Тэарт-2017

Стра­хі ды вы­мо­гі на­сто­ль­кі па­тра­ба­ва­ль­на ціс­нуць на ча­ла­ве­ка, што зво­дзяць яго­нае жыц­цё да шэ­ра­гу не­паз­беж­ных ры­ту­алаў — час­цей за ўсё сум­неў­на­га кштал­ту. Жа­ні­ць­ба (за­муж­жа) — ці не са­мы не­да­рэч­ны, хоць, маг­чы­ма, са­мы да­тклі­вы! З та­ко­га рэ­жы­сёр­ска­га вы­ра­шэн­ня па­сту­по­ва вы­ні­кае дос­ціп, а то і эле­ган­цкая кпі­на са сла­ву­та­га су­час­на­га «пер­фар­муй або сы­ходзь»: пер­са­на­жы спек­так­ля так вы­луз­ва­юцца са ску­ры, так ста­ра­юцца — кож­ны для ся­бе (на­ват па­ка­ёўка не сас­ту­піць гас­па­ды­ні), а по­спех, кап­рыз­лі­вы ды аб­луд­ны, не спя­шае, усё ад­но як вы­бі­рае год­на­га-пры­дат­на­га. По­спех у пер­са­на­жаў Го­га­ля-Зям­лян­ска­га на­ўпрост звя­за­ны з аб­авяз­ко­вым, па­ло­жа­ным, про­ста-та­кі на­леж­ным сэк­су­аль­ным — жа­дан­нем, ча­кан­нем, вы­ба­рам. Пра­га по­спе­ху й вы­га­ды не то­ль­кі пад­на­ча­ль­вае са­бе ча­ла­ве­чыя ча­кан­ні — яна вы­ма­гае ўся­го жыц­ця, ды каб па­сля по­мнік па­ста­ві­лі, ды на ім што­сь­ці на­пі­са­лі і чы­таць пры­хо­дзі­лі...

З кла­січ­ным тэк­стам па­ста­ноў­шчы­кі па­пра­ца­ва­лі ве­ль­мі трап­на (ад­мет­на якас­ны сцэ­на­рый на­ле­жыць Расе Бу­га­ві­чу­тэ-Пе­цэ): ён час­ця­ком мір­сціц­ца праз падзеі ды плас­тыч­ныя воб­ра­зы. Мо­ві­ла свац­ця, што ня­вес­та «Як рэ­фі­нат! Бе­лая, ру­мя­ная, як кроў з ма­ла­ком...» — і «рэ­фі­нат­ная» Агаф’я Ці­ха­наў­на ста­ран­нем Ілзе Трук­ша­не да ча­су ад­па­вя­дае аб­веш­ча­най «са­ла­дэ­чы»; ушчу­вае Кач­ка­роў Пад­ка­ле­сі­на, на­зы­вае ня­знач­ным бер­вя­ном, пры­му­ша­ючы ўгле­дзец­ца ў свой не­ра­зум­ны твар, — сцэ­ніч­на­му Пад­ка­ле­сі­ну пад­но­сяць люс­тэр­ка, і на­ват слу­га Сця­пан не ха­вае свай­го рас­ча­ра­ван­ня; з’яўля­юцца жа­ні­хі на агле­дзі­ны, вы­му­ша­ны зна­ёміц­ца ды га­ма­ніць — ха­рэ­агра­фія ўзнаў­ляе падзею то вы­тан­ча­ны­мі па, то па­кру­час­ты­мі плас­тыч­ны­мі пры­ёма­мі. Агаф’я Ці­ха­наў­на спа­чат­ку вы­бі­рае кан­ды­да­таў па пляс­ка­тых чор­ных фі­гу­рах (про­ста-та­кі мі­шэ­нях!), на якіх свац­ця пра­стаў­ляе кош­ты... а не­ўза­ба­ве спраў­джвае са­мы ра­шу­чы агляд, ды так, што кож­ны пры­сут­ны пры­кры­ва­ецца крэс­лам, за­ту­ляе твар драў­ля­ным се­да­лам з усмеш­кай, на­ма­ля­ва­най крэй­даю; гэ­тыя ўсмеш­кі ня­вес­та вы­ці­рае лі­та­ра­ль­на, і жа­ні­хі вяр­та­юцца да ад­па­вед­на­га аб­ліч­ча — пляс­ка­та­га, ад­но­ль­ка­ва­га...

Сцэ­ног­раф і мас­так па кас­цю­мах Мак­сім Аб­рэз­каў па­шчы­ра­ваў над дэ­та­ля­мі адзен­ня роз­ных эпох, пе­ра­ні­ца­ваў, пе­ра­асэн­са­ваў іх у ад­мет­ны гра­тэс­ка­вы стыль. Этніч­ныя асаб­лі­вас­ці жа­но­чых стро­яў, пры­кла­дам, ка­кош­нік з ду­шаг­рэ­яй, су­пра­ва­джае ма­гут­ны ве­ер, дзяў­чын­ка Ду­ня­ша пе­ра­тва­ра­ецца ў спраў­ную па­ка­ёўку дзя­ку­ючы ве­лі­зар­на­му бан­ту на га­ла­ве (еўра­пей­скі шык), а жа­но­чыя спад­ні­цы пры­хоў­ва­юць цэ­лы іншас­вет бе­лых і шэ­рых фа­ль­бо­ніс­тых пан­та­ло­наў. Жа­ні­хі аб­ця­жа­ра­ны тоў­сты­мі сцёг­на­мі і азад­ка­мі, а са­мы пых­кі вай­ско­вец — раз­дзь­му­ты­мі гру­дзь­мі і бяс­кон­цай гу­ль­нёй з шаб­ляй, вя­до­мым сэк­су­аль­ным сім­ва­лам — праз яго слу­пя­нее не ад­на Агаф’я Ці­ха­наў­на... вы­шэй­шая рос­там за кож­на­га з за­лёт­ні­каў. На гэт­кім уз­орыс­тым тле Пад­ка­ле­сі­на ў вы­ка­нан­ні Ра­лан­дса Бе­ке­ры­са вы­лу­чае да­лі­кат­насць, ваб­ная крох­касць і тра­ды­цый­ная не­ра­шу­часць, быц­цам сва­імі за­ля­цан­ня­мі ён ба­іцца па­ру­шыць са­ма менш сус­вет­ную гар­мо­нію.

«Жа­ні­ць­ба» — як на­кру­ча­ны ме­ха­нізм дзі­вос­най да­ра­гой цац­кі з фі­гу­ра­мі роз­ных сас­лоў­яў і па­лоў. Зда­ецца, ім на­ка­на­ва­на ўзлу­наць. Але ні спрыт, ні ва­ло­дан­не це­лам, ні вы­тан­ча­ныя ру­хі (зва­жай­ма: га­вор­ка пра дра­ма­тыч­ны тэ­атр!) не зда­бы­ва­юць для іх во­лі. Ча­сам ме­ха­ніч­ны за­крут слаб­не — та­ды за­па­во­лен­не па­гра­жае зло­мам са­мо­му жыц­ця­дай­на­му ме­ха­ніз­му, сіл­ка­ва­на­му по­бы­та­вай мі­тус­нёй. За­стол­ле жа­ні­хоў час­ту­ецца гар­ба­тай пад ме­ло­дыю з гра­ма­фон­най плыт­кі, ста­па­рыц­ца плыт­ка — і за­сто­ль­нае адзін­ства мі­зар­нее, рас­кі­да­ецца (да­лей­шыя падзеі злу­ча­юць пры­сут­ных то ў гурт, то ў на­тоўп, то ў зграю), хі­ба ў фі­на­ле не­на­доў­га ад­но­віц­ца ў ча­кан­ні цы­ры­мо­ніі шлю­ба­ван­ня...

Воб­ра­зы, трап­ныя дэ­та­лі, гу­мар гу­ка­юць пры­від во­ль­нас­ці ча­ла­ве­ча­га ду­ху. Ён рэе над Пад­ка­ле­сі­ным, па­куль той бян­тэ­жыц­ца і ва­га­ецца. Над Агаф’яй Ці­ха­наў­най — ка­лі яна па­ра­дкуе ўра­жан­ні ад зна­ёмства з жа­ні­ха­мі. Гля­дзе­ль­ня ба­чыць фо­кус: ад­не­куль з-пад пад­олу з’яўля­юцца ке­ліх з бу­тэ­ль­каю, а по­тым раз­вяз­ва­юцца стуж­кі, скі­даец­ца ка­кош­нік, ня­вес­та рас­стаў­ляе но­гі і рас­соў­вае ка­ле­ні — на­рэш­це лад­ку­ецца так, як зруч­на, аб­апёр­шы­ся на ад­абра­ную шаб­лю (грым і строй над­аюць ёй пад­абен­ства да са­му­рая з ка­та­най) — і на не­йкі крох­кі мо­мант вы­зва­ля­ецца ад аб­авяз­ку дзей­ні­чаць па за­вя­дзён­цы: яна пе­ра­жы­вае мо­мант во­лі. Яна спаз­нае сум­неў. І не вы­клю­ча­на, што ад­чу­вае нік­чэм­насць ры­ту­алу — гэ­тая вяр­шы­ня эма­цый­на­га пе­ра­жы­ван­ня, ад­на з са­мых каш­тоў­ных у «Жа­ні­ць­бе», мо­жа пад­штур­хнуць і да ўсве­дам­лен­ня, і да раз­умен­ня... Але шоу му­сіць пра­цяг­вац­ца, а жыц­цё браць сваё — да сла­ву­та­га фі­на­ль­на­га скач­ка: як вя­до­ма, Го­га­леў пер­са­наж Пад­ка­ле­сін уцёк ад свай­го лё­су праз акно.

Іншы кла­січ­ны пер­са­наж, спа­дар Іва­наў, з жон­каю спаз­наў і шчас­це, і ня­шчас­це. Яго­ны па­кут­лі­вы шлях ад пер­шай, стра­ча­най, да дру­гой, ня­спраў­джа­най, прад­ста­віў Тэ­атр на­цый (Мас­ква) у ад­на­ймен­най па­ста­ноў­цы па­вод­ле Анто­на Чэ­ха­ва (га­на­ра­ва­най «За­ла­той мас­кай»).

Яна ва­бі­ла вы­та­ча­най ансам­бле­вас­цю вы­ка­нан­ня, пад­ра­бяз­ны­мі кар­ці­на­мі су­час­на­га по­бы­ту — з ка­бе­та­мі-не­да­рай­да­мі ў бліш­час­тых су­кен­ках, п’яна­ва­ты­мі вя­сё­лы­мі муж­чы­на­мі, крыў­дны­мі су­по­ль­ны­мі раз­ва­жан­ня­мі пра маг­чы­мае па­бран­не Іва­на­ва з за­мож­ны­мі ня­вес­та­мі, пе­рад­усім з дзяў­чы­най Аляк­сан­драй... А ў той пе­рад ва­чы­ма, ня­цяж­ка зда­га­дац­ца, ні­ко­га пры­ваб­ней­ша­га за Іва­на­ва па-про­сту не ўзні­ка­ла.

Пер­шае ўра­жан­не ад рэ­жы­сёр­скай ра­бо­ты Ці­ма­фея Ку­ля­бі­на — так, «за­мож­ныя так­са­ма пла­чуць», і рум­за­юць, і енчаць, але больш за што іншае — га­во­раць. Шчы­ра, пе­ра­ка­наў­ча, бес­ка­рыс­на. Га­вар­кія ўсе, не ад­но Іва­наў, — та­му, ві­даць, тэк­ста­выя ска­ра­чэн­ні і пэў­ная акту­алі­за­цыя дра­ма­тур­гіі, якую ажыц­ця­віў Ра­ман Да­лжан­скі, пад­алі­ся не­абход­ны­мі. Су­час­ны дра­ма­тург ані­як не аб­ра­зіў кла­січ­на­га, вы­лу­чыў­шы і пад­крэс­ліў­шы тое, што важ­на сён­ня і за­раз: «Ге­роі не па­трэб­ныя гэ­та­му ча­су. Што ні ка­жы, а мы за­зна­лі до­сыць плю­га­вую ча­сі­ну, дзе Гам­ле­ту ня­ма ча­го ра­біць». Пра плю­га­вую ча­сі­ну мо­віў сла­ву­ты шэк­спі­раз­наў­ца Аляк­сей Бар­та­шэ­віч. Па­вод­ле тра­ды­цыі ў Іва­на­ве вы­пі­са­ны і ха­ва­ецца рус­кі Гам­лет.

Сён­няш­ні ся­рэд­нес­та­тыс­тыч­ны Іва­наў у бліс­ку­чым вы­ка­нан­ні Яўге­на Мі­ро­на­ва га­во­рыць доб­ра, але дзей­ні­чае за­ду­жа сціп­ла. Маг­чы­ма, ён офіс­ны лі­дар ці прад­пры­ма­ль­нік, ба­га­ты на асоб­ную ква­тэ­ру і аса­біс­ты біз­нэс, то­ль­кі... жон­ка яму ня­лю­бая (хво­рая), гро­шы ў яго па­зы­ча­ныя (ня­ма чым ад­сот­кі ад­да­ваць), ідэ­алы яго­ныя здраб­не­лі, а то й зу­сім рас­пус­ці­лі­ся, як тое за­ечае са­ла. Ве­ра­год­на, сло­вам сва­ім Іва­наў які-ні­які гас­па­дар, бо сяб­руе ж з ім Ле­бе­дзеў, аша­ле­лы ад жыц­ця і сям’і да та­го, што ці не ўвесь час то п’е, то ўжо п’яны; пе­ра­сле­дуе яго пры­га­жу­ня Аляк­сан­дра, пра­гну­чы «дзей­сна­га ка­хан­ня»; дый Ган­на-Са­ра... па­ва­жа­ла, па­куль не за­хва­рэ­ла. Раз­бя­ры­ся тут, па­спра­буй. Бо ўчын­каў яго­ных за сло­ва­мі не раз­гле­дзець.

Зда­ецца, раз­умен­ню не-ге­рой­ства Іва­на­ва на фес­ты­ва­ль­ным па­ка­зе па­спры­яла ад­мыс­ло­вая тэх­ніч­ная да­ска­на­ласць час­тае пе­ра­ме­ны дэ­ка­ра­цый. На ва­чах гля­дзе­ль­ні яны со­ва­лі­ся, скла­да­лі­ся, вы­прос­тва­лі­ся, утва­ра­ючы пад­абен­ства... па­сткі. Сіл­ка­ва­лі ме­та­фа­ру жыц­ця за­пя­ча­та­на­га, за­мкнё­на­га ў інтэр’ерах — тыя рас­кі­да­лі­ся на ўсё люс­тра сцэ­ны, ха­ва­ючы вы­йсце за вы­ра­та­ва­ль­ныя ку­лі­сы. Ар’ерсцэ­на вы­гля­да­ла за­шы­тай, за­чы­не­най, за­стаў­ле­най так, што з па­мяш­кан­няў быц­цам вы­ціс­ка­ла­ся па­вет­ра. Зні­ка­ла глы­бі­ня і на­ват са­ма пер­спек­ты­ва — Іва­наў зры­ваў­ся, тор­гаў­ся... з пунк­та ў пункт пляс­ка­тай вы­явы, але, акра­мя гаў­бца ўлас­най ква­тэ­ры з пер­шай кар­ці­ны, яму не бы­ло ку­ды пад­ацца. На­ват у двор ле­ціш­ча Ле­бе­дзе­вых, каб па­гля­дзець фе­ерверк, на­ват у дзве­ры заг­са — сцэ­ног­раф Алег Га­лаў­ко амаль лі­та­ра­ль­на на­крэс­лі­ваў без­вы­ход­насць, праз якую Іва­наў не стрэ­ліў і не за­стрэ­ліў­ся, а моў­чкі ска­наў на ўлас­ным вя­сел­лі. Не ге­рой, так, але чым не ўчы­нак, ну?! Пра­ўда, прад­угле­джа­ны дра­ма­тур­гам у пер­шай рэ­дак­цыі п’есы. Яго­ная іро­нія, ча­сам ледзь улоў­ная, але та­кая да­рэч­ная, што па­ста­ві­ла б па мес­цах усё і ўсіх, з па­ста­ноў­кі не­як вы­пет­ры­ла­ся. Хі­ба пры кан­цы, ка­лі Іва­наў сці­шыў­ся ў фа­тэ­лі спі­най да за­лы і дра­ма­тыч­на вы­ра­ніў ке­ліх, чор­ныя за­сло­ны ўтва­ры­лі з яго­най по­ста­ці пад­абен­ства парт­рэт­най вы­явы, а пад­свет­ка над­ала аб’ёму і па­вет­ра. Ве­ра­год­на, вы­йсце ён ад­шу­каў.

...Муж­чы­на ажа­ніў­ся з ка­бе­тай і праз ко­ль­кі ча­су з’яві­лі­ся на свет сёс­тры. Падзея ша­ра­го­вая, але рэ­жы­сёр­ка і аўтар­ка тэк­сту Эма Да­нтэ ўба­чы­ла на­го­ду рас­па­вес­ці пра тое, як га­ду­ецца і чым сіл­ку­ецца сла­ву­тае ся­мей­нае дрэ­ва — праз плас­ты­ку, сло­ва і дра­ма­тыч­нае пе­ра­жы­ван­не. Кам­па­нія Суд Кос­та Ачы­дэн­та­ле з Па­лер­ма (Іта­лія) вы­ве­ла «Сяс­цёр Ма­ка­лу­за» на сцэ­ну... у скла­дзе ста­ра­жыт­на­га рым­ска­га ка­рэ з ле­гі­яне­раў. Так, яны пе­ра­кі­да­юцца ся­мей­ні­ка­мі. На мар­шы ў ча­се і пра­сто­ры. Ве­ра­год­на, так му­сіць вы­гля­даць збо­ку ма­ца­ван­не фа­мі­ль­на­га пад­мур­ку, з’яднан­не прод­каў з на­шчад­ка­мі: ка­лі ўсе раз­ам, адзін пры ад­ным, у на­ступ і на аб­аро­ну, біц­ца на мя­чах ды спа­чы­ваць на шчы­тах... А пе­рад шчы­та­мі — рас­пяц­ці і ма­ле­нь­кія фо­та­ме­да­ль­ёны стра­ча­ных, за­гі­ну­лых, па­мер­лых. Пра іх, улас­на, сцэ­ніч­ны апо­вед, шчы­расць дзяў­ча­так-сяс­цёр — ба­ць­ка ад­вёз на мо­ра, яны га­рэ­зі­лі і ду­рэ­лі, спра­ча­лі­ся, хто бо­льш вы­тры­мае пад ва­дой, і ад­на тры­ва­ла, па­куль не па­та­пі­ла­ся. Свед­чан­не пры­край смер­ці вы­ма­гае раз­мо­вы пра ад­каз­насць, па­ка­ран­не, лёс. Ся­мей­ні­кі, жы­выя і мёр­твыя, гру­вас­цяць свае спрэч­кі, звад­кі, згад­кі. З ча­го скла­да­ецца ча­ла­ве­чае жыц­цё? Што ўтрым­лі­вае і пад­трым­лі­вае ча­ла­ве­ка ў гра­ма­дзе? Як тыя, хто ад­ышоў на­заў­жды, пра­цяг­ва­юць сваё існа­ван­не ў ся­мей­най па­мя­ці? Яна вы­яўля­ецца ці не са­май доў­гай і тры­вуш­чай зям­ной па­мяц­цю — як на доб­рае, так і на ня­доб­рае. Зрэш­ты, згад­кі зні­та­ва­ныя ды спрэ­са­ва­ныя на­сто­ль­кі, што не мае зна­чэн­ня, ці па­ты­ха­ла ад ба­ць­кі фе­ка­лі­ямі тых пры­бі­ра­ль­няў, якія да­во­дзі­ла­ся ра­па­ра­ваць, ці доб­ра гу­ляў у фут­бол сын ад­ной з сяс­цёр — што па­мёр праз хва­ро­бу сэр­ца, ці пра­гну­ла ма­ці ра­дзіць аж се­мя­рых да­чок, ня­гле­дзя­чы на ня­ста­чы ды по­бы­та­вы скрут... «На­шы мёр­твыя нас бе­да­ваць не па­кі­нуць». Су­во­рае ка­рэ стан­ча­ецца да ад­ной лі­ніі ўдзе­ль­ніц на аван­сцэ­не, бо ўспа­мі­ны пе­ра­кі­да­юцца на­го­дай пры­ту­ліц­ца ад­на да ад­ной. Та­кі­мі шчы­ры­мі, ад­да­ны­мі, хці­вы­мі, пяш­чот­ны­мі і бяз­лі­тас­ны­мі ў сва­іх ста­сун­ках мо­гуць быць то­ль­кі ся­мей­ні­кі.

...Пры­кла­дам, вя­лі­кія алім­пій­скія жы­ха­ры не­ба. Гэ­та ста­ра­жыт­ная ся­мей­ная кла­сі­ка: Ге­ра па­абя­ца­ла Па­ры­су кан­цэп­ту­аль­на іншае жыц­цё — як веч­нае свя­та. Бо доў­жыц­ца яно му­сіць з най­пры­га­жэй­шай жан­чы­най у све­це! Але на­мер ад­су­нуць убок за­кон­на­га му­жа кра­су­ні не па­спры­яў да­бра­бы­ту і рос­кві­ту — пер­са­на­жа, го­ра­да, зем­ля­коў. Пры­маць іх ка­лат­не­чу бліз­ка да сэр­ца чы­та­чу за­мі­нае эпіч­насць. Гля­дац­кае сэр­ца ска­ла­на­ецца хут­чэй (эмо­цыі!), але ці вы­па­дае за­мах­нуц­ца на падзеі «Ілі­яды» па-за вы­со­кім сты­лем?

У са­мо­га Га­ме­ра (свед­чан­нем Сяр­гея Рад­цы­га, пра­фе­са­ра кла­січ­най фі­ла­ло­гіі Мас­коў­ска­га ўні­вер­сі­тэ­та) «мы ня­рэд­ка сус­тра­ка­ем іра­ніч­нае стаў­лен­не да ба­гоў, ры­сы не­ка­то­ра­га рэ­лі­гій­на­га ва­ль­на­дум­ства». Тэ­атра­ль­нае ва­ль­на­дум­ства рэ­жы­сё­ра Ярнея Ла­рэн­цы ад­на­ўляе «Ілі­яду» ў сты­ліс­ты­цы джэм-сэй­ша­на, за­стол­ля, ве­ча­ры­ны, кан­цэр­та, з вы­ха­да­мі са­ліс­таў і ад­да­нас­цю хо­ру (са­ліс­ты і ха­рыс­ты мя­ня­юцца мес­ца­мі), з су­по­ль­ным му­зы­ка­ван­нем усіх два­нац­ца­ці (!) удзе­ль­ні­каў па­ста­ноў­кі — каб пад­тры­маць тэм­па­рытм, ства­рыць атмас­фе­ру і спец­эфек­ты кштал­ту по­шу­му вет­ру ў вет­ра­зях аль­бо на­соў­ван­ня фа­лан­гаў гоп­лі­таў.

Спек­такль Сла­вен­ска­га на­цы­яна­ль­на­га тэ­атра дра­мы Люб­ля­ны на­ла­да­ва­ны і ры­ту­ала­мі, і пра­ва­ка­цы­мі, і ке­пі­ка­мі — хоць бы з га­лі­вуд­скай «Троі», дзе адзін ста­тыст ад­да­на гі­нуў у кад­ры не­ка­ль­кі раз­оў. Гэ­тая пад­ра­бяз­насць іра­ніч­на ад­ноў­ле­на кан­трас­там да стра­шэн­най по­мсты за смерць Па­трок­ла: Ахіл збі­вае Гек­та­ра на мя­са. Лі­та­ра­ль­на. Ба­ла­зе, рэ­жы­сёр пра­стуе за Га­ме­ра­вай іро­ні­яй: Ге­ра з Зеў­сам пад­мя­ня­юць це­ла «ка­ня­бор­на­га Гек­та­ра», то-бок вы­ка­наў­цу, ка­вал­кам сві­ной ту­шы, і ме­на­ві­та па ёй Ахіл ма­ло­ціць дзі­дай, як мо­ла­там, пес­ця­чы сваё ня­ўрым­слі­вае го­ра ад стра­ты сяб­ра. Але ж ме­на­ві­та яе аб­ды­мае і аплак­вае ба­ць­ка Пры­ям, па­куль зня­ме­лая гля­дзе­ль­ня каў­тае ка­мяк уз­ру­шэн­ня...

Сла­вен­скую «Ілі­яду» пе­рад­усім вы­лу­чае сло­ва і апо­вед. Слу­ха­ча трэ­ба пад­рых­та­ваць да сло­ва пра­моў­ле­на­га. Па­эт (Га­мер) вы­хо­дзіць да мік­ра­фо­на, ад­пі­вае з ры­ль­ца і б’е бу­тэ­ль­ку — ка­лі па­прос­ту, дык збі­рае ўва­гу пе­рад пер­шым да­ўжэз­ным ма­на­ло­гам-экс­па­зі­цы­яй, але бу­дзь­це пэў­ныя: ця­пе­ра­ка гля­дзе­ль­ня ад­со­чыць кож­ны но­вы прад­мет! У кож­най акцёр­скай ру­цэ! Бо ён бу­дзе зна­кам пі­ль­най ува­гі.

Сло­ва му­сіць чап­ляць су­час­ні­ка. Та­му тэкст ста­ран­ны рых­ту­юць-вы­бі­ра­юць дра­ма­тур­гі Эва Мах­ко­віц і Ма­тыц Ста­ры­на, а мас­так-па­ста­ноў­шчык Бран­ка Хой­нік дбае пра су­час­ныя бос­кія строі (зда­ецца, яны ад са­мых зна­ных су­час­ных ды­зай­не­раў), якія не жар­там да­паў­няе арха­ічная зброя.

Сло­ва му­сіць спраў­джвац­ца. Па­мя­та­еце, як Па­рыс пе­ра­нёс­ся да Але­ны ў воб­ла­ку? Яго на­пус­ка­юць з пры­ста­со­ваў кштал­ту вог­не­га­сі­ль­няў, і не­йкі час аб­ла­чы­на пры­го­жа яднае аб­одва ба­кі 

рампы...

Нам пра­па­ну­юць гу­ль­ню, дзе, зда­ецца, не так важ­на, дзе ба­гі, дзе ге­роі — іх вон­ка­выя пры­кме­ты ад­кі­да­юцца, як ша­лу­пін­не, але вы­лу­ча­ецца но­раў (ха­рак­тар) і па­чуц­цё, што не аб­яцае пер­са­на­жу спа­кою аль­бо ўтрым­лі­вае ля спра­вы: звад­лі­васць, юрлі­васць, агрэ­сіў­ны эра­тызм стом­ле­на­га ад ула­ды Зеў­са, раз­драж­нё­нае тры­ван­не Ге­ры, да­вер­лі­васць і па­жад­лі­васць Па­ры­са, за­ця­тасць ды ўпар­тасць Ахі­ла...

Сла­вен­ская «Ілі­яда» ўраж­вае па­ста­но­вач­най вы­на­ход­лі­вас­цю, акцёр­скай на­лоў­ча­нас­цю, рэ­жы­сёр­скай да­сціп­нас­цю.