Выпускніца Санкт-Пецярбургскай дзяржаўнай акадэміі тэатральнага мастацтва, рэжысёрка Вікторыя Лугавая заяўляе галоўнага героя як «рускага імперскага Ліра» і выпраўляе гледача ў свет жудлівых выразных сноў Ванюшына, справакаваных хваравітымі прыступамі.
У галерэі вобразаў, інтэрпрэтаваных Лугавой, Аляксандр Ягоравіч Ванюшын (Аляксандр Шароў) — савецкі функцыянер, дзялок ва ўладзе; Арына Іванаўна (Наталля Анішчанка), якую муж кліча «старой», — яшчэ маладая кабета, што жыве «ў харастве» (у царкоўнаславянскім успрыманні гэтага слова); Канстанцін (Дзяніс Майсейчык) — сын, канкурэнт у вачах Ванюшына, поўны ўнутранай прыроднай агрэсіі, такой самай, як і ў бацькі; спакушаная Канстанцінам стрыечная сястра Алена (Лізавета Ільеўская) — чыстая, даверлівая правінцыйная дзяўчына, яе канфлікт з каханым высвятляецца падчас прызнання ў цяжарнасці і суправаджаецца сімвалічнай гульнёй з белым абрусам; малодшы сын Ванюшына Аляксей (Дзмітрый Багаслаўскі) — тынэйджар 1990-х, нацягнутая струна, а сцэна шчырай гутаркі з бацькам пластычна вырашаецца рэжысёркай амаль як эпілептычны прыпадак.
Старэйшая дачка Клаўдзія (Таццяна Новік) паводле Лугавой не інвалід, а немаладая невыразная жанчына ў расцягнутым швэдры, што махнула рукой на сябе і сваю сям’ю. Супрацьлегласцю Клаўдзіі выступае сястра, незвычайна да яе падобная, але жаноцкая і элегантная Людміла (Анастасія Салаўёва), да яе спрабуе падбівацца муж Клаўдзіі, шэры і гратэскавы Шчоткін (Ілля Чарапко-Самахвалаў). Без пасагу Ванюшын выдае Людмілу замуж за даверанага паспяховай маскоўскай фірмы Красавіна, які перакідаецца ў аферыста і алкаголіка. Дзякуючы майстэрскай гульні Канстанціна Міхаленкі гэты вобраз паўстае неадназначным і эмацыйна-дынамічным.
Мастачка-пастаноўшчыца Вольга Грыцаева ладкуе персанажаў драматычнай сямейнай сагі ў мікрасвеце піцерскай камуналкі, дзе за кожнай з шэсці дзвярэй сімвалічна прысутнічае хтосьці з дзяцей Ванюшына, але ўсё часцей гэтыя дзверы зачыненыя. Арына Іванаўна гучна і апантана стукаецца ў іх, але дастукацца да дзіцячых душаў і сэрцаў не мае сілы. Адзенне найноўшага часу, прапанаванае мастачкай Вікторыяй Ця-Сен у якасці сцэнічных строяў, не так асучаснівае гісторыю, як у асобных выпадках спрыяе раскрыць характар персанажа: агрэсіўны пунсовы ў Канстанціна, маскулінныя гарнітуры з нагавіцамі на генеральшы Кукарнікавай і ейнай дачцэ, пінжак савецкага партпрацаўніка на Ванюшыне (адзначу віртуозную гульню Наталлі Анішчанкі з гэтай апранахай у фінальнай сцэне).
Пакуль мы бачым Ванюшына гаспадаром, што аўтарытарна трымае ўладу; цэнтральную частку сцэнічнай прасторы займае патрыярхальны абедзенны стол. Падчас уяўнага сямейнага абеду дзеці, прад’яўляючы прэтэнзіі бацьку, закідаюць на стол ногі. У адным з бацькавых кашмараў яны скачуць на гэтым стале пад кплівы і вар’яцкі музычны лейтматыў спектакля — кампазіцыю «Clint Eastwood» ад групы «Gorillaz», у іншым — ён сам ляжыць на гэтым дубовым стале мёртвым, і дзеці нібыта адшчыкваюць ад яго па кавалачку, а пасля накідваюцца і жаруць (неабгрунтаваная цытата з рамана Габрыэля Гарсія Маркеса «Восень патрыярха»). Трызненні Ванюшына, у якіх зневажаюць непарушныя традыцыі, выдаюць страх гаспадара страціць уладу ў сям’і — ён старэе і вымагае дапамогі.
Маналогі ўцекачоў з заганнага сямейнага гнязда, дзе жывуць гвалтам і крывадушнасцю (споведзь Людмілы перад ад’ездам у Маскву і ліст Аляксея з Пецярбурга), абрываюцца, згасаюць і доўжацца дзіцячымі галасамі. Бацька чуе іх як бы з дзяцінства альбо нават яшчэ і ненароджанымі — спадчыннікі асуджанага роду, які перадусім успадкаваў духоўную катастрофу.
Ці вернецца Аляксей у родны дом, каб выправіць ягонае жыццё? Адказ на гэтае, па сутнасці рытарычнае, пытанне відавочны. Ачуўшыся ад змрочнага спектакля, гледачу застаецца выдыхнуць: «Гэта быў сон...»
Дзмітрый ЕРМАЛОВІЧ-ДАШЧЫНСКІ