«Анты­го­на»-light, аль­бо Бунт без дай пры­чы­ны

У маі на ёй ча­ка­ецца трэ­цяя за­пар прэ­м’е­ра — «Ка­хан­не як мі­лі­та­рызм» па п’е­се Пят­ра Гла­дзі­лі­на ў па­ста­ноў­цы Зміт­ра Ціш­ко (ка­лі­сь­ці Пі­ні­гін ста­віў «Ча­ра­ві­кі на тоў­стай пад­эшве» і «Ма­ты­ль­ка» свай­го ўлю­бё­на­га дра­ма­тур­га). Та­кім чы­нам, пле­мя ма­ла­дое не­зна­ёмае атры­ма­ла год­ную і вы­біт­ную пля­цоў­ку ў цэн­тры го­ра­да. Вы­ходзь ды стаў­ляй!

Дру­гім па лі­ку на яе вы­йшаў ма­ла­ды рэ­жы­сёр Мі­ка­лай Ка­пу­ль­цэ­віч і па­ста­віў тра­ге­дыю Жа­на Ануя, ство­ра­ную па­вод­ле Са­фок­ла. Пра­ўда — і гэ­та ад­ра­зу кі­ну­ла­ся ў во­чы, — гле­да­чоў на «Анты­го­не» бы­ло пры­кмет­на менш, чым на «Ша­ба­нах» Але­ны Га­нум, з якіх па­чаў­ся ад­лік ма­ла­дых пра­фе­сій­ні­каў...

Мі­ка­лай Ка­пу­ль­цэ­віч пра­па­на­ваў сваё вы­ра­шэн­не «Анты­го­ны», шмат у чым вы­тан­ча­нае і... аб­лег­ча­нае. Ад­мыс­ло­ва­га ўзру­шэн­ня і ка­тар­сі­су ў фі­на­ле ча­каць не вар­та. Ма­ла­дыя акцё­ры дра­ма­тыч­на па­во­дзяць ва­чы­ма, ска­вы­чуць, як па­ра­не­ныя ваў­кі і ваў­чы­цы, кі­да­юцца, мі­ту­сяц­ца. Па­важ­ную па­во­ль­насць, не­мі­тус­лі­васць сап­раў­днай моц­най ака­дэ­міч­най шко­лы, якая не дае «Анты­го­не» па­ра­стрэс­ці­ся ўшчэнт, спа­вя­да­юць Мі­ка­лай Кі­ры­чэн­ка ў ро­лі ца­ра Крэ­онта і Та­ма­ра Мі­ро­на­ва ў ро­лі Кар­мі­це­ль­кі. На мой густ, сцэ­ны з іх удзе­лам — леп­шыя ў спек­так­лі. Для Кі­ры­чэн­кі і Мі­ро­на­вай тэ­атра­ль­ная гу­ль­ня — най­сур’ёзней­шая спра­ва. Артыс­ты з моц­най энер­ге­ты­кай і сту­пен­ню аб­аян­ня, яны ўпер­шы­ню вы­йшлі на Ка­мер­ную сцэ­ну. І па­чу­ва­юцца там цу­доў­на, во­кам­гнен­на пад­па­рад­коў­ва­ючы за­лу.

Па­вод­ле та­го, як пры­ня­та апош­нім ча­сам аб­ыхо­дзіц­ца са ста­ра­жыт­наг­рэ­час­кі­мі мі­фа­мі на тэ­атра­ль­най сцэ­не, «Анты­го­на» па­стаў­ле­на, так бы мо­віць, па-за ча­сам і пра­сто­рай. Пад­обны мі­ні­ма­лізм, вя­до­ма, ужо збры­дзеў. Акцё­ры да па­ры да ча­су хо­дзяць у ад­но­ль­ка­вых шы­ня­лях. Пэў­на, спі­са­ных з не­йкай вай­ско­вай час­ці. Ці­ка­ва? Пер­шыя пяць хві­лін. По­тым усё-ткі хо­чац­ца зра­зу­мець, ча­му ж яны так апра­ну­лі­ся: та­му што зна­хо­дзяц­ца ў ста­не вай­ны? З на­ва­ко­ль­ным све­там ці ад­на­го з ад­ным? Рэ­аль­най аль­бо ўяў­най? Бо ўсё мо­жа быць. Але не­ль­га бу­да­ваць увесь спек­такль на адзі­ным пры­ёме. Мі­ка­лай Кі­ры­чэн­ка ў не­й­кі мо­мант скі­дае шы­нель і за­ста­ецца ў скры­ваў­ле­ным адзен­ні, як бы на­мя­ка­ючы, што ру­кі яго­на­га пер­са­на­жа па лок­ці ў кры­ві. Але ці вар­та пра­па­ноў­ваць гле­да­чу та­кую кан­цэп­ту­аль­ную жуй­ку? Ён ра­на ці по­зна му­сіць вы­ра­шыць, чый бок пры­няць — бун­тар­кі Анты­го­ны ці ўла­дар­на­га Крэ­онта. Як на мод­ным ток-шоу, дзе раз­бі­ра­юць ся­мей­ны скан­дал, ці на тэ­ле­ві­зій­ным су­до­вым па­се­джан­ні, маў­ляў, свед­ка, што вы мо­жа­це ска­заць па сут­нас­ці спра­вы?

У пра­грам­цы рэ­жы­сёр­ская кан­цэп­цыя сфар­му­ля­ва­на на­ступ­ным чы­нам: «Ма­ла­ды рэ­жы­сёр Мі­ка­лай Ка­пу­ль­цэ­віч раз­гля­дае мі­фа­ла­гіч­ную гіс­то­рыю апан­та­най бун­тар­кі Анты­го­ны як гіс­то­рыю бес­сэн­соў­на­га раз­бу­рэн­ня, маг­чы­ма­га ў све­це, дзе лю­дзі ста­лі за­клад­ні­ка­мі ўлас­ных зніш­ча­ль­ных ідэй». Ня­гле­дзя­чы на гэ­тае тлу­ма­чэн­не, між­во­лі бя­рэш бок Анты­го­ны ў вы­ка­нан­ні Мар­ты Го­лу­бе­вай. Бок ма­ла­дос­ці. Го­лу­беў­ская бун­тар­ка здо­ль­ная хоць што­сь­ці ад­чу­ваць і шчы­ра за­хап­ляц­ца, а ў не­йкіх сцэ­нах яе за­ця­тасць і пры­нцы­по­васць на­ват вы­клі­кае сім­па­тыю. Крэ­онта, гэт­ка­га ча­ла­ве­ка сіс­тэ­мы, спус­то­ша­на­га і ра­цы­яна­ль­на­га (то­ль­кі жаў­ла­кі хо­ды­рам хо­дзяць), так­са­ма не ад­ры­неш і не ад­кі­неш, але ўсе яго­ныя ма­ты­воў­кі за­над­та прад­ка­за­ль­ныя. Ка­лі б і жыць у не­йкім ідэ­аль­ным све­це, дык то­ль­кі ў све­це Анты­го­ны — спан­тан­ным, га­ра­чым, све­це па­чуц­цяў і прад­чу­ван­няў. І ня­хай існа­ваць яму не­йкія там сут­кі. За Анты­го­най Мар­ты Го­лу­бе­вай ба­чыш не сто­ль­кі кап­рыз рас­пеш­ча­на­га дзі­ця­ці, ко­ль­кі фа­та­ль­ную рос­пач адзі­ноч­кі, пры­га­жосць пе­рад­смя­рот­на­га жэс­ту. За­над­та моц­ны вы­клік кі­дае яна і дзяр­жа­ве, і сус­вет­на­му па­ра­дку.

Ка­лі «Ша­ба­ны» Але­ны Га­нум ня­цяж­ка ўя­віць на вя­лі­кай сцэ­не Ку­па­лаў­ска­га тэ­атра, дык «Анты­го­на» Мі­ка­лая Ка­пу­ль­цэ­ві­ча — сап­раў­дная ка­мер­ная па­ста­ноў­ка. Ка­жуць, на­пя­рэ­дад­ні прэ­м’е­ры рэ­жы­сёр ад­мо­віў­ся ад інтэр­в’ю і то­ль­кі ня­сме­ла вы­гля­даў з-за ку­ліс. Гэт­кая ж ня­сме­ласць ад­чу­ва­ецца і ва ўсім яго­ным тво­ры. Да тэ­мы бун­ту ўсё-ткі трэ­ба да­спець.