­тра пі­шуць са­чы­нен­не, але не ве­да­еш, якім яно атры­ма­ецца. Гэ­та пад­обна да ад­чу­ван­няў ба­ць­коў пад­час ця­жар­нас­ці. Ад­ным з са­мых яркіх мо­ман­таў для мя­не бы­ло зна­ёмства і пра­ца з парт­ыту­рай «Кро­сен Ма­ко­шы» Кан­стан­ці­на Ясь­ко­ва. Су­пра­цоў­ніц­тва з ім ста­ла но­вай сту­пен­ню ў раз­віц­ці аркес­тра. Мы ўпер­шы­ню ўвя­лі ў Бел­дзяр­жфі­лар­мо­ніі та­кую фор­му су­пра­цоў­ніц­тва, як composer in residens — доў­га­тэр­мі­но­вая су­мес­ная пра­ца ка­лек­ты­ву і кам­па­зі­та­ра.

 

У лю­тым у Бел­дзяр­жфі­лар­мо­ніі ад­быў­ся вя­лі­кі свя­точ­ны кан­цэрт, пры­све­ча­ны 50-год­дзю аркес­тра. Ці ўсё, што за­пла­на­ва­лі, у ім ува­со­бі­ла­ся?

 

— Сыш­лі­ся дзве ідэі. Мы пра­вя­лі не­вя­лі­кую ана­ло­гію з ха­ке­ем, ка­лі пра­хо­дзяць лі­гі «Усе зор­кі НХЛ», дзе сус­тра­ка­юцца гу­ль­цы роз­ных па­ка­лен­няў. Пуб­лі­ка з за­хап­лен­нем пры­хо­дзіць па­гля­дзець на сва­іх бы­лых ку­мі­раў. Пад­умаў, што мы, му­зы­кан­ты, мо­жам зра­біць не­шта пад­обнае і за­пра­сіць тых, хто ра­ней быў звя­за­ны з ка­мер­ным аркес­трам. Пры­еха­лі му­зы­кан­ты з Ізра­іля, Гер­ма­ніі.

 

Дру­гая ідэя ўзнік­ла дзя­ку­ючы за­ці­каў­ле­нас­ці но­вай му­зы­кай. Пад­час юбі­лей­на­га кан­цэр­та ад­бы­ло­ся не­ка­ль­кі прэм’ер. Пры­чым не­ка­то­рыя пра­гу­ча­лі ўпер­шы­ню не то­ль­кі ў Бе­ла­ру­сі, але і ва ўсім све­це! Ду­маю, што ства­рэн­не но­вых са­чы­нен­няў, пры­све­ча­ных аркес­тру ці прэм’ерна аркес­трам вы­ка­на­ныя, фар­мі­ру­юць му­зыч­ную гіс­то­рыю. Ка­лі по­тым му­зы­кан­ты бу­дуць раз­гор­тваць но­ты і ба­чыць: гэ­ты твор пры­све­ча­ны та­му ці інша­му аркес­тру, — тое і ёсць гіс­то­рыя. На­ша пра­гра­ма бы­ла скла­дзе­на з са­чы­нен­няў аўта­раў, з які­мі су­пра­цоў­ні­ча­ем на пра­ця­гу мно­гіх га­доў, — кам­па­зі­та­ры Эрык Фрай­таг, Карл Мерк Кар­лсэн, Элмар Лам­псан, Айрат Ішму­ра­таў, Га­лі­на Га­рэ­ла­ва.

 

Якія якас­ці, на ваш по­гляд, не­абход­на мець кі­раў­ні­ку аркес­тра, каб у ка­лек­ты­ве ад­чу­ва­лі­ся ўза­ема­ра­зу­мен­не, твор­часць і здо­ль­насць гу­чаць «у ад­ной та­на­ль­нас­ці»?

 

— Важ­на па-сап­раў­дна­му лю­біць му­зы­ку і па­ва­жаць інстру­мен­та­ліс­таў, якія яе вы­кон­ва­юць. А яшчэ па­він­ны быць ці­ка­выя пра­гра­мы, яркія са­ліс­ты і за­про­ша­ныя ды­ры­жо­ры — яны ства­ра­юць сты­му­лы.  

 

Гу­та­ры­ла Юлія Кар­да