Аўтары

Адзін з сумных юбілеяў гэтага года — 75-годдзе знішчэння карнікамі вёскі Хатынь. З гэтай нагоды вядомы на ўвесь свет мемарыяльны комплекс, які адлюстроўвае трагедыю беларускага народа ў гады вайны, рыхтуе цэлую праграму мерапрыемстваў. А распачала яе прэзентацыя новай скульптуры, якая ўпрыгожыць музейную экспазіцыю.

Так ці іначай, але прыклад віцебскага “Музея мапедаў” сведчыць за тое, што характар узаемаадносінаў паміж ініцыятыўнымі прыватнікамі і дзяржструктурамі яшчэ толькі наладжваецца. Якім ён павінен быць? Пакуль адказ вымалёўваецца толькі адзін: гнуткім і шматварыянтным. І ўзаемапрадуктыўным таксама.

За амаль прамінулы год у сферы аховы гісторыка-культурнай спадчыны не адбылося нічога асабліва важнага. Напэўна, нехта адзначыць, што гэта дрэнна само па сабе — і будзе мець рацыю. Аднак, як падаецца, у сёлетніх тэндэнцыях і падзеях можна знайсці нагоды для аптымізму. Галоўная з іх — прыкметны рост грамадскай актыўнасці.

На гэтым тыдні сваё дзесяцігоддзе адсвяткавала “Майстэрня Уладзіміра Бокуна”. Гэтую маленькую тэлестудыю, у актыве якой з тры сотні стужак, можна было б назваць нейкім эпітэтам з прыстаўкай “най-“, калі б у сваёй нішы яна не была адзінай. Іншых суб’ектаў айчыннага медыярынку, якія спецыялізуюцца менавіта на гістарычным кіно, я не прыгадаю. Прынамсі, калі казаць пра беларускую тэматыку, бо на рынкі іншых краін некаторыя нашы кампаніі пастаўляюць такую прадукцыю вагонамі. Здавалася б, выключны статус дае прэферэнцыі. Балазе, у цяперашні час усеагульнай цікавасці да мінуўшчыны такая прадукцыя запатрабаваная бы піражкі. Аднак не! “Банкета не будзе — неяк не “банкетныя” часіны” — адразу папярэджваў у запрашэнні стваральнік студыі. І яно зразумела.

Разам з гісторыкам-архівістам Змітром ДРАЗДОМ мы склалі топ-5 сюжэтаў з жыцця Дуніна-Марцінкевіча, якія скалануць любую публіку, калі яны ўвасобяцца ў спектаклі альбо фільмы.

Прыемна здзіўляе ўжо тое, што мастакі па-ранейшаму могуць здзіўляць — нават не важна, прыемна альбо не. Пагатоў калі патрафяць здзівіць ужо цалкам сфармаваныя аўтары. Знакаміты абстракцыяніст Сяргей Кірушчанка нечакана для ўсіх скарыстаўся вынайдзеным Ільём Кабаковым жанрам татальнай інсталяцыі — гэта калі аўтар стварае цэласную прастору, непадзельны штучны сусвет, які цалкам паглынае гледача. Жывапіс, якому мастак аддаў ці не ўсё свядомае жыццё, тут выконвае хіба другасную, утылітарную функцыю — не нашмат важнейшую, чым белая пашчэрбленая кафля, цыратавыя абрусы ды іншыя часткі праекта.

Аляксандр ЛАСМІНСКІ вядомы не толькі як фатограф, чые здымкі гродзенскіх краявідаў змешчаныя ў фотаальбомах і на білбордах, але і як завадатар ды каталізатар самых розных культурных пачынаў у Гродне. Пра некаторыя з іх ён і распавядае.

Такім людзям, як Аляксандр ЛАСМІНСКІ, помнікі пры жыцці не патрэбныя — хаця ставіць іх даўно ёсць за што. Такіх асобаў цяжка ўявіць застылымі ў пафаснай позе з ганарліва ўзнятай галавой і фанабэрліва-павучальным позіркам. Яны заўсёды ў руху, поўныя непадробнага дзіцячага імпэту і захаплення ад жыцця. Гродзенскі фатограф, тэлевізійшчык, старшыня фотаклубу “Гродна”, які сёлета адсвяткаваў сваё 45-годдзе, шматгадовы старшыня камісіі па культуры і адукацыі гарвыканкама (які, здаецца, і па сёння выконвае свае функцыі, толькі ўжо на грамадскіх пачатках), стваральнік тэлеканала "Гродна плюс"... Да гэтых вядомых іпастасяў шматграннай асобы варта дадаць і некаторыя малавядомыя факты яго жыцця, а таксама і мары ды перспектывы.

Жарты жартамі, але новым аб’ектам сусветнай культурнай спадчыны неўзабаве можа стаць… піца! Дакладней, не сам прадукт, а традыцыі яго прыгатавання ў Неапалі. Адпаведнае дасье было летась скіравана ў штаб-кватэру UNESCO. І паважныя міжнародныя эксперты — што б вы думалі! — яго прынялі. Так з’явіўся, бадай, самы дзіўны і спрэчны кандыдат на ўключэнне ў спіс шэдэўраў нематэрыяльнай культурнай спадчыны чалавецтва.

27 лістапада мерны ток местачковага жыцця ў Смілавічах быў ненадоўга парушаны. Туды выправілася прадстаўнічая дэлегацыя дыпламатаў, а разам з імі — журналісты. Мінулым разам у падобны прэс-тур мне даводзілася ездзіць гадоў дзевяць таму. Зразумела, узнікла спакуса параўнаць уражанні.