Аўтары

А вось мяне сёлетні “Восеньскі салон” хутчэй парадаваў. Так, вялікіх цудаў, адкрыццяў і прыкметаў змены парадыгмы там, пэўна, не знойдзеш. Зрэшты, не толькі там: з гэтым сёння ва ўсім свеце праблема, не тыя часы. Але ці не самая папулярная ў Беларусі выстава сучаснага нам мастацтва сведчыць за тое, што кроў у венах айчыннага арт-арганізма не застойваецца, а плаўна сабе цячэ. Пры гэтым, спакваля амалоджваючыся. Новых для мяне імёнаў сёлета было як ніколі шмат. І гэта вытлумачальна: многія з былых заўсёднікаў салонаў перасягнулі саракагадовую мяжу і сваім ходам выбылі з гульні. Зважаючы на ажыятаж падчас падачы заявак, іх ёсць каму замяніць.

У Полацкай карціннай галерэі прайшла вялікая рэтраспектыва Сяргея Ждановіча “Срэбра і вугаль”. Аўтар, вядомы чытачам “К” і часопіса “Мастацтва” як выкшталцоны фотадакументаліст айчыннага культурнага працэсу, мае і зусім іншую іпастась. Вось ужо болей за два дзясяцігоддзі ён выкарыстоўвае камеру для стварэння ўласных арт-выказванняў, якія ставяць пад сумневы агульнапрынятыя ўяўлені пра фатаграфію.

Ёсць мастакі, чыю “наскасць” сёння трэба даводзіць з пенай ля рота — бо на іх даўно і сур’ёзна прэтэндуюць іншыя культуры, ды і самі творцы пры жыцці не надта выразна вызначалі ўласную нацыянальную прыналежнасць. Класік сучаснага мастацтва Польшчы Лявон ТАРАСЭВІЧ — не з іх кагорты. Яшчэ ў юнацтве ўсвядоміўшы сваю беларускасць, жыхар вёскі Валілы (што зусім непадалёк ад мяжы) беларусам і застаецца. Што асабліва прыемна, класік гэты (у адрозненне ад многіх іншых) — жывы! З ім можна цікава пагутарыць на добрай беларускай мове. На жаль толькі, аказій бракуе — у Мінск ён завітвае нячаста. Але калі такое, усё ж, здарылася, і мастак прыехаў для ўдзелу ў вялікім праекце ZBOR, не выпадала грэбаваць магчымасцю ўбачыць легенду жыўцом.

Сярод “кіношных” (як і многіх іншых творчых) спецыяльнасцяў ёсць безумоўныя фаварыты, пра якія мараць тысячы падлеткаў. І ёсць тыя, што застаюцца па-за кадрам — на жаль, не толькі ў прамым сэнсе слова. Аднак гукарэжысёр больш як ста кінакарцін рознага фармату і жанру Яўген РАГОЗІН лічыць, што яго справа — гэта самая што ні ёсць прафесія ХХІ стагоддзя. І гатовы падзяліцца яе наздзіў глыбокай, як высветлілася, філасофіяй.

У Нацыянальным мастацкім музеі праходзіць выстава Аляксандра КАНАВАЛАВА, прымеркаваная да яго 70-годдзя. Называецца яна па-інтэлігентнаму сціпла: “Маргіналіі, або нататкі на палях”. Што выглядае сімптаматычным. Мастак нібы наўмысна абірае сферу бытавання недзе наўзбоч ад тлумных магістраляў, утульней за ўсё пачуваючыся ва ўласнай майстэрні на ціхай ускраіне Полацка. І там з дапамогай пэндзля ўвасабляе амаль няўлоўныя “адлюстраванні зменлівага духу”, як напісала пра творчасць жывапісца яго жонка і паплечніца, мастацтвазнаўца Ларыса Лысенка.

З вядомай на ўсю Беларусь руплівіцай рэгіянальнай культуры Адай Райчонак мы п’ем каву ў яе гасцёўні, назіраючы за тым, як сонца ўстае па-над мястэчкам Германавічы, дзе яна так багата паспела зрабіць. На календары — 13 кастрычніка. Вось ужо шмат гадоў гэты дзень для яе асаблівы. Пагатоў, сёлета, калі адзначаюцца 130-я ўгодкі з дня нараджэння Язэпа Драздовіча. Для таго, каб пра мастака на яго малой (і не толькі) радзіме памяталі і ведалі, спадарыня Ада прыклала безліч намаганняў — разам з невялікай купкай паплечнікаў. Здаецца, пасеянае імі ў свой час зерне прарасло. Хаця парасткі пакуль настолькі далікатныя, што не прыглядаючыся ты можаш іх нават і не заўважыць. І праблема тут, вядома, зусім не ў рупліўцах.

Каб не заспаць да паўдня, на выхадных заўсёды стараюся кудысьці выбрацца. Гэтым разам і нагода здарылася. У “коласаўскай” Альбуці ўпершыню прайшоў свой фэст — Мядовы Спас. Вуллі ля леснічоўкі месцяцца па-ранейшаму, як і ў тыя часы, калі класік іх натхнёна апісваў у “Новай зямлі”.

На гэтым тыдні на архітэктурна-горадабудаўнічым савеце пры галоўным архітэктары Мінска разглядаўся праект ландшафтнага дызайну тэрыторыі каля Палаца спорту. Неўзабаве ў сеціве з'явіліся і рэндары, адразу ж стаўшы тэмай для грамадскага абмеркавання. Далучымся да яго і мы.

Ва ўтульным і дагледжаным парку ідзе гарадское свята. Разняволеныя людзі гуляюць па алейках з дзецьмі альбо смакуюць напоі. Папкорн, салодкая вата, шарыкі… Раптам аднекуль выплываюць дзіўныя пачвары на хадулях і смела рушаць наўпрост у святочны натоўп. І ва ўсіх прысутных з’яўляецца выбар: стаць удумлівымі гледачамі гэтай дзеі, адрынуць яе альбо проста не заўважыць. Апошніх, вядома, больш за ўсіх, але знаходзяцца і першыя — прычым іх нямала. Гэтым перформансам, які мае красамоўную назву “Чужыя”, можна алегарычна акрэсліць ролю яго выканаўцы ў беларускім тэатры апошніх трох з гакам дзясяцігоддзяў. Для кагосьці InZhest — даўно ўжо легенда, камусьці — “прынамсі, цікава”, нехта і дасюль адварочваецца. У кожным разе, тэатр, які не раз браў галоўныя прызы буйных міжнародных фестываляў і стабільна ды з найлепшага боку прадстаўляе нашу краіну за мяжой, сёння месціцца ў вельмі сціплай актавай зале звычайнага інтэрната (прычым да нядаўняга часу ўмовы ў яго былі яшчэ горшыя). Менавіта там мы і гутарым з нязменным кіраўніком “ІнЖэсту” Вячаславам ІНАЗЕМЦАВЫМ напярэдадні доўгачаканай для ўсіх мінскіх прыхільнікаў прэм’еры — “Генэзіс, або Паходжанне відаў”

Рыжская біенале сучаснага мастацтва стала неспадзяванкай нават для самаго гэтага горада, і без таго насычанага рознымі культурнымі падзеямі. І не толькі з той прычыны, што заяўка на статус еўрапейскага маштабу арт-цэнтра выглядае даволі пераканаўчай: 8 немалых па сваіх памерах лакацый, болей за сотню мастакоў з усяго свету. Сам сюжэт з’яўлення — бы Піліп з канапель — гэтай ініцыятывы можа падацца нам абсалютна неверагодным. Прынамсі, пакуль што.