Так, ідэі і праекты на Старадарожчыне, так бы мовіць, — трайной ачысткі. То бок — якасныя і карысныя для “спажывання”. Але будзем танцаваць ад печкі, а дакладней — ад галоўнай установы культуры. А гэта —
Раённы цэнтр культуры і адпачынку.
6365 квадратных метраў на трох паверхах, залы на 418 і 120 месцаў, памяшканні для гурткоў, студыя гуказапісу — не жартачкі. Кожны квадратны метр павінен працаваць, і ён працуе. Шыкоўная більярдная зала, да прыкладу, ад кожнага з платных гульнявых навюткіх сталоў (а іх — з дзясятак) дае гарантаваны грашовы прыбытак. Між іншым, якасная "більярдная" паслуга пры раённых і сельскіх клубных установах — справа не надта распаўсюджаная. Так што Старадарожчына тут — на вышыні. І не толькі тут.
Мы паслухалі гучанне мясцовых самадзейных калектываў і ўразіліся тым, як шмат на Старадарожчыне маладых і таленавітых мужчын-вакалістаў. Дырэктар Мінскага абласнога цэнтра народнай творчасці Раіса Вайцяхоўская аўтарытэтна зазначыла, што з такім кантынгентам трэба ўмець працаваць. На Старадарожчыне ўмеюць. Вельмі здзівіла і тое, што на адным з паверхаў ЦК мы знайшлі…
Гісторыка-этнаграфічны музей.
Я, прынамсі, сваю мару здзейсніў: хацеў пабачыць новы жанравы музей. У Старых Дарогах ды без гісторыі дарог? Гэтай тэматыцы (ды яшчэ з дадаткам пра гісторыю паштовай службы) і прысвечана музейная экспазіцыя. Другая называецца “Матэрыяльная і духоўная культура беларуса-сакуна пачатку мінулага стагоддзя” (замест зваротнай дзеяслоўнай часціцы -ся, тутэйшыя жыхары ўжывалі колісь часціцу -са — адсюль і назва: “сакуны”). Пад рэалізацыю двух названых праектаў мясцовыя музейшчыкі атрымалі гранты, пра якія “К” пісала ўжо.
Ёсць у музеі свой штатны паштмайстар — Іван Іванавіч, ёсць паштовая брычка і процьма іншага — не менш цікавага. Да прыкладу, дарога ў будучыню фарматам у 3D. Для мяне самае галоўнае, што ў іншым музеі такога не пабачыш. Не сустрэнеш, дарэчы, і самагонны апарат. А ў Старадарожскім музеі ён ёсць — як неад’емны складнік нематэрыяльнай культуры сакуна. Таму быць у Старых Дарогах і праігнараваць музей — недаравальна…
А ёсць яшчэ ў Цэнтры культуры месца для ДШМ, ЗАГСа, кінавідэапрадпрыемства і выставачнай залы. І тут заўжды ёсць што выстаўляць. Адзін з “пастаўшчыкоў” твораў —
Раённы цэнтр рамёстваў.
“К” пісала пра яго неаднаразова. Варта паўтарыцца. Балазе час ідзе, кірункі дзейнасці рамеснікаў удасканальваюцца. Нельга двойчы ўвайсці ў адну і тую ж рэчку. Нельга канстатаваць, што адно і тое ж старадарожскае рамяство застыла на вечнае імгненне. І поруч з ткачыхай Марыяй Волкавай 1936 года нараджэння існуе і радуе творчай фантазіяй дырэктар РЦР Вольга Давыдкіна, што нарадзілася ў 1982-м, асвоіла ткацтва па старажытных тэхналогіях, але прыўнесла сваё, сучаснае, бачанне традыцыйнага мастацтва.
Дырэктар Гомельскага абласнога цэнтра народнай творчасці Мікалай Шамшэня, аглядаючы ўзоры мясцовых народных промыслаў і назіраючы за майстар-класамі па ткацтве і пляценні пояса, разважаў услых: “Прыдбаў два японскія ганчарныя кругі. А дзе ганчара ўзяць? Нібыта паабяцалі выпускніка Універсітэта культуры”. Словам, кожны з нас думаў пра сваё, пакуль не патрапіў у
СЦКіД вёскі Старыя Дарогі.
Апрача горада Старыя Дарогі ёсць у раёне і аднайменная вёска, больш дакладна — аграгарадок. Мы тут з Канстанцінам Антановічам ужо бывалі, пазнаёміліся з дасведчанай ткачыхай Аляксандрай Праташчык (пры клубнай установе дзейнічае ткацкая майстэрня), даведаліся, што ёсць у яе маладзенькая вучаніца Наста.
Але ўсё ж не гэта аказалася галоўным. Калі кіраўнік клубнай установы Валянціна Спадар прэзентавала нам сумесную дзею вакальнага ансамбля “Каларыт”, аматарскіх аб’яднанняў “Гарэзы” і “Сёмушкі” (выхаванцы дзіцячага садка і школы), яны паказалі, так бы мовіць, папуры з абрадавых дзей — ад Калядаў да Пакравоў.
І справа не толькі ў тым, што, па словах Вольгі Спадар, самадзейныя артысты могуць прадэманстраваць кожны абрад ад “А” да “Я”, а яшчэ і ў тым, што ў першых шэрагах выступоўцаў кожны з нас імгненна заўважыў і гэтак жа імгненна ўпадабаў самых маленькіх артыстаў у нацыянальных касцюмах, якія вялі рэй, засяроджана і адказна. Хлопчык ў зграбных штоніках і вышыванцы, падперазанай тканым паяском выглядаў, як мужычок, што цудоўна ведае сабе цану. Раіса Вайцяхоўская не ўтрымалася і спыталася ў яго: “А завуць цябе як, хлопча?” Адказала партнёрша хлопчыка: “Гэта Дзіма, а мяне завуць Аня!”
Хтосьці заўважыў: ён нібыта нарадзіўся ў вышыванцы і, напэўна, ніколі не будзе саромецца ды цурацца беларускага. Вось гэта і акрыліла бязмежна! Згадалася выснова Васіля Каткаўца з Любані: “Мы рыхтуем правінцыйную эліту, якая задасць дыхту сталічнай”. Цалкам згодны! Праўда — у вёсцы. У далейшых пошуках яе мы наведалі і
СЦКіД вёскі Горкі.
Нас запэўнілі, што самая лепшая бульба ў Беларусі родзіць толькі тут (каларадскі жук яе баіцца) і паказалі тэатралізаваную дзею, прысвечаную другому беларускаму хлебу. Зухавата, ёміста, цікава. У ігру дарослых арганічна ўключаны дзеці.
Напэўна, самае галоўнае з убачанага — тое, што пераемнасць нацыянальных традыцый у раёне стала справай першачарговай. Дзеці вяжуць, ткуць, вырабляюць паясы, доўжаць спаконвечную традыцыю і разумеюць ужо, якая вялікая адказнасць ускладзеная на іх.
На пасяджэнні Савета намеснік міністра культуры Васіль Чэрнік потым скажа, што абласную метадычную службу не скарачаць трэба. Больш актуальнае пытанне — удасканаленне яе ролі ў справе захавання і рэтрансляцыі беларускай традыцыі. А я думаў, кім будзе Дзіма, калі вырасце. Урэшце, вырашыў, якая розніца! Галоўнае, што беларусам застанецца.
Фота аўтара