Што такое event-індустрыя? Падавалася б, адказ — на паверхні. Паколькі “event” з англійскай мовы — гэта падзея, дык гаворка пра тэхналогію арганізацыі нешараговай падзеі, нешараговага мерапрыемства. Нешараговага, значыць, яркага ды запамінальнага. Інакш кажучы, гэтым займаюцца ўсе лепшыя нашы ўстановы культуры. Так? “Не зусім!” — паправілі мяне выкладчыкі кафедры менеджменту сацыяльна-культурнай дзейнасці Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта культуры і мастацтваў Алена Макарава, Святлана Майсейчук, Дзмітрый Матуйза і Віталь Монцік. Аказваецца, еvent-індустрыя з’явілася ў нас адносна нядаўна, тады, калі прадпрыемствы і арганізацыі сталі задумвацца пра свой пазітыўны імідж — як сярод уласных супрацоўнікаў, так і ў свядомасці навакольнага свету. Атрымліваецца, гаворка пра карпаратыўныя мерапрыемствы? Так. Але не пра тыя, пасля якіх усім сорамна.
Алена Макарава падкрэслівае, што такія мерапрыемствы (ток-шоу, канферэнцыі, экскурсіі, выставы-кірмашы і гэтак далей) ладзяцца для рэкламы (піяру), умацавання прэстыжу прадпрыемства, больш выгоднай прэзентацыі ў соцыуме яго прадукцыі ці паслуг.
Еvent-мерапрыемствы заўсёды арганізуюцца ў адпаведнасці з карпаратыўнымі патрэбамі арганізацый і прадпрыемстваў. Кожнае такое мерапрыемства мае на мэце фарміраванне пазітыўнага іміджу арганізацый і прадпрыемстваў, а таксама прасоўванне тавараў або розных паслуг, якія яны прапануюць.
Попыт на такія мерапрыемствы — велізарны. Прынамсі, у буйных гарадах. Але сёння сям-там event-агенцтвы ўзнікаюць і ў раённых цэнтрах. Пакрысе ўцягваюцца ў працэс і работнікі культуры, бо тэхналогіі тут — вельмі падобныя да клубнай дзейнасці. Аднак, удакладнім яшчэ раз, гаворка не пра клубныя мерапрыемствы ды самыя розныя прафесійныя святы, калі пасля ўрачыстага сходу адбываецца канцэрт, няхай сабе і шыкоўны па рэпертуары і рэжысуры. Гаворка пра цэлы комплекс захадаў, у выніку якіх умацоўваецца сацыяльна-псіхалагічная атмасфера ў калектыве, падвышаецца гонар за сваю дзейнасць, за кошт інтэрактыву вышукваюцца нефармальныя лідары (пры гэтым вырашаюцца кадравыя пытанні), нармалізуюцца стасункі паміж людзьмі... У выніку — паляпшаецца эканамічная сітуацыя.
Я доўга шукаў у памяці прыклады такой дзейнасці сярод нашых РДК, ГК, СДК і СК. Не знайшоў. Згадалася, бадай, адзінае: з дзясятак гадоў таму пісаў пра выдавецкую дзейнасць Асіповіцкай бібліятэчнай сістэмы, калі ўстановы вывучалі гісторыю мясцовых арганізацый ды прадпрыемстваў, лёс іх работнікаў і рабілі вялікія карпаратыўныя альбомы, рэалізацыя якіх прыносіла гарантаваныя пазабюджэтныя сродкі. Затое іншых прыкладаў у памяці — мора. Яны ў асноўным такія: насупраць раённага дома культуры — рэстаран, які пастаянна перацягвае ўсю публіку да сябе. Канкурэнтаздольнасць першай установы — нулявая.
Што атрымліваецца? Работнікі культуры выкарыстоўваюць далёка не ўсе рэзервы пазабюджэтнай дзейнасці. Алена Макарава сцвярджае: не варта чакаць, калі з арганізацыі ці з прадпрыемства прыйдуць у клуб і прапануюць наладзіць карпаратыўнае мерапрыемства. Трэба самім ісці і прапаноўваць. Скажам, аграфірме — 50 гадоў. Падзея? Безумоўна! Значыць мясцовыя работнікі культуры павінны загадзя паклапаціцца пра стварэнне аргументаванай канцэпцыі будучага мерапрыемства. Толькі пры яе наяўнасці можна пераканаць кіраўніцтва прадпрыемства і арганізацыі ў неабходнасці будучай акцыі. Дык якімі павінны быць складнікі будучай канцэпцыі? Па меркаванні спецыялістаў, трэба шырока адлюстраваць значымасць вытворчасці, зрабіць усе рэкламныя захады па павышэнні рэпутацыі фірмы і яе прадукцыі.
Алена Макарава падкрэслівае, што еvent-мерапрыемствы могуць ажыццяўляцца ў форме святаў, канцэртаў, конкурсаў, прэзентацый, выстаў, ток-шоу, экскурсій, спартыўных і гульнявых праграм, сімпозіумаў, канферэнцый, семінараў і гэтак далей. Разам з тым, event-менеджмент павінен вырашаць задачы рэкламавання арганізацый і прадпрыемстваў, стымулявання іх развіцця, павышэння карпаратыўнай культуры. Галоўнае, што еvent-мерапрыемствы пераўтвараюцца ў значныя падзеі, у свята, якія маюць як сацыяльныя, так і эканамічныя мэты.
Блок мерапрыемстваў павінен прысвячацца кіраўніцтву і супрацоўнікам прадпрыемства і іх сем’ям (маўляў, рэпутацыя фірмы — справа кожнага). Дакладна варта прапісаць удзел партнёраў і журналістаў. Не трэба забывацца: блок забаўляльны дапаможа вырашыць многія пытанні сацыяльна-псіхалагічнага плана (выяўленне актыўных, таленавітых, камунікабельных супрацоўнікаў паспрыяе іх кар’ернаму росту), інакш кажучы, нефармальнага лідара event-дзеі кіраўніцтва не можа не заўважыць. Віталь Монцік дадае: “І не забывайцеся на тое, што канчатковы вынік такога мерапрыемства — заўжды эканамічны (інвеставанне ў будучыню, так бы мовіць). Калектыў, прасякнуты духам карпаратыўнай еднасці, пачынае працаваць з большай аддачай”.
Канешне, работнікам культуры канкурыраваць з event-агенцтвамі надзвычай цяжка. Кажуць, ганарар толькі за складанне сцэнарыя спецыяльнага мерапрыемства дасягае па буйных гарадах тысячы долараў. У раённых цэнтрах, тым больш на сяле, прадпрыемствы ці арганізацыі з такімі магчымасцямі — вялікая рэдкасць. Але гэта не азначае, што работнікі культуры павінны працаваць, як і раней, — па званку. Сітуацыю неабходна прагназаваць і загадзя прапаноўваць свае паслугі. У адваротным выпадку іх прапануюць іншыя.
Так, сцэнарый такога падзейнага мерапрыемства не “злепіш“ за адзін вечар, не дапаможа і бяздумны плагіят: для кожнага новага выпадку патрэбны абсалютна новы сцэнарый. Такое падзейнае мерапрыемства — з’ява вельмі сучасная і актуальная, таму любы фальш тут — справе не на карысць.
Алена Макарава, Святлана Майсейчук, Дзмітрый Матуйза і Віталь Монцік перакананы, што ўстановы культуры яшчэ недастаткова займаюцца піярам (і сваёй дзейнасці, і чужой), не могуць правільна пазіцыянаваць сябе і свой станоўчы вопыт работы з насельніцтвам, і як вынік — зарабляць дывідэнды на зробленым. Івэнт і клубная дзейнасць існуюць пакуль паралельна. І гэта кепска.
Дык што рабіць работніку культуры? Святлана Майсейчук падказвае: “Прагугліць” грамадскую арганізацыю “Клуб беларускіх івэнтараў” (створаны ў 2013 годзе). Любы ахвотны можа стаць яго сябрам і атрымаць бясплатныя майстар-класы. А Дзмітрый Матульза дадае, што заказчыку паслугі ўсё роўна, хто яе выканае, бо галоўны крытэрый — якасць мерапрыемства. Так што работнік культуры можа і павінен канкурыраваць з прадстаўнікамі event-бізнесу. Апошні пакуль перамагае.
Работнікі культуры павінны і могуць авалодаць тэхналогіямі event-менеджменту як своеасаблівай праграмай кіравання маркетынгавым праектам; бо event-менеджмент — гэта дзейнасць спецыялістаў, накіраваная на дасягненне пэўных мэт рэалізацыі сацыяльна значнай падзеі шляхам рацыянальнага выкарыстоўвання творчых, інфармацыйных і эканамічных і іншых рэсурсаў.
Я дапісваю гэтыя радкі і выпраўляюся ў наш чарговы з Кастусём Антановічам аўтатур. Цікава будзе супаставіць тэарэтычныя напрацоўкі “Лабараторыі” па выкарыстанні самых розных тэхналогій культурна-дасугавай дзейнасці з тым, што адбываецца ў нашых установах культуры насамрэч. Чарговыя публікацыі паводле журналісцкага аўтатура (як і працяг матэрыялаў пад рубрыкай “Лабараторыя”) чытайце ў наступных нумарах “К”.
Фота Кастуся АНТАНОВІЧА
Бібліятэка “Лабараторыі”
Пра свой соцыум
Працягваем знаёміцца з “Тэхналогіямі культурна-дасугавай дзейнасці”. Аўтарамі дапаможніка для работнікаў культуры з’яўляюцца выкладчыкі кафедры менеджменту сацыяльна-культурнай дзейнасці БДУКіМ Алена Макарава, Святлана Майсейчук і Ірына Смарговіч.
Рэальную і патэнцыйную аўдыторыю ўстаноў культурна-дасугавай сферы звычайна дзеляць на наступныя ўзроставыя групы: дзеці, падлеткі, моладзь, людзі сярэдняга веку, сталыя людзі; асобна вылучаюць сям’ю як аб’ект уплыву.
Апрача ўзросту, сямейнага становішча і сацыяльнага статусу існуюць іншыя крытэрыі, якія дазваляюць сегментаваць дасугавы сэрвіс, у найбольшай ступені ўлічваючы асаблівасці запытаў.
Дыферэнцаваны падыход рэалізуецца і з улікам гендарных прыкмет. Часцяком інтарэсы мужчын і жанчын у культурна-дасугавай сферы розняцца. Для жанчын ствараюцца адпаведныя клубы, спартыўна-аздараўленчыя групы гімнастыкі, усходняй медыцыны, гурткі ўсходняга танца, курсы кройкі і шыцця, вядзення хатняй гаспадаркі. Мужчыны наведваюць клубы аўтааматараў, паляўнічых і рыбаловаў, спартыўных заўзятараў; яны ствараюць байкерскія клубы і іншыя.
Важным фактарам з’яўляецца таксама ўлік месца пражывання. Перавагі жыхароў горада і сяла заўважна адрозніваюцца і ў сілу традыцый, і праз наяўнасць інфраструктуры. Вясковы клуб ці бібліятэка часта з’яўляюцца адзіным цэнтрам культуры.
Дзіцячы ўзрост — да 11-12 гадоў. Ствараючы ўмовы для развіцця асобы і маючы гуманістычную скіраванасць, культурна-дасугавая дзейнасць дазваляе задаволіць патрэбу дзіцяці ў творчай рэалізацыі. Такі дасуг важны для зняцця эмацыйнага напружання, гарманізацыі псіхалагічнага стану.
Культурна-дасугавая дзейнасць садзейнічае выхаду са стрэсаў і дробных непакойстваў, а таксама прызнаецца значным арт-тэрапеўтычным сродкам у папярэджанні разумовай адсталасці і рэабілітацыі дзяцей з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця.
Працяг — у наступных нумарах “К”.