Ён нарадзіўся ў Даўгінаве на Вілейшчыне ў 1948 годзе. Скончыў Беларускі дзяржаўны тэатральна-мастацкі інстытут у 1977-м. Працаваў у станковай графіцы, аздабляў кнігі. Вядомасць мастаку прынеслі ілюстрацыі да твораў Якуба Коласа (“Выбранае”), Васіля Быкава (“Знак бяды”), Васіля Зуёнка (“Маўчанне травы”)… Сёння яны лічацца класікай беларускай кніжнай графікі. Творы мастака ёсць у зборах дзяржаўных музеяў. Большую частку жыцця ён пражыў у Маладзечне, дзе выкладаў у дзіцячай студыі выяўленчага мастацтва. Памёр у 1997 годзе.
Даводзілася чуць, што эвалюцыя ў бок філасофіі і абстрактнай формы, якая пазначылася ў творчасці Герасіменкі-Жызнеўскага ў апошнія гады жыцця, мусіла вывесці яго ў заснавальнікі новага, актуальнага для нашага мастацтва кірунку. Але не паспеў…У такіх выпадках кажуць, што Бог, па незразумелай людзям логіцы, забірае да сябе тых, хто па неасцярожнасці здолеў зазірнуць за далягляд.
“З адной студні ваду бралі…”
Пра Юрыя Герасіменку-Жызнеўскага “К” распавёў ягоны сябар, скульптар Уладзімір Слабодчыкаў, заслужаны дзеяч мастацтваў Рэспублікі Беларусь.
— Да мастацва Юру заахвоціў ягоны бацька, — згадвае спадар Слабодчыкаў. Сам ён родам з Украіны, у свой час вучыўся ў Адэскім мастацкім вучылішчы. Скончыў ці не скончыў, а прагу да творчасці меў вялікую. Калі Юрава сям’я трапіла ў Даўгінава, мы аказаліся суседзямі: жылі на адной вуліцы, літаральна праз плот — з адной студні ваду бралі. Мой брат быў амаль пагодкам Юры, а я маладзейшым за іх на чатыры гады. А потым здарылася так, што мой брат ад кампаніі аддаліўся, а я з Юрам, наадварот, зблізіўся.
Жыў Юра ў Даўгінаве да восьмага класа. Бацькі нашы сябравалі, бо былі людзьмі блізкімі па характары і мелі агульныя інтарэсы. Юраў тата (для мяне — дзядзька Паўлік) шмат маляваў, мой — таксама. Яны фарбамі абменьваліся нават! Праўда, для майго бацькі галоўнай справай заставалася школа, дзе ён выкладаў, а дзядька Паўлік проста жыў сваім мастацтвам. Ён пісаў дываны на цыраце з немудрагелістымі сюжэтамі. А цётка Маруся, ягоная жонка, рабіла фарбы, набівала фон. Ён яшчэ і скульптуры рабіў. Нядаўна ішла па ТБ хроніка, здаецца, прысвечаная 70-годдзю Бембеля. І бачу я ў ёй сюжэт з 1956 — 1957-га гадоў: першая выстава дасягненняў народнай гаспадаркі Беларусі, і там — работы самадзейных мастакоў. Гэта — праца рабочага-сталявара, а вось — служачага з Даўгінава. І паказваюць Юравага бацьку побач з гіпсавай галавой матроса-рэвалюцыянера! І, уявіце, я памятаю тую работу! Мабыць, такія варункі сталі для нас вызначальнымі пры выбары прафесіі.
Вуліца Полацкая, з якой відаць Космас
Юрава сям’я потым з’ехала. Відаць, гэта была ініцыятыва бацькі. Было яму тады гадоў сорак пяць, і ён сябе ўсё яшчэ, так бы мовіць, шукаў. Для творчай натуры ў Даўгінаве перспектыў ніякіх не было, а жыць ён мог толькі мастацтвам. Таму ўладкаваўся мастаком у Вілейцы, дзе быў філіял мастацкага камбіната. Там ён плакаты маляваў, афармляльніцтвам займаўся. Юра з таго часу прыязждаў у Даўгінава толькі на вакацыі. У дзявятым класе, ужо ў Маладзечне, у майго сябра выразна акрэслілася жаданне стаць мастаком. Як прыедзе, дык толькі і размоў з ім пра жывапіс, малюнак, пра творцаў славутых, пра жаданне маляваць самому. Нешта падобнае адчуваў і я.
Юру згадваю як вельмі інтэлігентнага хлопчыка. З ім мы, напрыклад, часта хадзілі ў касцёл (у Даўгінаве і касцёл, і царква працавалі). Памятаю летні спякотны дзень. Заходзім босыя, і адчуваем нагамі халодныя пліты падлогі. У храме абразы. Мы іх разглядаем, вывучаем. Якая тады ў вёсцы культура? Кнігі ды радыё. Ну, кіно. А тут карціны, жывапіс… Юру гэтыя “экскурсіі” настройвалі на філасофскі лад. Ён разважаў пра Сусвет, пра Космас. Казаў, што Космас унутры нас, а не толькі звонку. Што самае неабсяжнае можа змяшчацца ў самым маленькім…
Мяркую, што ў сталым узросце пра Вечнасць ён думаў не толькі з прычыны прыроднай схільнасці да сузіральнасці, але і праз усведамленне, што часу яму, відаць, адведзена не шмат. Ён казаў, што калі з сябрамі ездзіў на рускую поўнач, дык недзе там трапіў пад радыяцыю...
Убіўся мне ў памяць такі выпадак. Вырашылі мы з Юрам зрабіць выставу ў даўгінаўскай школе. Усё атрымалася цёпла, прыемна. (Спонсар, мой сябра, даў нам пад такую справу трыццаць долараў: гэтымі грашыма напаілі мы, відаць, сотню чалавек.) І потым мы з Юрам ідзем на сваю вуліцу Савецкую, яна тады называлася ўжо Полацкай, — ноч, студзень, мароз… І вось кінуліся мы на снег, ляжым, глядзім у неба. А неба над намі вялікае такое, глыбокае… І Юра кажа: ведаеш, мы тут ляжым, а можа недзе там далёка таксама ляжаць такія ж два аболтусы, і на нас глядзяць. Вось, маўляў, з Космасам сумоўе маем. Сёння я разумею, што гэта ён не проста так казаў. Ён адчуваў сябе ў Космасе і Космас у сабе.
А вуліцы нашай, з якой мы ў неба глядзелі, ён яшчэ ў маладосці прысвяціў графічны аркуш. Ён намаляваў яе з “жураўлём”, калодзежам. І напісаў на аркушы: "Грукат нашай брукаванкі толькі з намі сыдзе з памяці..."
Ад чалавека
— Я думаю, што недзе гадоў за пяць да смерці ў Юры з’явілася пачуццё самадастатковасці. Да гэтага часу ён так ці інакш на нешта арыентаваўся, ад чагосьці адштурхоўваўся, а тут зразумеў: здольны зрабіць такое, чаго яшчэ ўвогуле не было. А здарылася гэта, калі ён быў у Доме творчасці Саюза мастакоў на Сенежы. Там ён распачаў новую серыю аркушаў — філасофскую, нефігуратыўную. Думаю, да новага бачання яго прывяла праца з выдатнымі літаратурнымі тэкстамі — з кнігамі Васіля Быкава, Якуба Коласа, якія яму выпала ілюстраваць. Гэта высокая планка, да якой ты мусіш дацягнуцца, каб у якасці мастака-ілюстратара быць у нейкім сэнсе сааўтарам геніяў.
Ягоныя стылёвыя змяненні выявіліся якраз пасля той вандроўкі. Раней ў яго работах было штосьці ад Арлена Кашкурэвіча, ад Васіля Шаранговіча. Маю на ўвазе не цытаты, а сам вобразны лад — экспрэсіўны і манументальны. Цяпер жа ён казаў, што ў прынцыпе неістотна, што ты ўвогуле робіш ці як тое робіш. Істотна, пра што ты думаеш.
У апошнія гады жыцця Юра да мяне прыходзіў часта. Мусіць, меў патрэбу ў маральным апірышчы. У яго ўтварылася новая сем’я. А ў сталым веку такія змены без стрэсу не абыходзяцца. З гэтым шлюбам ён звязваў шмат якія надзеі, у тым ліку і творчага характару...
Зноў вярнуся да Даўгінава. Я не ведаю, як склаўся б мой лёс, каб побач з нашай хатай не было б хаты Герасіменкаў. На вёсцы людзей трымае разам лад жыцця, гаспадарка. А ні ў майго бацькі, ні ў Юравага гаспадаркі не было. Калі майму тату было кепска, штосьці не ладзілася, ён збярэцца і пойдзе ў лес пейзаж маляваць, альбо прыёмнікі рамантаваў. А дзядька Паўлік увесь час нешта маляваў, пісаў, выразаў, адліваў з гіпса. Гэта “невясковасць” іх і паяднала. Вось і атрымліваецца, што месца, асяроддзе штосьці вызначаюць у чалавечай натуры, але галоўнае ўсё ж тое, што ўнутры закладзена. Можна пражыць усё жыццё каля мастацкага музея і ні разу ў яго не схадзіць, а можна нарадзіцца ў вясковай хаце і мастаком стаць. Усё залежыць ад чалавека.