Аўтары

У Нацыянальным мастацкім музеі праходзіць выстава Аляксандра КАНАВАЛАВА, прымеркаваная да яго 70-годдзя. Называецца яна па-інтэлігентнаму сціпла: “Маргіналіі, або нататкі на палях”. Што выглядае сімптаматычным. Мастак нібы наўмысна абірае сферу бытавання недзе наўзбоч ад тлумных магістраляў, утульней за ўсё пачуваючыся ва ўласнай майстэрні на ціхай ускраіне Полацка. І там з дапамогай пэндзля ўвасабляе амаль няўлоўныя “адлюстраванні зменлівага духу”, як напісала пра творчасць жывапісца яго жонка і паплечніца, мастацтвазнаўца Ларыса Лысенка.

У Полацкай карціннай галерэі прайшла вялікая рэтраспектыва Сяргея Ждановіча “Срэбра і вугаль”. Аўтар, вядомы чытачам “К” і часопіса “Мастацтва” як выкшталцоны фотадакументаліст айчыннага культурнага працэсу, мае і зусім іншую іпастась. Вось ужо болей за два дзясяцігоддзі ён выкарыстоўвае камеру для стварэння ўласных арт-выказванняў, якія ставяць пад сумневы агульнапрынятыя ўяўлені пра фатаграфію.

Ва ўтульным і дагледжаным парку ідзе гарадское свята. Разняволеныя людзі гуляюць па алейках з дзецьмі альбо смакуюць напоі. Папкорн, салодкая вата, шарыкі… Раптам аднекуль выплываюць дзіўныя пачвары на хадулях і смела рушаць наўпрост у святочны натоўп. І ва ўсіх прысутных з’яўляецца выбар: стаць удумлівымі гледачамі гэтай дзеі, адрынуць яе альбо проста не заўважыць. Апошніх, вядома, больш за ўсіх, але знаходзяцца і першыя — прычым іх нямала. Гэтым перформансам, які мае красамоўную назву “Чужыя”, можна алегарычна акрэсліць ролю яго выканаўцы ў беларускім тэатры апошніх трох з гакам дзясяцігоддзяў. Для кагосьці InZhest — даўно ўжо легенда, камусьці — “прынамсі, цікава”, нехта і дасюль адварочваецца. У кожным разе, тэатр, які не раз браў галоўныя прызы буйных міжнародных фестываляў і стабільна ды з найлепшага боку прадстаўляе нашу краіну за мяжой, сёння месціцца ў вельмі сціплай актавай зале звычайнага інтэрната (прычым да нядаўняга часу ўмовы ў яго былі яшчэ горшыя). Менавіта там мы і гутарым з нязменным кіраўніком “ІнЖэсту” Вячаславам ІНАЗЕМЦАВЫМ напярэдадні доўгачаканай для ўсіх мінскіх прыхільнікаў прэм’еры — “Генэзіс, або Паходжанне відаў”

Каб не заспаць да паўдня, на выхадных заўсёды стараюся кудысьці выбрацца. Гэтым разам і нагода здарылася. У “коласаўскай” Альбуці ўпершыню прайшоў свой фэст — Мядовы Спас. Вуллі ля леснічоўкі месцяцца па-ранейшаму, як і ў тыя часы, калі класік іх натхнёна апісваў у “Новай зямлі”.

Рыжская біенале сучаснага мастацтва стала неспадзяванкай нават для самаго гэтага горада, і без таго насычанага рознымі культурнымі падзеямі. І не толькі з той прычыны, што заяўка на статус еўрапейскага маштабу арт-цэнтра выглядае даволі пераканаўчай: 8 немалых па сваіх памерах лакацый, болей за сотню мастакоў з усяго свету. Сам сюжэт з’яўлення — бы Піліп з канапель — гэтай ініцыятывы можа падацца нам абсалютна неверагодным. Прынамсі, пакуль што.

Мінулым разам фестываль Sprava атрымаўся настолькі пазітыўным па атмасферы, якасным па творчым змесціве і прадуманым у плане арганізацыі, што, прызнацца, я (будучы “дасведчаным у жыцці аптымістам”) слаба верыў у магчымасць паўтарэння гэтага поспеху. Тым не меней, цуд здарыўся. Сёлетні фэст пераўзыйшоў леташні па ўсіх параметрах — як колькасных (зусім “непапсовую”, здавалася б, імпрэзу наведала з паўтары тысячы чалавек!), так і якасных. Закінутая і амаль нікому невядомая царква на паўвыспе ўсяго за які год стала папраўдзе культавым — і культурным — месцам. І сакрэт такога поспеху, без сумневу, варты асэнсавання.

Наведаўшы фестывальнай парою Віцебск, перад вяртаннем дахаты знайшоў трохі часу, каб прайсціся па “шагалаўскім” Задзвінні — колішняй слабодцы Прысмушкі. Балазе, дабірацца ў тыя мясціны вельмі зручна, яны зусім блізка ад абодвух вакзалаў. Што, па ідэі, магло б стаць яшчэ адной (немаведама ўжо якой па ліку) матывацыяй іх нарэшце “турыстызаваць”. Пра кварталы, якія легендарны мастак найперш і лічыў “сваім Віцебскам”, я ўжо пісаў з год таму — акурат да юбілею Шагала. Кароткі змест той публікацыі просты: там усё кепска. Але заставалася нейкая надзея на прыемны сюрпрыз. Тым болей, у горадзе над Дзвіною яны здараюцца. Ды, на жаль, не ў гэтым выпадку.

Жыццярыс мэтраў нярэдка абрастае міфалогіяй, а часам яны ствараюць яе самі. Вось і ў лёсе гендырэктара Нацыянальнага мастацкага музея Уладзіміра Пракапцова спалучэнне трох васьмёрак мае надзвычайную ролю. Ён нарадзіўся 65 гадоў таму 8 жніўня а восьмай раніцы. Менавіта ў такі дзіўны час, які спалучаў тры васьмёркі, у музеі была прызначаная юбілейная імпрэза, якая супала з адкрыццём выставы самаго юбіляра. І нягледзячы на згаданую акалічнасць, яна сабрала сапраўдны бамонд.

Жыццярыс Ігнація Дамейкі даўно прасіўся ў аснову фільма — як, зрэшты, і біяграфіі многіх іншых дзеячаў нашай мінуўшчыны. І вось, прэм’ера такой стужкі ўрэшце адбылася. Зняла яе небезвядомая студыя гістарычных фільмаў пад кіраўніцтвам Уладзіміра Бокуна. Між іншым, на беларускай мове, якая гучыць на экране вельмі арганічна. І прыйшоўшы спякотным вечарам у добра кандыцыянаваную і зацемненую залу аднаго з лепшых мінскіх кінатэатраў, глядач мог прыемна здзівіцца: маўляў, могуць “нашы”, могуць.

Напярэдадні юбілею Ігара Лучанка вядомы фотажурналіст Юрый Іваноў узгадвае эпізоды свайго сяброўства з кампазітарам, якое доўжыцца ўжо болей за паўстагоддзя.