У нашым тэатры ён выконвае партыі адважных рамантыкаў, «зорных хлопчыкаў» і герояў дзявочых мар. Базіль з «Дон Кіхота», Джэймс з «Сільфіды», Прынц са «Шчаўкунка» і Дэзірэ са «Спячай прыгажуні», Грэнгуар з «Эсмеральды», Франдоса з «Лаўрэнсіі» — вось няпоўны спіс персанажаў, чыё жыццё кожны вечар увасабляе гэты таленавіты артыст. На сцэне Канстанцін такі ж адкрыты, шчыры і добразычлівы, як і ў рэальным жыцці. Прадстаўнік маладога пакалення зорак беларускай балетнай сцэны распавядае пра дзяцінства, якое праходзіць міма артыстаў балета, пра сваю працу, якую немагчыма не любіць, мары і планы на будучыню.
Канстанцін, калі б не танец, чым бы вы хацелі займацца?
— Цяжка сказаць, я — з сям’і артыстаў балета. Мае бацькі працавалі ў ансамблі танца імя Вірскага ў Кіеве, цяпер тата — педагог-рэпетытар у ансамблі «Харошкі», мама выкладае ў харэаграфічным каледжы. Можна сказаць, мая прафесія была прадвызначана. У дзяцінстве займаўся плаваннем, футболам і, вядома, танцамі. Заўсёды падабалася спаборніцтва, барацьба, думаю, калі б не балет, то я б прафесійна займаўся нейкім відам спорту. Уласным балетным лёсам абавязаны бабулі: я танцаваў з ранняга дзяцінства, але не ўсведамляў, што гэта можа стаць справай жыцця. Менавіта бабуля падштурхнула мяне, прывяла ў прафесію, і я ёй за гэта ўдзячны.
Балет, акрамя ўсяго іншага, — гэта цяжкая фізічная праца. Былі моманты, калі хацелася кінуць прафесію?
— Такія думкі прыходзяць, можна сказаць, кожны дзень, бо стомленасць адчуваеш таксама штодня, але потым думаеш: «Трэба. Ты павінен, гэта твая любімая справа», — і працягваеш далей. Цяпер вучуся ў Акадэміі музыкі, асвойваю прафесію харэографа-балетмайстра, і ў мяне нават з’явілася жаданне стаць педагогам. Але пакуль здароўе дазваляе, буду танцаваць. Да пенсіі... (Смяецца.)
Вы — працаголік?
— Я — гультай! Насамрэч прафесію сваю люблю, а вось шмат рэпетаваць не люблю. Падабаецца адразу выходзіць на сцэну і танцаваць. Але без рэпетыцый — ніяк, гэта неад’емная частка нашай працы, таму даводзіцца змагацца са сваёй лянотай.
Што для вас значыць быць паспяховым у прафесіі?
— Па-першае, трэба мець вялікую працавітасць і цярпенне, тады да цябе прыйдзе поспех. Наогул гэта складанае пытанне: некага прырода надзяліла талентам і здольнасцямі, камусьці даводзіцца шмат працаваць, а некаму проста пашанцавала. У кожнага свая гісторыя поспеху.
А чым вымяраеце поспех — званнямі, наяўнасцю прыхільнікаў?
— Усё гэта часова. У мяне шмат узнагарод, вядома, гэта прыемна, ты разумееш: шмат чаго дамогся, цябе адзначылі. Але пройдзе час, і калі ты дапусціш нават невялікую памылку — яе абавязкова ўспомняць. Чым больш у цябе ўзнагарод, тым часцей трэба даказваць, што ты іх варты.
У вашым рэпертуары пераважаюць персанажы рамантычнага плана, а ці ёсць антыгерой, якога хацелася б увасобіць на сцэне?
— У маім рэпертуары ўжо ёсць такі. Гэта Мадэст з майго любімага балета «Анюта», але, мяркую, ён у большай ступені камічны персанаж. Вельмі хачу выканаць партыю Тыбальда з «Рамэа і Джульеты». Шкада, што цяпер рэдка ідзе «Стварэнне свету», хацеў бы паспрабаваць станцаваць Д’ябла. У новай пастаноўцы «Каханне і смерць» падрыхтаваў партыю Гара-Меліка, гэта яркі адмоўны герой.
Каго з персанажаў можна назваць вашым альтэр-эга? Хто больш за іншых падобны да Канстанціна Героніка?
— Нават не ведаю. Мая любімая партыя — Базіль з «Дон Кіхота», яна мне блізкая па тэмпераменце.
Ці быў у вашай творчасці спектакль, пасля якога вы пачалі іначай глядзець на свет?
— Цікавая пастаноўка «Маленькі прынц». Там ёсць над чым задумацца: які свет вакол цябе, чаму адбываюцца тыя ці іншыя падзеі, як паводзяць сябе людзі. Да гэтага ў мяне былі «забойныя» партыі, дзе трэба круціцца, скакаць, рабіць акцэнт на тэхнічным складніку. А ў «Маленькім прынцы» можна раскрыцца па-акцёрску, праявіць сябе.
Якія спектаклі вам па-сапраўднаму цікава танцаваць: на гістарычную тэматыку, заснаваныя на літаратурных творах?
— Хацеў бы станцаваць Рамэа і сыграць на сцэне трагічнае каханне. У іншых пастаноўках мае героі ў асноўным фліртуюць з гераінямі, а ў гэтым творы ёсць сапраўдная гісторыя, якую трэба пражыць. Напэўна, мне бліжэй такія драматычныя спектаклі, дзе трэба раскрыць душу.
Якая партыя самая складаная ў фізічным і эмацыйным плане?
— Раней такой была партыя Базіля. А цяпер разумею, што і Франдоса ў «Лаўрэнсіі» не простая роля, менавіта фізічна. Хоць эмацыйна яна лёгка даецца. Яшчэ «Шахеразада» была для мяне цяжкой, хоць там усяго адна дзея. Але ў мяне доўгае і складанае адажыа. Памятаю, на рэпетыцыях Андрыс Ліепа мне крычаў: «Косця, трымайся! Давай!» На той момант партыю Залатога раба я ўспрымаў як адну з самых цяжкіх.
А як адкрыць у сабе другое дыханне і працягваць танцаваць, калі сілаў не хапае?
— На сцэне сілы знойдуцца заўсёды, напэўна, яна і сапраўды нам дапамагае. Часта бывае, што ў балетнай зале не можаш дарабіць нейкі элемент харэаграфіі да канца, спыняешся і робіш праз паўзу, а на сцэне ўсё атрымліваецца. Не ведаю, магчыма, гэта адрэналін ці ўсведамленне адказнасці перад гледачом.
Вы адчуваеце падтрымку залы або яе абыякавасць да таго, што адбываецца на сцэне?
— Часам адчуваеш, калі падтрымліваюць менавіта цябе. Напрыклад, «Лебядзінае возера», здавалася б, ужо разоў дзвесце танцаваў, але ў нейкі момант гледачы пачынаюць пляскаць у далоні, хоць звычайна ў гэты момант не апладзіруюць. І ты міжволі збіраешся і нават лепш танцуеш, з’яўляецца натхненне.
Хто такі, на ваш погляд, сучасны артыст балета? Што ён павінен умець?
— Па-першае, гэта ўніверсальны танцоўшчык, які ўмее працаваць у розных стылях і жанрах, можа выканаць усё, што заўгодна. Класічны балет, джаз, мадэрн, неакласіку, нават стэп. Такі артыст павінен быць цікавым і ў дуэце, і ў характарным танцы, і ў народным. Але падобных прыкладаў вельмі мала.
Вы атрымалі першыя прэміі на некалькіх прэстыжных міжнародных спаборніцтвах — гэта конкурс «Малады балет свету» ў Сочы (2010) і Пекінскі балетны конкурс харэаграфічных школ (2012). Зрабіліся лаўрэатам VIII Міжнароднага «Танцавальнага Алімпу» ў Берліне (2011). Нарэшце атрымалі Гран-пры конкурсу артыстаў балета ў Стамбуле, аднаго з самых уплывовых у сферы харэаграфічнага мастацтва. Хто падштурхнуў вас да ўдзелу ў апошнім?
— Сам. Раней у ім удзельнічала мая калега, Надзея Філіпава, і я вырашыў паспрабаваць. Знайшоў усю інфармацыю ў Інтэрнэце і прапанаваў Людміле Хітровай разам выступіць. Мы падрыхтавалі два па-дэ-дэ — з балетаў «Карсар», «Дон Кіхот», а таксама два нумары сучаснай харэаграфіі ў пастаноўцы Сяргея Мікеля. У журы конкурсу былі зоркі балета з Германіі, Турцыі, з постсавецкіх краін — Вадзім Пісараў, Уладзімір Малахаў, Ірэк Мухамедаў.
Ці існуе рэпертуар, за які вы ніколі не возьмецеся? Чаго не станеце рабіць на сцэне?
— Не выйшаў бы на сцэну аголеным. Цяпер у Еўропе ставяцца такія балеты, падобныя пастаноўкі не для мяне. Увогуле хацеў бы папрацаваць у розных кірунках — гэта развівае з усіх бакоў. Мае бацькі — артысты народнага танца, у дзяцінстве я займаўся народным танцам, адчуў, што гэта такое. З «класікай» я ўжо на працягу пятнаццаці гадоў. Сучасная харэаграфія таксама мне блізкая, але, на жаль, у нас мала такіх спектакляў і не хапае падрыхтоўкі. Цікава было б вывучыць стэп, чачотку, хіп-хоп, брэйк — мне ўсё цікава. Мяне нават запрашалі ва ўкраінскі праект «Танцуюць усе!». Але паколькі вельмі заняты, давялося адмовіцца, была б магчымасць — абавязкова б паспрабаваў.
Дзе вы шукаеце матэрыял для падрыхтоўкі новага вобраза?
— Можна знайсці літаратуру па тэме, паглядзець фільм, відэа выступленняў іншых танцоўшчыкаў, драматычны спектакль на зададзеную тэму, калі ён ёсць. Дапамагаюць нават назіранні за людзьмі на вуліцы, іх паводзінамі, жэстамі. Напрыклад, калі рыхтаваў партыю Мадэста ў балеце «Анюта», то шмат назіраў за пажылымі людзьмі, адзначаў для сябе нюансы ў рухах, хадзе.
Калі б вы ўзяліся за пастаноўку спектакля, пра што б ён быў?
— Думаў пра гэта. У дзяцінстве вельмі падабаўся мультфільм «Прыгажуня і пачвара» Уолта Дыснея. І музыка там прыгожая, і сюжэт да гэтага часу ў маім сэрцы. Калі дзесьці пачую мелодыі з таго мультфільма, адразу «адключаюся», слухаю ці гляджу яго. Калі б мне давялося паставіць балет, то ў першую чаргу я б узяўся за гэты сюжэт.
А сабе вы б адвялі ў ім якую ролю?
— Дрэва (смяецца). Не ведаю, але гэта сапраўды будзе не галоўная партыя. Калі я гляджу відэазапісы спектакляў, дзе сам танцую, то мне нецікава глядзець на сябе, шукаю памылкі, каб потым іх выправіць. Было б цікавей паставіць нумар для іншага артыста, каб гэта выглядала крута, каб выканаўца танцаваў менавіта так, як ты хочаш. Наогул прафесія пастаноўшчыка, балетмайстра неверагодна цікавая.
Гэта значыць, што пасля заканчэння кар’еры танцоўшчыка вы хацелі б заняцца пастаноўкай спектакляў?
— Калі б атрымалася, то сапраўды так. Я вучуся і спадзяюся, што ў далейшым усё будзе.
Вы — самакрытычны чалавек?
— Так. На людзях гэтага не паказваю, але сам-насам часта думаю: вось гэта не так зрабіў, тут не так сказаў.
Як вы выставіцеся да ацэнкі ўласнай працы? Хто для вас самы аўтарытэтны крытык?
— Прыслухоўваюся нават да тых, хто кажа няпраўду, — гэта ж таксама крытыка. Хто для мяне аўтарытэт? У першую чаргу — настаўнікі. У каледжы першыя чатыры гады маім педагогам была Людміла Матусевіч, пасля Сяргей Пясцехін, які мяне выпускаў, а таксама Аляксандр Калядэнка. У тэатры трапіў пад «апеку» Таццяны Яршовай і Аляксандра Мартынава. Уважліва стаўлюся да парад і заўваг старэйшых за мяне артыстаў, якія даўно танцуюць. Нават равеснікі і маладзейшыя ды менш дасведчаныя часта заўважаюць нейкія памылкі і дробязі.
Якую рысу свайго характару вы б назвалі галоўнай?
— Я вельмі цярплівы чалавек.
Збоку здаецца, што вы заўсёды ў выдатным настроі. Ёсць рэчы, якія могуць выбіць вас з каляіны?
— Так, я пазітыўны, магчыма, нават наіўны. Хоць бываю запальчывым па дробязях, але імкнуся адразу згладжваць сітуацыю і пераводзіць усё ў гумар.
Па-сапраўднаму выбіць мяне з каляіны, вывесці з сябе вельмі складана. Не памятаю выпадкаў, каб камусьці рэзка і груба адказаў, сур’ёзна спрачаўся, канфліктаваў. Лепш пазбягаць адкрытых канфліктаў, можна даказаць правату іншым спосабам.
Жыццё артыстаў звычайна праходзіць у сценах тэатра. Ці застаецца час на хобі і захапленні, не звязаныя з балетам?
— Насамрэч у нас такі рэпертуар, столькі рэпетыцый, што, прыйшоўшы дадому, хочацца толькі аднаго — спаць. Усе забавы ў артыстаў балета — у адпачынку. Тады можна выдыхнуць, выехаць з сябрамі на прыроду. Збіраемся з калегамі пагуляць у футбол, бо ў дзяцінстве гэтага не было. У мяне, напрыклад, яго як такога ўвогуле не было: у 12 гадоў пра «вуліцу» забыўся. У вучылішчы да пяці-шасці гадзін вечара, прыйшоў дадому — рыхтуеш урокі. Ні пра якіх сяброў размовы не ішло.
Скончыў вучэльню — пачалася праца ў тэатры, графік практычна той жа. І разумееш, што нічога, акрамя танца, няма. Напрыклад, толькі летась я купіў ровар і ў адпачынку на ім катаўся. Гэта для мяне былі новыя адчуванні, бо ў дзяцінстве, калі ўсе каталіся на роварах, я ў балетным класе цягнуў ступню.
Многія салісты плануюць сваю бліжэйшую будучыню. У вас ёсць план на наступныя, скажам, пяць гадоў?
— Хацелася б часцей выязджаць на гастролі, атрымліваць запрашэнні танцаваць у іншых тэатрах, працаваць з іншымі калектывамі. Артысту неабходна змена абстаноўкі, каб не было адчування застою, руціны. Вось, мабыць, мой план — быць запатрабаваным.
У вас ёсць публіка, якая ходзіць менавіта на вашы спектаклі? Хто гэтыя людзі?
— Не ведаю, магчыма, ёсць. Але неяк не магу вылучыць «сваю» публіку, хоць ведаю, што ў многіх выканаўцаў ёсць такі «фан-клуб». Думаю, у мяне такіх прыхільнікаў няма, я яшчэ малады, любоў гледачоў трэба заслужыць. Ёсць людзі, якія знаходзяць мяне ў сацыяльных сетках, пішуць, віншуюць з прэм’ерамі, дзякуюць за спектакль, але такіх сапраўдных прыхільнікаў, якія чакаюць ля выхаду з тэатра з букетамі і плакатамі, няма.
Сцэна — гэта наркотык?
— Так. І гэта асабліва востра адчуваецца ў адпачынку. Перад пачаткам сезона табе ўжо хочацца нешта рабіць, танцаваць. Сцэна зацягвае, нават не ўяўляю, як людзі сыходзяць на пенсію і жывуць без яе. Мне здаецца, усім, хто скончыў сваю кар’еру, хочацца аднойчы яшчэ разок выйсці на сцэну і зноў перажыць гэтыя эмоцыі.
Многія артысты прызнаюцца, што ім сняцца спектаклі і сцэна. У вас бываюць такія сны?
— Часцей сніцца, што вось-вось ужо мой выхад, а я яшчэ недзе стаю ў заторы, спазняюся. Ці ўжо гучыць твая музыка, а ты яшчэ апранаеш касцюм, накладваеш грым, і значыць, прапускаеш свой выхад. Прачынаешся і разумееш, што гэта не на яве, выдыхаеш з палёгкай. Раней часта снілася, быццам на сцэне кручу шмат піруэтаў — сорак, пяцьдзясят, потым прачынаўся расчараваным ад таго, што гэта быў усяго толькі сон. А пасля спектакля, як правіла, сітуацыя супрацьлеглая — ты да раніцы не можаш заснуць праз эмацыйнае і фізічнае перанапружанне.
На сцэне вы больш аддаяце энергіі ці атрымліваеце ад гледачоў?
— На працягу спектакля ты, вядома, аддаеш, а на авацыях — атрымліваеш. Калі дзелішся з гледачамі сваёй энергіяй падчас выступлення, дык і яны табе аддзячаць. Людзі прыходзяць у тэатр, каб адпачыць душой, атрымаць зарад станоўчых эмоцый, і твая задача — даць ім усё гэта. Менавіта для таго і выходзіш на сцэну...
Алена ЕРМАКОВІЧ