|
|
|
|
Але галоўнае — шукалі вобраз: сценку са старымі шпалерамі ў клетачку, і як яны прымацаваны, гэтыя асаблівыя лісткі, адзін на цвічок, другі на кнопку... Калі выклалі храналагічны шэраг па гадах, убачылі раптам, што доўгі час гэты дзень не адзначаўся ў календары чырвоным колерам. Ён увогуле як усенароднае свята доўга не адзначаўся. Знойдзены намі вобраз трапіў у яблычак, мы і самі не раз сустракалі яго пасля, і нам расказвалі, што на гэты плакат людзі працягвалі прымацоўваць каляндарныя лісткі за 9 мая ўжо наступных гадоў. Шкада, што не захаваліся ні макет, ні слайд, з якога друкавалі тыраж». & S.Voichenko» ўяўляецца цалкам натуральным.
У цэлым калекцыя цудоўным чынам ілюструе методыку работы аўтарскага тандэма У.Цэслера і С.Войчанкі на ўзроўнях як распрацоўкі ідэі, так і выканання. Сяргей Войчанка сказаў неяк: «Я думаю, вобраз мыслення, сфарміраваны ў працэсе навучання дызайну, дазваляе мне знаходзіць нестандартныя вырашэнні нават у традыцыйна кансерватыўных сферах мастацтва».
Пачынаць ад аб’екта — фірменны жэст Цэслера і Войчанкі, спецыфічная рыса іх манеры працаваць: спачатку прыдумаць і зрабіць ГЭТА (ці простай уладай рукі, ці шматузроўневай вытворчасцю) у рэальных матэрыялах і прасторы ці ўзяць гатовым (гэта радзей), а ўжо пасля некуды змяшчаць, перамяшчаць, сумяшчаць, устанаўліваць, фатаграфаваць, апрацоўваць на камп’ютэры, друкаваць і г.д. Тут аб’ект — і метад, і працэс, і вынік, часта цалкам самадастатковы.
Знойдзенае рашэнне ці, дакладней, пластычная формула ідэі можа выкарыстоўвацца мастакамі і далей у плакаце ці відэакліпе, можа стаць постэрам, скульптурай, жывапісам, рэкламай, вырабам прамысловага дызайну, часткай фотапастаноўкі, мастацкай акцыі ці інтэр’ера — з неабходнай прывязкай да кантэксту і абставін. Ці без прывязкі — застаючыся самадастатковай думка-формай. Наглядным дапаможнікам па механіцы формаўтварэння асацыяцый, «склейвання» вобразаў, напрыклад, па нейкай агульнай прыкмеце (зубы-шчотка, відэлец-спагеці, Ван-Гог-Хо лі філд і г.д.). Адказы на пытанні «Дызайн — не дызайн? Мастацтва — не мастацтва?» адносна гэтых гібрыдна-мутантавых форм застаюцца ў дадзеным выпадку праблемай тэрміналагічнай.
Выраб, гэта значыць матэрыялізацыя кожнага іх гештальту — важнейшая частка работы. Матэрыялы і тэхналогія стварэння, выразнасць пластычных якасцей матэрыялу, яго колеру і фактуры вызначаюць мастацкую структуру твораў У.Цэслера і С.Войчанкі. Праблемы выканання рашаюцца мастакамі ў супрацоўніцтве са спецыялістамі высокага класа. Так, напрыклад, бронзавая скульптура Муму, прадстаўленая ў гэтай калекцыі ў выглядзе постэра («Помнік ахвярам няшчаснага кахання», устаноўлены ў Анфлеры (Францыя), у рамках кінапраекта Ю.Грымава «Муму»), а таксама некаторыя аб’екты знакамітага «Праекта стагоддзя» ствараліся У.Цэслерам і С.Войчанкам сумесна з Мікалаем Байрачным. Камп’ютэрныя тэхналогіі і магчымасці ўзбагацілі арсенал сродкаў, якія выкарыстоўваюць мастакі, аднак першаснай для іх заўсёды была работа з феноменамі рэальных фізічнай і культурнай прастораў. Па харак тары шматлі кіх аб’ектаў Цэслера і Войчанкі, як па раскіданых дзецьмі цацках, нескла дана здага дацца пра іх любімыя гульні і імёны — гэта карыфеі поп-арта Уорхал, Ольдэнбург, Руша і іншыя... Вобразы спа жывецкай культуры, будзённыя прадметы, усялякае, у тым ліку лінгвістычнае, «смецце», культурныя/некультурныя знакі, увесь гістарычны арсенал мастацтва — гэтымі нівеляванымі па вазе блокамі супер-Lego мастакі не стамляюцца маніпуляваць. У выкарыстанні парадакса льных матэрыялаў, функцый ці ўласцівасцей (аўтары ў ма ла досці яўна не раз прычасціліся са старой добрай філіжанкі Мерэт Опенгейм) імі добра перапрацаваны прыёмы дадаістаў і сюррэалістаў. Харак тэрны для Цэслера і Вой чанкі ма неўр у стварэнні таго, што пасля можа быць названа аб’ектам, — візуалізацыя паэтычнай метафары (яблыня пакрылася белым снегам вясновай квецені — літаратурны «пераклад» аб’екта «Дрэва», які таксама ўвайшоў у калекцыю). Усё гэта наклалася на моцную прафесійную агітпрапаўскую загартоўку і сапраўднае акадэмічнае майстэрства.
Дзеля таго высокага ўзроўню сімвалічнага абагульнення, якога патрабуе сапраўднае мастацтва плаката, трэба шмат ведаць, шмат бачыць, шмат умець і шмат думаць. А такі цяжар не заўсёды карысны для здароўя мастака. Калекцыя Тhe best of Tsesler & Voichenko, прадстаўленая ў «Майскую ноч», — гэта і даніна памяці аднаму з аўтараў. Сяргей Войчанка прысутнічаў на гэтай выставе не толькі як сааўтар паказаных твораў, але і як «аб’ект» унутры аднаго з самых філасофскіх плакатаў калекцыі — «“Вайна і мір”. Опера С.Пракоф’ева» (1988).
І ўсё ж большая частка выставы адпавядала святочнаму, свавольнаму, крыху нават карнавальнаму — ноч усё ж! — настрою акцыі «Вясна музеяў». Свята было для ўсіх: калі для разумення сэнсу (і, адпаведна, гумару) пэўнай часткі прадстаўленай калекцыі і патрабавалася нейкая культурная абазнанасць, то другую (і значную!) яе частку змаглі ацаніць і стары і малы, у тым ліку і тыя,хто да «Майскай ночы» не вельмі ўпэўнена адрозніваў карціну ад скульптуры, інсталяцыю ад аб’екта, а тым больш — плакат ад постэра.