Самую разумную параду на гэты конт я атрымала ад журналісткі Галіны Жарко. Выслухоўваючы мае чарговыя скаргі на СМІ, яна сказала: “Калі не ведаеш журналіста, які просіць цябе нешта пракаментаваць, лепш адразу пакласці слухаўку. Бо нават тваё “эээ...” можа быць скарыстана дасведчаным чалавекам”. Некалькі разоў за жыццё карысталася яе парадай, без тлумачэнняў выключала тэлефон... Але яшчэ часцей не карысталася. І моцна пасля пра тое шкадавала. Бо ўсім жа не растлумачыш, што слова, пададзенае ў пераказе, — не тваё слова, а пазнака, што да цябе звярталіся па каментарый. Але кожны раз мне вельмі няёмка адмаўляцца ад размовы. Бо людзям можа падацца, што я “злавіла зорку”, ці яшчэ што… Ну каму патрэбна такая слава? Таму час ад часу з журналістамі кантактую.
Вось нядаўна адзін з іх даслаў пытанні пра маю сям’ю. У ракурсе гісторый творчых дынастый. Пытанні падаліся адэкватнымі. Але хранічна не ставала часу: трэба было здаваць даклад на міжнародны кангрэс. А адказаць на пытанні пра літаратурныя дынастыі патрабавалася хутка: заўтра! І вось за гадзіну да дэдлайну ўсё кідаю і сядаю адказваць. Ура, паспела! Адправіла… Перажываю. Бо жанр расповедаў пра сямейныя творчыя дынастыі патрабуе пэўнай інтанацыі. Працягласці. Дэталей. Карацей, атмасферы, якая і прываблівае чытачоў. Накшталт атмасферы перадач “Ад усёй душы” і “Чакай мяне”. Але атрымалася інакш...
На другі дзень прыгадала, што патрэбны здымкі. Адсканавала, адправіла. Пасля згадала, што мне патрэбен дазвол сваякоў на друкаванне фота. Патэлефанавала, папрасіла. Патлумачыла, куды і нашто. Два тыдні матэрыял не выходзіць… Нарэшце ліст: “Матэрыял будзе кароткі: на 7 000 тысяч знакаў… І там будзе чатыры сям’і, таму з пяці вашых адказаў мы зрабілі адзін абзац. Вы ж не супраць?” Адказваю: “Добра”. Бо быццам бы чалавек і не вінаваты, што матэрыял адзін на чатыры сям’і... Але якое гэта “добра”?
Я — супраць такой працы. Бо ў любым тэксце дзейнічае правіла: “Адзін абзац — адна думка!” Вы ўяўляеце, як у адным абзацы выглядаюць адказы на пяць пытанняў? Правільна: як мешаніна. Пра ўсё і пра нічога... Якая ўжо там атмасфера, дзе і сэнсу асаблівага няма… І нават не патлумачыць журналісту, што ён проста ўзяў і збаёдаў тэму… Бо словы ў тэксце засталіся мае, і яны праўдзівыя, але сам матэрыял загублены, скамячаны, пазбаўлены стылю і логікі. Але ж тлумачыць бессэнсоўна: у нас часцяком журналісты перакананы, што яны — профі, а ты…
Так, у нечым маюць рацыю “акулы пяра”. Адмаўляцца ад супрацы з незнаёмым журналістам трэба адразу, не чакаючы, калі табе сапсуюць настрой! І не спадзявацца, што раптам атрымаецца нармальна. Не атрымаецца, не трэба ілюзій. Многія гады я рабіла інтэрв’ю з творчымі асобамі. І для часопісаў, і для дзяржрадыё… Сярод тых, каму даводзілася задаваць пытанні, былі Максім Танк, Анатоль Сыс, Адам Глобус, Андрэй Хадановіч, Артур Клінаў, Ігар Бабкоў, Навум Гальпяровіч... Але з кім бы ні даводзілася гутарыць, памятала галоўнае правіла: творца сам ведае, што і як расказаць! Не трэба яму ўказваць, што цікава. Варта схаваць усе свае амбіцыі і проста даць выказацца. Уменне слухаць — Божы дар. Асабліва ў культурнай журналістыцы!..