- Вя до ма, пра цы нас яшчэ ча кае ба га та, - адзна чыў стар шы ня Лід скага рай вы кан ка ма Ан дрэй Ху дык, заспе ты ка рэс пан дэн там "К" у да ро зе паміж дву ма аб'ек та мі. - Гра фік, у якім мы пра вя дзём блі жэй шыя ме ся цы, вель мі ін тэн сіў ны: з ран ку да но чы, амаль без вы хад ных... Але аў раль най мі тус ні ў нас ня ма - да мэ ты ідзём спа кой на, пла на мер на. У ра ё не ўжо на за па ша ны пэў ны дос вед пра вя дзення маш таб ных ме рап ры ем стваў, і я ўпэў не ны, што перад гас ця мі "Да жынак" нам не бу дзе со рам на. Да свя та бу даў ні кам пат рэб на асво іць больш як 350 міль яр даў рублёў. Ліч ба свед чыць са ма за ся бе. На чаль нік ад дзе ла куль ту ры Лід ска га рай вы кан ка ма Ула дзі мір Сам со наў пры ду маў ці ка вы пра ект: фік са ваць на фо та ўсе тыя аб'ек ты, на якіх вядуц ца ра бо ты. Спяр ша - да па чат ку ра мон ту, по тым - у пра цэ се, і ўрэшце - па за вяр шэн ні, каб по тым параў ноў ваць здым кі. - Пры ехаў шы да нас у ве рас ні, Ліду вы не паз на е це! - упэў не ны ён.
Рэаліці-шоу ў сярэднявечных мурах
Ра бо ты на зам ку рас па ча лі ся праз лі ча ныя дні пас ля та го, як пра ектнакаш та рыс ная да ку мен та цыя аб'ек та прайшла дзяр жаў ную эк спер ты зу. Іх пер шы этап - раз бор ка тых эле ментаў, якія паў ста лі пад час па пя рэд ніх рэс таў ра цый ных ра бот, а так са ма - драў ля ных га ле рэй. По тым у ся рэд нявеч ны за мак пра вя дуць свят ло, ва ду, ка на лі за цыю. Але, як за пэў ніў Ула дзімір Сам со наў, вы го ды цы ві лі за цыі не бу дуць кі дац ца ў во чы ту рыс там: - Усе са ні тар ныя па мяш кан ні "схава юц ца" пад сцэ най, якая паў ста не ў зам ка вым два ры, - адзна чыў ён. Сво е а саб лі вая прэ зен та цыя гэ тай сцэ ны ад бу дзец ца ме на ві та пад час "Да жы нак" - тут бу дзе гу чаць сярэд ня веч ная му зы ка. Але поў нас цю ўва со біць у жыц цё маш таб ны пра ект рэс таў ра цыі зам ка да свя та бу даў ні кі не пас пе юць. І па за вяр шэн ні фес тыва лю-кір ма шу пра цаў ні коў ся ла рабо ты прад оўжац ца. - Гэ та вель мі важны аб'ект, які пат ра буе кар пат лі вай, пра фе сійнай пра цы, - адзна чыў Ан дрэй Ху дык. - У цэ лым, яна раз лі чана на два га ды і за пат ра буе ня мала вы дат каў. Але мы ўпэў не ны: усе пла ны здзей сняц ца, і сім вал на ша га го ра да яшчэ больш упа да ба юць турыс ты, што, ка неш не ж, адаб'ец ца і на аб'ёме плат ных пас луг, які ўжо і ця пер да во лі сур'ёз ны. сапр а ў д ы , рас пра цоў ка крэ а тыў ных пла наў па вы ка рыс тан ні зам ка нават апя рэ дзі ла ход бу даў нічых ра бот. У ад дзе ле культу ры ўжо сён ня ве да юць, што бу дзе ад бы вац ца ў ся рэд ня веч ных му рах пасля рэс таў ра цыі. - Мы рас пра ца ва лі тры но выя пра екты, - рас па вёў Ула дзі мір Самсо наў. - Над пер шым з іх - "Ле генды Лід ска га зам ка" - пра ца ўжо ідзе поў ным хо дам. Ство ра на рэ жы сёрская гру па, якая рас пра цоў вае маштаб ную тэ ат раль ную дзею пра цяг ласцю пры клад на ў га дзі ну. Дру гі пра ект мае ўмоў ную наз ву: "Рэ а лі ці-шоу". Мы пра па ну ем на шым на вед валь нікам пра вес ці ў зам ку цэ лы дзень або на ват сут кі, поў нас цю аку нуў шы ся ў по быт эпо хі Ся рэд ня веч ча. Хтось ці з ту рыс таў змо жа ап ра нуць дас пехі вар таў ні ка, хтось ці - кас цюм куха ра... Зра зу ме ла, што ца на та ко га ат рак цы ё на бу дзе ад роз ні вац ца ад кош ту звы чай на га ўва ход на га бі лета. Але мы ўпэў не ны ў пос пе ху гэ тай іні цы я ты вы: су час на му ча ла ве ку хочац ца эк стры му, яму кар ціць стаць не пас рэд ным удзель ні кам па дзей, а не про ста на зі раль ні кам. Трэ цюю за ду му - рэ гу ляр на ладзіць у зам ку кан цэр ты - но вай не на за веш. Але толь кі пас ля рэс таў рацыі да уні каль на га ан ту ра жу бу дуць да па са ва ны ад па вед ныя тэх ніч ныя ўмо вы. Та му ў ад дзе ле куль ту ры ёсць і больш да лё ка сяж ныя пра екты: зрабіць Лід скі за мак пля цоў кай маш табна га між на род на га фес ты ва лю. - За дум ва ем ся і пра тое, каб ста віць тут паў на цэн ныя спек таклі, - рас па вёў Ула дзі мір Сам сонаў. - Ба ла зе ні я кіх дэ ка ра цый не спат рэ біц ца. Уя ві це: гле да чы ся дзяць на сцэ не, а ак цё ры дзейні ча юць па ўсёй тэ ры то рыі замка...
Танцпол з арыгінальным дызайнам
Лі та раль на за не каль кі мет раў ад га лоў най ад мет нас ці Лі ды - непрыг ляд ны пры ват ны сек тар, які ў на ро дзе на зы ва юць "Шан ха ем". Ста рыя му ры лі та раль на ў ім па тана юць. - Ад "Шан хая" мы бу дзем пазбаў ляц ца, - за пэў ніў Ан дрэй Худык. - На яго мес цы паў ста нуць доб раў па рад ка ва ныя мес цы для адпа чын ку га ра джан. І сап раў ды, та кіх утуль ных кут коў у цэн тры Лі ды сён ня моц на бра куе. У ад роз нен не ад тых ла пі каў зям лі, якія па куль не бы лі на леж на ас во е ны цыві лі за цы яй. - Хо ча це здзі віц ца? - за пы таў Ула дзі мір Сам со наў. - За раз я па кажу вам тое мес ца, дзе бу дзе га лоў ная сцэ на "Да жы нак". Аба вяз ко ва зра біце фо та: яно ста не гіс та рыч ным. Сён ня гэ та сап раў дныя "задвор кі", сха ва ныя ад ва чэй ту рыс та гма хам ра ён на га До ма куль ту ры. Па ве рыць у та кое хут кае пе раўва саблен не "брыд ка га ка ча ня ці" пап раўдзе вель мі няп рос та. Але... Ра бо ты там ужо ак тыў на вя дуц ца. Па ча ло ся ад ся лен не жы ха роў пры ват ных дамоў, пры зна ча ных пад знос. - Гэ тыя хі ба ры мож на толь кі на дро вы ска рыс таць, - адзна чыў Андрэй Ху дык. - Наў за мен іх жы ха ры зай ме юць доб раў па рад ка ва ныя кватэ ры. А ўсе лід ча не ат ры ма юць яшчэ адзін па да ру нак да свя та - цу доў ную пля цоў ку для ма са вых ме рап ры емстваў у са мым цэн тры го ра да. Га лоў ны "аг мень куль ту ры" амаль сто ты сяч на га го ра да так са ма іс тот на зме ніц ца да свя та. Тып ра мон ту РДК аха рак та ры за ва ны як "бя гу чы". Тым не менш, кас ме тыч ным яго ні як не на за веш - ха ця б та му, што ён запат ра ба ваў амаль пяць міль яр даў руб лёў. Гэ тых срод каў хо піць на тое, каб даз ван ня змя ніць усё "на чын не" і ін тэр'еры бу дын ка, пад да хам якога пра цуе 12 ка лек ты ваў са зван ня мі "на род ны" і "ўзор ны". Па гу та рыў шы з на чаль ні кам ад дзела куль ту ры, мож на пе ра ка нац ца ў тым, што пат рэ ба ў гэ тых ра бо тах наспе ла даў но, і кож ны вы дат ка ва ны з бю джэ ту ру бель ма ты ва ва ны на дзённы мі пат рэ ба мі лід чан. На вош та ў ДК тан цпол з ары гі наль ным ды зай нам? Каб кан ку ры ра ваць з пры ват ны мі дыс ка тэ ка мі. На вош та пе ра абста лёўваць ка мер ную за лу? Каб у го ра дзе з'яві ла ся пра фе сій ная тэ ат раль ная пля цоў ка. Для ча го бу даў ні кі шчы руюць ва ўнут ра ным дво ры ку? Каб потым там у цёп лую па ру ла дзі лі ся разнас тай ныя ім прэ зы. - Тэх ніч ныя маг чы мас ці не ад павя да лі тым тэм пам, у якіх мы мо жам пра ца ваць, - ка жа ды рэк тар РДК Іры на Тур. - Ця пер жа ўсё ў нас будзе су час ным і ра цы я наль ным. Сён ня ра бо ты ў бу дын ку вя дуц ца ў тры зме ны - ад сё май ра ні цы і да па ло вы на пер шую но чы, - аха піў шы амаль усю тэ ры то рыю ДК, за вык лючэн нем хі ба не каль кіх ка бі не таў і класаў. Здзі віў чуў шы з ад з іх му зы ку: пра хо дзі ла го вая рэ пе - У пер мы ўво гу ле нен няў гра фі ка, - рас па вя ла Іры на Тур. - Удзень - ра монт, уве ча ры - кан цэр ты... Ды і цяпер вы кон ва ем план плат ных пас луг. Вы ра та ван нем для нас - вы яз ныя фор мы пра цы. Пры мае чы та чоў і раз ме шча ная ў РДК Дзі ця чая біб лі я тэ ка: ра монт будзе ра біц ца ў яе за лах па чар го ва, і сва ёй пра цы яна ні на адзін дзень не спы ніць - зва жа ю чы на асаб лі вую за пат ра ба ва насць та кой ус та но вы. Збі ра ю чы што год "ура джай" платных пас луг больш як у 200 міль ё наў руб лёў, РДК ужо сён ня акуп ляе ся бе пры клад на на чвэрць. Як адзна чыў Ула дзі мір Сам со наў, да кан ца го да гэ ты па каз чык па ві нен уз рас ці да 30%. - Мы цу доў на ўсве дам ля ем: тыя маг чы мас ці, якія ў нас неў за ба ве з'явяц ца, - гэ та яшчэ і ад каз насць, - адзна чы ла Іры на Тур. - І пла ну ем разві вац ца на да лей. Ужо рас па ча лі за ха ды, каб на быць ста тус Па ла ца куль ту ры. Такая мэ та так са ма сты му люе.
Майстар з будаўнічай дынастыі
Што дзён на на аб'ек тах куль ту ры го ра да пра цу юць ка ля 200 бу даў ні коў. Ці ка ва, што ка пі таль ным ра мон там Шко лы мас тац тваў кі руе не сі ва ву сы дзя дзь ка, а аба яль ная дзяў чы на - май стар Юлія Ка рэй ва, прад стаў нік даў няй бу даў ні чай ды нас тыі Лі ды. - У мя не і баць ка бу даў нік, і муж... - тлу ма чыць яна свой вы бар пра фе сіі. І пры зна ец ца, што аб'ект ёй дас таў ся няп рос ты. Яно і не дзі ва: ра монт кош там у тры міль яр ды рублёў тут ідзе і сап раў ды ка пі таль ны. Ад ко ліш ня га До ма афі цэ раў сён ня зас та лі ся го лыя сце ны - на ват без да ху. - Ра ней Шко ла мас тац тваў месці ла ся ў пры ста са ва ным бу дын ку, - рас па вёў Ула дзі мір Сам со наў. - Цяпер жа ўста но ва бу дзе поў нас цю ад па вя даць усім нор мам - ска жам, ас вет ле нас ці кла саў для ма ля ван ня. Ра бо ты вя дуц ца і ў бу дын ку фі лія ла Шко лы мас тац тваў, пе ра да дзеным ад дзе лу куль ту ры толь кі ле тась. Яго з'яў лен не даз во ліць па вя лі чыць кан тын гент вуч няў мі ні мум на сто ча ла век. - Па куль што пра цэнт ахо пу ў нас ні жэй шы за аб лас ны, - пры зна ец ца Ула дзі мір Сам со наў. - І пры чы на зу сім не ў ад сут нас ці по пы ту, а ў баналь най няс та чы пло шчаў... Пас ля "Да жы нак" коль касць ціка вых для ту рыс таў ад мет нас цей го ра да (па куль, шчы ра ка жу чы, не вель мі ўну шаль ная) па вя лі чыц ца, пры нам сі, на ад ну. З ін ша га боку, усе ах вот ныя спры чы ніц ца да ўмельс тваў здо ле юць зра біць гэ та ў са мых кам фар та бель ных умовах. У бу дын ку бы ло га кі на тэ ат ра "Кас трыч нік", раз ме шча на га на галоў най га рад ской ву лі цы, бу дзе ство ра ны Цэнтр тра ды цый ных на род ных ра мёс тваў. - Мес ца вель мі зручнае для жы ха роў Лі ды, дый сам бу ды нак ці кавы, - пра ка мен ці ра ваў Ула дзі мір Сам со наў. - Та му ка лі паў ста ла пытан не пра яго да лейшы лёс, ра шэн не бы ло пры ня та ме на ві та на ка рысць ра мёс тваў. Па на ра ма на род ных умельс тваў Лід чы ны там бу дзе прадстаў ле на са мая шы ро кая - ук лючна з на род най кух няй. Маг чы мас цю паў на вар тас на аз на ё міц ца з гэ тым сег мен там куль тур ных тра ды цый ту рыс ты ні ў якім вы пад ку не паг рэбу юць. Уво гу ле, кур сы роз ных умельстваў бу дуць пра во дзіц ца ме на ві та на плат най ас но ве, - ка жа Ула дзімір Сам со наў. - По пыт на іх у Лідзе вель мі вя лі кі, і ця пер мы здо леем яго поў нас цю за да во ліць. * * * Ра мон тныя ра бо ты на ўсіх аб'ектах куль ту ры го ра да бу дуць за верша ны ўжо да 1 жніў ня. Як адзна чыў Ула дзі мір Сам со наў, пас ля гэ та га агуль ны стан ма тэ ры яль най базы га лі ны ў Лі дзе ста не пап раў дзе ўзор ным. Пер шыя кро кі да ідэ а лу бы лі зробле ны раней. Што год яго да ся га ла адна з ус та ноў куль ту ры го ра да: па за летась - му зей, ле тась - цэн траль ная біб лі я тэ ка... - Куль ту ры мы заў сё ды на да ва лі асаб лі вую ўва гу - ба ла зе маг чы масці пад тры маць яе ў нас ёсць, - адзначыў Ан дрэй Ху дык. - Не зва жа ю чы ні на якія кры зі сы, ра ён вы кон вае ўсе пра гноз ныя па каз чы кі, пра цягвае пла на мер на раз ві вац ца. Але, пры ўсёй ува зе да рэ аль на га сек та ра эка но мі кі, ра зум ны кі раў нік па ві нен дбаць і пра вы ха ваў чы ас пект. Бо іначай ці з'явяц ца доб рыя пра цаў ні кі на тых су час ных аб'ектах, якія мы сён ня бу ду ем?