Аўтары

Выстава сучаснага чэшскага мастацтва, якая прайшла не так даўно ў Нацыянальным цэнтры сучаснага мастацтва Рэспублікі Беларусь, атрымалася не столькі ўражвальнай, колькі карыснай для параўнання.

Восеньскія вечары наконадні Дзядоў — лепшы час падумаць пра повязь жывых ды прашчураў. Тым больш, беларусы маюць для гэтага асаблівую нагоду. Ноч з 29 на 30 кастрычніка 1937 года ў нашым краі стала апагеем Вялікага тэрору, сумны 80-гадовы юбілей пачатку якога выпадае сёлета.

Яшчэ параўнальна нядаўна паняцце біялагічнай разнастайнасці было для чалавецтва пустым гукам, і непатрэбныя ў гаспадарцы стварэнні наўрад ці маглі разлічваць хоць на якую спагаду. Сёння, вядома, сітуацыя змянілася, і прагматызм ужо не ставіцца ў галаву кута. Такі самы падыход стаў сусветным трэндам і ў культуры. Вось і ў Белдзяржуніверсітэце культуры і мастацтва днямі прайшла канферэнцыя на тэму разнастайнасці формаў культурнага самавыяўлення. Тэма для нас злабадзённая — асабліва калі ўявіць, якія песні чулі ўдзельнікі форуму, едучы на пленарнае пасяджэнне ў маршрутцы з уключанай магнітолай. Там такая культурная разнастайнасць… Калі марсіяне вырашаць вывучыць нашу музыку паводле гэтых плэйлістоў, яны зняверацца ў зямной цывілізацыі. Ды, на шчасце, цікаўныя прыхадні могуць адшукаць і іншыя крыніцы даследавання.

Тры гады таму даводзілася ладзіць трансгранічны прэс-велатур, скразной лініяй сюжэту якога стаў Аўгустоўскі канал. На яго беларускай частцы было, мякка кажучы, нешматлюдна. Таму помнік інжынернай думкі нагадаў мне нейкі складаны і карысны агрэгат, які, аднак, пакуль прастойвае ў гаражы. Бо, як выявілася, мала толькі аднавіць — трэба яшчэ і знайсці адпаведнае турыстычнаму попыту прыстасаванне. Невялікі адрэзак канала наўрад ці здатны стаць самадастатковым тураб’ектам. А вось калі злучыць беларускую і польскую часткі — тады водны шлях стане ўвасобленай алегорыяй цеснага супрацоўніцтва паміж краінамі.

Развітвацца з ілюзіямі заўсёды складана і горка. Але трэба. На мінулым тыдні ў многіх з’явіўся новы шанец пазбавіцца прынамсі адной. Наконт таго, што культуры не патрэбная дзяржаўная падтрымка — бо, маўляў, добры мастацкі прадукт заўсёды будзе і запатрабаваным, і прыбытковым, а той жа краўдфандынг можа лёгка і эфектыўна замяніць звыклыя схемы фінансавання. А такія думкі рэгулярна праслізваюць у сацсетках і асобных публікацыях СМІ.

Папярэдняя мая калонка выклікала дыскусію: у чым галоўная функцыя музейшчыка? Дбайна зберагаць факты і артэфакты? Альбо рабіць акцэнт на іх папулярызацыі — і, у рэшце рэшт, проста быць запатрабаванымі?

На мінулым тыдні музейная — і, шырэй, культурная — грамадскасць горача абмяркоўвала звальненне загадчыка Музея-сядзібы Міцкевічаў “Завоссе” Анатоля Еўмянькова. Дырэктар Дзяржаўнага музея гісторыі беларускай літаратуры Зміцер Яцкевіч не працягнуў з ім кантракт. Нешараговы розгалас гэтай падзеі абумоўлены відавочнай неардынарнасцю самога загадчыка. Наконт апошняй меркаванні, як прынята казаць, падзяліліся. Адвакаты Анатоля Еўмянькова — гэта шараговыя наведвальнікі Завосся. А вось за форумнымі нікамі “пракурораў” мне чамусьці бачацца твары таго-сяго з прафесійных музейшчыкаў.

Інфармацыйная стужка ажно стракаціць паведамленнямі пра цікавыя археалагічныя знаходкі (некалькі з іх патрапілі ў гэты нумар). Яно зразумела, бо лета — сезон раскопак. І, як сведчаць іх вынікі, капаць нам яшчэ не перакапаць. Гэта ўсведамляюць і іншага кшталту “археолагі”, у якіх цяпер таксама сезон. Што праўда, пра іх знаходкі — наколькі б яны ні былі сенсацыйнымі — прэса трубіць не будзе. Тыя артэфакты навекі асядуць у чыіхсьці прыватных калекцыях.

На звы­чай­нае са­цы­яль­нае ме­рап­ры­емства ўсё гэ­та ма­ла пад­обна. За­йшоў­шы ў акта­вую за­лу, трап­ля­еш у вя­сё­лую і ня­зму­ша­ную атмас­фе­ру дыс­ка­тэ­кі, на­вед­ва­ль­ні­кі якой злі­лі­ся ў адзі­ным па­ры­ве эмо­цый. Ха­ця ня­цяж­ка за­ўва­жыць, што вы­гля­да­юць яны зу­сім па-роз­на­му. Час­тка пуб­лі­кі — гэ­та на­се­ль­ні­кі Псі­ха­неў­ра­ла­гіч­на­га до­ма-інтэр­на­та № 3 у сум­на­вя­до­мых На­він­ках. Дру­гая час­тка — “звычайныя” ма­ла­дыя лю­дзі, што пры­йшлі да іх у гос­ці. Са­мыя роз­ныя па сва­ім ха­рак­та­ры ку­ль­тур­ныя імпрэ­зы ла­дзяц­ца ў гэ­тых сце­нах рэ­гу­ляр­на, а іх апа­ге­ем вось ужо ў трэ­ці раз стаў інтэг­ра­цый­ны пра­ект “Ад­кры­ты жні­вень”. Пра тое, што та­кое інтэг­ра­цыя і чым яна ад­роз­ні­ва­ецца ад да­бра­чын­нас­ці, а так­са­ма пра да­пуш­ча­ль­ныя межы арт-тэ­ра­піі, мы гу­та­рым з іні­цы­ята­рам гэ­тай дзей­нас­ці — псі­хо­ла­гам до­ма-інтэр­на­та Дар’яй ЯСКЕ­ВІЧ.

Абрысы паўзруйнаванай Свята-Троіцкай (або Белай) царквы мы прызвычаіліся бачыць на тле бязлюдных краявідаў. Але ў мінулыя выхадныя там упершыню за шмат-шмат гадоў усё было іначай: вірлівая людская плынь, музыка, паветраны шар у начным небе, гульня ценяў на пашарпаных мурах ад простай, але вынаходлівай падсветкі. Фестываль Sprava, які прайшоў ля тых муроў, атрымаўся бадай ідэальным паводле ўсіх складнікаў: назвы і айдэнтыкі, праграмы, атмасферы, арганізацыі. Але самае галоўнае — ягоны неверагодна аптымістычны грамадскі пасыл.