Аўтары

Раз на два гады Любань, што на Міншчыне, становіцца сапраўдным тэатральным цэнтрам, куды з’язджаюцца дзіцячыя аматарскія калектывы драматычнага і лялечнага кірунку. Нядаўна ў горадзе прайшоў ХІ Абласны фестываль дзіцячай тэатральнай творчасці “Чароўны куфэрак”, а наогул сёлета падзеі споўнілася 20 гадоў.

Інтэрнэт прынята называць то сусветным павуціннем, то сусветным сметнікам. Зрэшты, успрыняцце залежыць ад карыстальніка. Асабіста мне бліжэй вызначэнне “павуцінне”. Але ці адпавядае яму беларуская тэатральная вэб-прастора? Не ставячы за мэту аналіз усяго тэматычнага кантэнту, звярну ўвагу на рэсурсы, якія трапляюць у маё поле зроку. Беларуская тэатральная інтэрнэт-прастора нагадвае глухі дачны пасёлак у перыяд міжсезоння. Гаспадары лецішчаў з’яўляюцца ў сваіх уладаннях стабільна рэдка.

Галоўны рэжысёр Мінскага абласнога тэатра лялек “Батлейка” Мікалай Андрэеў, распавядаючы пра планы свайго тэатра ў даўнім інтэрв’ю штотыднёвіку “Культура”, згадаў пра пастаноўку п’есы “Мандрагора” італьянскага аўтара эпохі Адраджэння Ніколы Макіявелі. Словы не разышліся са справай: 22 красавіка маладзечанскія лялечнікі паказалі прэм’еру.

Пра эксперыментальны тэатр “Галава-нага” я даведаўся з сацыяльных сетак. Гэта моладзь, каманда аднадумцаў, закаханых у тэатр. Як напісана на іх афіцыйным сайце, “увязаліся мы ў гэтую справу дзеля забавы, ад няма чаго рабіць, і не заўважылі, як уцягнуліся ў тэатр па вушы”. У багажы — кароткія 30-хвілінныя спектаклі: эксперыменты са словам, сэнсам, з пластыкай і формай. Пра колішнія паказы калектыву ў Касцюковічах “К” пісала ўжо раней.

Безумоўна, Фестываль беларускай драматургіі патрэбны і важны. Беларускі тэатр і нацыянальная драматургія маюць багатую гісторыю, цікавае ўвасабленне асобных п’ес у цяперашнім часе і перспектыўную будучыню. Ды на сёння ўся ўвага прэсы, на жаль, засяроджана вакол сталічных храмаў Мельпамены.

З 5 па 7 чэрвеня ў Маладзечне, дзе я жыву, прайшоў ХV Нацыянальны фестываль песні і паэзіі. Як казаў напярэдадні падзеі начальнік аддзела ідэалагічнай работы, культуры і па справах моладзі Маладзечанскага райвыканкама Аляксандр Рамановіч, аргкамітэт пастараўся адысці ад стэрэатыпаў і штампаў, якія склаліся пры арганізацыі гэтай святочнай дзеі, ды максімальна разнастаіць праграму. Дадам з гэтай нагоды і некалькі ўласных нататак у якасці постскрыптуму да фэсту.

За савецкім часам тэатральны рух Слоніма трымаўся дзякуючы намаганням дзвюх персон. У пасляваенны перыяд — гэта быў рэжысёр Міхаіл Фрыдман, пасля эстафету прыняў Мікалай Варвашэвіч. З 1990 года аматарскі тэатр пад кіраўніцтвам апошняга становіцца прафесійным — Слонімскім драматычным. Пра нюансы і асаблівасці жыцця трупы і гутарым з яго галоўным рэжысёрам Васілём СЯЎЦОМ. Урэшце, гісторыя тэатральнага жыцця Слоніма доўжыцца два з паловай стагоддзі. Яшчэ ў сярэдзіне ХVІІІ стагоддзя пры езуіцкім калегіуме ўзнік школьны тэатр з вучняў і настаўнікаў установы. Паказы ішлі пераважна на лацінскай мове з рэлігійных нагод, а таксама да пачатку або заканчэння навучальнага года. Пра тэатр вялікага гетмана літоўскага і мецэната Міхала Казіміра Агінскага “К” пісала на сваіх старонках. Дадам хіба, што гэта быў сапраўдны тэатральна-відовішчны канцэрн свайго часу, які меў філіялы не толькі ў нашых Целяханах, але і ў Польшчы. Пра размах “прадпрыемства” можна меркаваць па статыстыцы: за 20 гадоў было праведзена каля 800 мерапрыемстваў — ад канцэртаў сімфанічнай музыкі і да оперных, балетных спектакляў.

Замкнулася тэатральнае “кола” Пінска ў 2006 годзе. З гэтага часу вядзе адлік найноўшая гісторыя прафесійнай трупы ў гэтым горадзе. Пра жыццё наймалодшага драматычнага тэатра краіны гутарым з яго дырэктарам — мастацкім кіраўніком Аляксандрам ЛУКАШЭНКАМ.

У свой час на ўрачыстасцях з нагоды адкрыцця Мінскага абласнога драматычнага тэатра ў Маладзечне адзін з высокіх гасцей выказаў пажаданне трупе стаць “другім Панявежысам”. Слава пра легендарны тэатр з правінцыйнага літоўскага горада “грукатала” на ўвесь колішні Савецкі Саюз. Там працавалі шматлікія выбітныя літоўскія акцёры, у іх ліку і Данатас Баніёніс. У Панявежыс на спектаклі прыязджалі не толькі гледачы з краін Балтыі, але і тэатральныя “гурманы” Масквы і Ленінграда. Урэшце, кожны тэатр развіваецца па акрэсленым шляху. І параўноўваць калектывы з адрознымі эстэтычнымі кірункамі, нягледзячы на ўмоўную агульнасць (геаграфічную аддаленасць ад сталічных цэнтраў), — справа няўдзячная і, бадай, непатрэбная. Тым не менш, тое пажаданне 25-гадовай даўніны ў адрас маладзечанскага тэатра гучала шчыра, з ноткай ідэалізму, вядома. А як развіваецца маладзечанскі тэатр сёння? На гэта ды іншыя пытанні адказвае дырэктар Мінскага абласнога драматычнага Юрый КРЫВЕНЬКІ, які самым яркім момантам у жыцці калектыву на дадзены момант назваў удзел у праграме ІІІ Нацыянальнай тэатральнай прэміі, дзе трупа прадставіла спектакль “Падобны на Стынга” Ірыны Пісьменнай ў пастаноўцы Мікалая Дзінава.

У апошнім нумары часопіса “Мастацтва” за 2014 год вядучыя тэатральныя крытыкі краіны дзяліліся сваімі ўражаннямі наконт падзей адыходзячага года. Прафесар Рычард Смольскі ў сваіх назіраннях заўважыў: “Засмучае […] акалічнасць, якая доўжыцца не адзін год: шырокая тэатральная грамадскасць краіны фактычна не ведае, як сёння жывуць-выжываюць “маленькія” тэатры ў Мазыры, Пінску, Слоніме, Бабруйску, Маладзечне…” Сапраўды, не тое што “маленькія”, але нават абласныя тэатры не могуць сабе дазволіць працяглыя гастролі ў сталіцы з паказам сваіх лепшых спектакляў. Таму і ўзнікае пэўны інфармацыйны вакуум. Па-другое… “Жыве ці выжывае” — апошнім часам такая дылема набыла завостранасць для культурнай галіны ў цэлым і для тэатра ў прыватнасці. Гэтыя думкі сталі кропкай адліку для серыі гутарак з прадстаўнікамі рэгіянальных тэатраў. Раман Цыркін — галоўны рэжысёр Мазырскага дзяржаўнага драматычнага тэатра імя Івана Мележа. Працуе ён у ім з 1999 года. У творчым даробку тэатра — 56 спектакляў. Наша гутарка адбылася незадоўга да 25-годдзя культурнай установы.