Пра тое, што будзе ўяўляць з сябе новая экспазіцыя ў новых сценах у сэнсе канцэптуальным, нашым чытачам распавядае дырэктар музея Мікалай СКОБЕЛЕЎ.
— Мікалай Вітальевіч, новы будынак Музея Вялікай Айчыннай вайны ўражвае ўжо сёння, на стадыі ўзвядзення, і відавочна, што з часам ён трапіць у шэраг архітэктурных сімвалаў нашай сталіцы. А што можна сказаць пра ягонае начынне, пра экспазіцыю?
— На дадзены момант па экспазіцыі распрацавана навуковая дакументацыя, на яе падставе зроблена канцэпцыя, што зацверджана на ўсіх ўзроўнях. Па кожнай зале мы маем распрацаваныя тэматыка-экспазіцыйныя планы, якія таксама зацверджаны. Мы гатовы распачаць мантаж экспазіцыі.
√
— І калі пачнецца пераезд музея ў новы будынак?
— Канкрэтную дату я не назаву. Скажу адно: няма падстаў сумнявацца, што новая экспазіцыя ў новым будынку адкрыецца ў вызначаны Указам Прэзідэнта краіны час. Спачатку будзе створана экспазіцыя, а потым пачнём пераводзіць у новае памяшканне свае фонды.
— Такім чынам, атрымаецца, што некаторы час будуць працаваць два музеі Вялікай Айчыннай: у адным — экспазіцыйныя залы, у другім — музейныя фонды?
— Музей будзе працаваць заўжды адзін. Спачатку спыніцца праца музея тут, на Кастрычніцкай плошчы, а потым, 2 ліпеня 2014 года, як прапісана ва Указе Прэзідэнта, адбудзецца ўрачыстае адкрыццё ў будынку на праспекце Пераможцаў.
√
— Новая экспазіцыя мае стварацца
на базе існуючай?
— Не. Яна будзе абсалютна новая. Зразумела,
што мы скарыстаем музейныя прадметы, якія
знаходзяцца ў нашых фондах.
— Будаўнікі ўкладваюцца ў запланаваныя тэрміны?
— Па адных кірунках тэрміны зацягваюцца, па іншых — ідуць з апераджэннем. Недзе тэрміны карэктуюцца, але ў цэлым будоўля ідзе паводле графіка.
— Ці ўлічваюцца пры стварэнні новай экспазіцыі сучасныя музейныя тэхналогіі, магчымасці інтэрактыўнага ўздеяння на гледача? Ці будзе ў новым музеі штосьці такое, чаго не было ў гэтым?
— Дзеля нагляднасці пойдзем такім шляхам. Вы бачылі сённяшнюю экспазіцыю Музея Янкі Купалы? Там — сучасныя мультымедыйныя комплексы. Прыкладна такія ж сістэмы, толькі навейшыя, больш дасканалыя і ў большым аб’ёме, будуць скарыстаны ў Музеі Вялікай Айчыннай вайны.
— Можна сказаць, што гэта будзе новая экспазіцыя для новай аўдыторыі?
— Так. Мы імкнёмся зрабіць тэму Вялікай Айчыннай вайны зразумелай і цікавай для моладзі. Прадугледжаны новыя формы падачы матэрыялу, правядзення экскурсій, лекцый. Новыя музейныя тэхналогіі будуць тут вельмі дарэчы. Канешне ж, у аснове ўсё адно будзе музейны прадмет, які мае сваю біяграфію і які ўяўляе з сябе гістарычную каштоўнасць. Але мы павінны паказаць яго ў іншым, сучасным святле. А самае галоўнае — данесці да сённяшняга пакалення праўду пра трагедыю, што наш народ перажыў, і пра той вялікі Подзвіг, які здзейснілі нашы дзяды і бацькі…
— Мне падаецца, вайна так глыбока ўкаранілася ў нашай генетычнай памяці, што не трэба вялікіх намаганняў, каб яе абудзіць. А мо вы маеце іншую думку?
— Нават той нязначны прагал у часе — з канца 80-х па сярэдзіну 90-х, калі ў нашым грамадстве падвяргаліся рэвізіі многія факты савецкай гісторыі, у тым ліку і падзеі Вялікай Айчыннай вайны, — паспрыяў таму, што сёння пэўная частка моладзі мае вельмі цьмянае ўяўленне пра гэты гераічны і трагічны час. Нават да Вялікай Перамогі яна ставіцца без дастатковай павагі. Так што ролю генетычнай памяці я не стаў бы перабольшваць.
√
Мы, музейшчыкі, павінны ўлічваць сучасную
абстаноўку ў грамадстве ды свеце. Грамадства
наша стала больш адкрытым, пашырылася
інфармацыйная прастора. Тое ж Сеціва самім
фактам свайго існавання прымушае нас
шукаць новыя формы працы з аўдыторыяй.
Калі ў савецкі час мы фактычна не сустракалі супраціўлення нашым поглядам ды ідэям, то зараз нам даводзіцца рэальна змагацца з тымі, хто хоча перапісаць гісторыю. З фальсіфікацыяй мусім змагацца праўдай, канкрэтнымі фактамі. Агульныя развагі на глабальным ўзроўні тут не спрацуюць — толькі гістарычная канкрэтыка.
Неаспрэчным з’яўляецца той факт, што вырашальную ролю ў перамозе над фашызмам адыграў Савецкі Саюз. Пра гэта сведчыць колькасць разгромленых Чырвонай арміяй фашысцкіх дывізій і выведзенай са строю бранятэхнікі, маштаб франтавых, армейскіх ды іншых аперацый. Народы Савецкага Саюза панеслі найбольшыя ў Другой сусветнай вайне страты, наша армія вызваліла ад фашызму большую частку Еўропы…
З гэтай канкрэтыкай і трэба выходзіць на аўдыторыю. Але ж не варта замоўчваць і тое, на што спасылаюцца, чым маніпулююць нашы апаненты.
— А вы не лічыце, што праўда можа быць рознай? Чалавек, які быў у сучасным Берліне, расказваў мне, што немцам даліся ў знакі бамбардзіроўкі ды штурм Берліна, і яны калі-нікалі любяць паскардзіцца, прыгадваючы, што таксама пакутавалі…
— У 90-я гады я служыў у Заходняй групе войскаў, у Германіі, і сам ведаю, што фашызм прынёс пакуты і гэтай зямлі. Але адна справа, калі вайна крыху закранула які-небудзь нямецкі горад, і іншая — калі акупанты знішчылі наш Мінск дазвання, ушчэнт. У Мінску, проста ў гарадскіх межах, было некалькі канцэнтрацыйных лагераў, дзе знішчылі, закатавалі тысячы людзей. Дадайце сюды ж сотні спаленых беларускіх вёсак…
І канешне ж, на экскурсіях для турыстаў немцы расказваюць пра тое, што іх бамбілі саюзнікі, пра тое, што былі ахвяры, пра тое, што ў іх бацькі і дзеці гінулі на Усходнім фронце. Вайна ёсць вайна, яна без ахвяр не бывае. Але я лічу, і ў гэтым гістарычная праўда, што тое, што давялося перажыць у вайну немцам, і тыя пакуты, якія прынеслі нашаму народу, нашай зямлі фашысты, — рэчы несупастаўныя.
— Мікалай Вітальевіч, як мяркуеце, колькі часу беларускае грамадства будзе мець патрэбу ў Беларускім дзяржаўным музеі гісторыі Вялікай Айчыннай вайны? Ці скажу інакш: як доўга памяць пра гэтую вайну будзе для беларусаў актуальнай — бліжэйшыя пяцьдзясят гадоў, сто? У Еўрасаюзе сёння не надта любяць прыгадваць Другую сусветную. Нас тая тэндэнцыя не закране?
√
— Гэты музей будзе патрэбны заўжды.
Не падлягае сумневу тое, што памяць
пра Подзвіг нашага народа
ў Вялікай Айчыннай будзе жыць вечна…
Фота аўтара