Акцэнт ставіўся не на дасягненнях мінулых дзесяцігоддзяў, што ў прафесійным і каляпрафесійным колах і так добра вядомыя і, больш за тое, сталі часткай культурнай гісторыі краіны, а на рэаліях сённяшняга дня і асаблівасцях навучальнага працэсу. Гледачы маглі пабачыць, якія веды і прафесійныя навыкі атрымліваюць маладыя людзі, што абралі ў якасці творчай спецыялізацыі мастацкі метал, тэкстыль, праектаванне касцюма, а таксама мэблі і інтэр’ера. Вылучалася персанальная выстава дацэнта кафедры гісторыі і тэорыі дызайну, майстра каліграфіі Усевалада Свентахоўскага. Яна паказала, якім моцным творчым патэнцыялам валодаюць выкладчыкі.
Большая частка гісторыі факультэта прыпадае на гады незалежнасці, але асновы былі закладзены ў савецкі час. Тады на дэкаратыўна-прыкладное мастацтва ўплывала традыцыйная, народная культура. Гэта быў трэнд дзяржаўнай культурнай палітыкі, калі хочаце — спецыфічная праява ідэалагічнага ізаляцыянізму, да таго ж яна не пярэчыла стрыжнявой тэзе сацыялістычнага рэалізму — мастацтва нацыянальнае па форме і сацыялістычнае па змесце. Роднае/народнае ў рэаліях урбанізаванага грамадства не заўжды бывала зручным, калі-нікалі глядзелася архаічна. Але з пазіцый сацыяльнай мэтазгоднасці мастацтва з народнымі каранямі падтрымлівалася дзяржавай. А гэтая падтрымка спрыяла з’яўленню і здольных на многае прафесіяналаў, і надзвычай цікавых прац. Людзі творчага складу бачылі ў звароце да ўсё яшчэ жывых, хай і лакалізаваных у межах вясковай субкультуры, традыцый прышчэпку ад нівелюючага ўплыву гэтай самай дзяржаўнай, фактычна — імперскай ідэалогіі і форму супраціву кананізаванаму, забранзавеламу сацрэалізму. На народным мастацтве, найперш на традыцыях беларускага ткацтва, якое грунтоўна вывучалі на кафедры, што рыхтавала спецыялістаў для лёгкай прамысловасці, вырасла цэлая плеяда майстроў, чый талент аказаўся запатрабаваным ужо ў суверэннай Беларусі. Сёння яны самі выкладаюць у Акадэміі, рыхтуюць творчыя кадры на кафедры касцюма і тэкстылю. Плён спалучэння нацыянальных традыцый, якія маюць глыбокія гістарычныя карані, і перспектыўных тэндэнцый адчуваецца ў курсавых і дыпломных работах студэнтаў кафедры.
У гэтым можна было пераканацца, паглядзеўшы выставу пад назваю «Грані», што праходзіла ў галерэі «Высокае месца» ў Верхнім горадзе. Тут экспанаваліся традыцыйныя габелен і батык, распрацоўкі касцюмаў, а таксама пакуль не характэрны для нашага дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва аб’ёмны тэкстыль. Рэдкі ў грамадскіх інтэр’ерах, яго можна пабачыць і памацаць толькі ў выставачных залах. Але цікавасць студэнтаў да тэкстыльнай пластыкі, якая можа канкурыраваць у аздобе ўнутранай прасторы памяшканняў з традыцыйным манументальна-дэкаратыўным мастацтвам і адмысловай керамікай, сведчыць: маладыя творцы ідуць у самастойнае жыццё не толькі з грунтоўнымі ведамі, але і з крэатыўнымі ідэямі. Ідэямі, здольнымі змяняць наша матэрыяльнае асяроддзе, а значыць, у пэўнай ступені, і ментальны лад грамадства — зрабіць яго больш мадэрным і адкрытым глабальнаму свету. Гэта калі глядзець у перспектыву...
Мадэляванне адзення на кафедры ад пачатку было пастаўлена на моцны канцэптуальны падмурак. І сёння выхаванцы робяць рэчы, у якіх не сорамна дэфіляваць на лепшых подыумах планеты. Хачу адзначыць, што ў гэтых распрацоўках гарманічна спалучаныя элітарнасць і дэмакратызм. Зразумела, у выставачных узорах прысутнічае пэўная тэатралізацыя, якую пры патрэбе для нейкай канкрэтнай сітуацыі магчыма і ўзмацніць. Базавай мадэлі можна надаць рысы, што замовіць канкрэтная асоба, якая дбае пра непаўторнасць вобраза. А можна адаптаваць да прамысловага тыражавання.
Нешта падобнае скажу пра габелен і батык. Арыгінальнасць падыходаў, новыя сюжэты і стылістыка. Такім рэчам месца ў музеі. Але яны зробяць псіхалагічна камфортным і звычайнае жытло.
Згаданая кафедра праводзіла разам з кафедрай народнага дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта культуры і мастацтва сумесную выставу. Назвалі яе «Шляхі». Мелася на ўвазе, што і ўніверсітэт,
і акадэмія шчыруюць у адным напрамку, але шляхамі ідуць рознымі. Экспазіцыя дала магчымасць убачыць, як адны і тыя ж эстэтычныя прынцыпы скарыстоўваюцца ў розных канцэптуальных кантэкстах.
У першым выпадку прыярытэт — адаптацыя існуючых традыцый да сённяшняй рэчаіснасці, у другім — выпрацоўка трэндаў заўтрашняга дня.
Мастацкі метал у Беларусі як з’ява ўзнік дзякуючы невялікаму колу энтузіястаў. Зразумела, былі і ёсць традыцыі кавальства, ювелірнай справы, але сістэмы навучання і падрыхтоўкі прафесіяналаў (тым больш універсалаў) не было. Маючы вышэйшую мастацкую адукацыю, у гэтай галіне творчасці і тэхналогіі першапраходцы-вынаходнікі мусілі да ўсяго даходзіць сваім розумам. Цяпер ёсць каму вучыць. І ёсць у абітурыентаў акадэміі матывацыя засвойваць менавіта гэту прафесію.
Мастацкая апрацоўка металу была прадстаўлена на выставе «Metallum» у галерэі «Акадэмія». Тут экспанаваліся формы, блізкія да манументальных, кавальства, ювелірная справа. Відаць, пра ўласную, беларускую школу гаварыць зарана. Але патэнцыял, відавочна, ёсць.
Выставу «Мастацкая канцэпцыя і арт-аб'ект» ладзіла ў галерэі «Акадэмія» кафедра інтэр’еру і абсталявання (спецыялізацыя «Мэбля»). На ёй былі курсавыя заданні, увасобленыя на падставе арыгінальнай метадычнай распрацоўкі. Каб адвучыць студэнтаў ад кепскай звычкі, атрымаўшы заданне, кідацца ў Сеціва па пошукі аналагаў, ім было прапанавана ісці да рэальнага аб’екта праз фармальны вобраз. Толькі стварыўшы кампазіцыю, што на абстрактным узроўні ўвасабляла б тую ці іншую з’яву, можна было на яе грунце прыдумляць мэблю. Цікавы ход. Пры такой методыцы, даведзенай да ладу і ўкаранёнай не толькі ў навучальны, але і ў вытворчы працэс, можна будзе адваяваць прастору ў сусветных брэндаў. Прынамсі нашу, нацыянальную прастору.
Калі ствараўся мастацка-прамысловы факультэт (цяпер факультэт дызайну і дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва), прыхільнікі класічнай трыяды жывапіс-графіка-скульптура былі схільныя ўспрымаць яго менавіта як прыкладны — своеасаблівым даважкам да сапраўднага, высокага мастацтва. Сёння ж конкурс абітурыентаў на некаторыя аддзяленні гэтага факультэта большы, чым на мастацкі факультэт. Перыферыя стала цэнтрам. Сорак год назад такое цяжка было ўявіць. Жыццё — рэч непрадказальная...
Фелікс Гарда